معرفی انواع خواب از دیدگاه های مختلف 🌓 (کامل و رایگان | از نظر معبران و موضوعات مختلف)

معرفی انواع خواب از دیدگاه های مختلف 🌓
کتاب “بحارالانوار” نوشته علامه محمد باقر مجلسی است. ایشان در کتاب خود به نقل از شیخ مفید، خوابها را به چهار دسته تقسیم کردهاند. کتاب “سفینه البحار” و “مدینه الحکم و الاثار” از آثار مهم و معروف در مورد بحارالانوار هستند و توسط شیخ عباس قمی گردآوری شدهاند. به همین دلیل، ایشان نیز خوابها را به چهار نوع دستهبندی کردهاند:
به طور کلی میتوان گفت که خوابها از نظر علوم تجربی (مثل روانشناسی و روانکاوی) و همچنین از دیدگاه معارف دینی و روایات پیامبر اکرم و امامان معصوم، انواع مختلفی دارند. این خوابها به دستههای راست و دروغ، رحمانی و شیطانی و… تقسیم میشوند.
خواب رحمانی از نظر حقوقی اهمیت خاصی ندارد و نمیتوان با استفاده از علوم حقوقی آن را به درستی بررسی کرد، اما از دیدگاه دینی و مذهبی، ارزشمند است.
رویای صادقه به ما نگاهی به دنیای روح و عالم غیب میدهد و فراتر از دنیای مادی است. این خواب میتواند به ما کمک کند تا از حقایق مهمی آگاه شویم که در دنیای مادی قابل دسترسی نیستند، و تنها از طریق الهام روحی ممکن است به آنها برسیم.
خواب صادقه یا خواب رحمانی
رویای صادقه معنا دارد و میتواند تاثیراتی واقعی بر زندگی بیننده خواب بگذارد.
این خوابها واقعی هستند و به رویدادهایی که در بیداری اتفاق میافتند، اشاره میکنند.
خوابهای صادقه انواع زیادی دارند و در زمانهای مختلفی از شبانهروز میتوانند دیده شوند. این خوابها حقایق مختلفی را به بیننده منتقل کرده و نکات ارزشمندی را نشان میدهند.
خواب صادقه همچنین به نامهای خواب حسنه و خواب صالحه نیز معروف است.
این خوابها قدرت شما را بالا میبرند و حقایقی از آینده را نشان میدهند که از آنها بیخبر بودید. بارها پیش آمده است که عالمان و دانشمندان در مواجهه با مسائلی دشوار دچار بنبست شدهاند، اما شب هنگام در عالم خواب با پاسخ سوالات خود روبرو شدهاند. پس میتوان گفت که این خوابها میتوانند به کشف مسائل مهم کمک کنند.
به همین دلیل پیامبر اکرم میفرمایند:
«بسیاری از معارف در عالم رویا برای انسانهای صالح کشف میشود.»
رویای صادقه نوعی خبر یافتن از آینده است که از طرف خداوند به روح انسانها نازل میشود.
انواع رویای صادقه:
همانطور که قبلاً اشاره کردیم، رویای صادقه انواع مختلفی دارد که در ادامه به توضیح آنها میپردازیم:
- خوابی که نیاز به تعبیر و تفسیر ندارد، چون معنی و مفهوم آن کاملاً واضح و روشن است و کسی که خواب را دیده به راحتی میفهمد که خوابش چه معنیای دارد. این نوع خوابها مانند خواب حضرت ابراهیم در مورد ذبح حضرت اسماعیل هستند.
- خوابی که برخی از قسمتهای آن مفاهیم پنهانی دارد و برای فهمیدن این بخشها باید خواب را تعبیر کنیم. در حالیکه بعضی دیگر از قسمتها واضح و روشن هستند. مانند خواب حضرت یوسف (ع) که در آن خورشید، ماه و ستارگان نمادهایی پنهانی دارند و نیازمند تعبیر هستند، اما سجده کردن آنها روشن است و به خود سجده مربوط میشود.
- خوابی که کاملاً پوشیده و پنهان است و نمیتوان از طریق تصاویری که در خواب دیده میشود، به معنی خواب پی برد. در این صورت، هر یک از این تصاویر نماد خاصی دارد و برای فهمیدن معنی خواب باید آن را به طور کامل تعبیر کرد و به تمامی نشانهها توجه کرد. مثلاً خوابی که پادشاه مصر در زمان حضرت یوسف (ع) دیده بود.
در قرآن و احادیث مثالهایی از رویای صادقه وجود دارد که آشنایی با آنها میتواند برای ما مفید باشد و به فهم بهتر مسائل و رویدادها کمک کند.
در قرآن موارد زیر درباره رویای صادقه اشاره شده است:
خوابی که حضرت یوسف در دوران کودکی خود دیدند. (سوره یوسف، آیات ۴ و ۱۰۰ )
خوابی که حضرت ابراهیم در مورد قربانی کردن حضرت اسماعیل مشاهده کردند. (سوره صافات، آیه ۱۰۲ )
خوابی که پیامبر درباره شجره ملعونه دیدند. (سوره اسرا، آیه ۶۰ )
خوابی که پادشاه مصر درباره قحطی و خشکسالی در آینده مشاهده کرد. (سوره یوسف، آیه ۴۳ )
خوابهایی که دو هم زندانی حضرت یوسف دیدند؛ یکی به مقام بالایی رسید و دیگری با ذلت مرد. (سوره یوسف، آیه ۳۶ )
خداوند در آیه ۶۴ سوره یونس میفرماید:
«در زندگی دنیا و آخرت مژده برای آنان است.»
در منابع شیعه و سنی آمده است که منظور از این مژده در دنیا، همان خوابهای خوب و صحیحی است که بعضی افراد در این دنیا میبینند و به درک بهتری از مسائل و رویدادها میرسند و آگاهیشان افزایش مییابد.
در منابع اسلامی گفته شده که برای دیدن رویای صادقه، روح و جسم فرد باید به سطح بالاتری از آگاهی برسد و تغییراتی در او ایجاد شود که نگرش او به مسائل را عمیقتر کند. برای افزایش احتمال دیدن چنین خوابهایی، رعایت موارد زیر مؤثر است:
- انسان باید با وضو بخوابد و بدنش پاک و مطهر باشد و بوی خوشی داشته باشد.
- شخص باید به سمت راست یا به پشت (رو به آسمان) بخوابد و رو به قبله باشد.
- باید مدت زمانی از خوردن غذا گذشته باشد تا مقداری از آن هضم شده باشد و حداقل یک سوم شکم خالی باشد. در این حالت فرد نباید احساس سنگینی کند و باید از غذاهای سنگین پرهیز کند و وعده شام را سبک میل کند.
- بهتر است شخص قبل از خواب احساسات منفی مانند خشم و استرس را از خود دور کند و با آرامش و راحتی به خواب برود.
وقتی که بعضی شرایط رعایت شوند، روح در خواب راحت و آرام است و میتواند به سفرهای روحانی برود. این مسئله به روح کمک میکند تا بیشتر در کنار ملائکه باشد و اطلاعات درست و مفیدی را دریافت کند. در این صورت، وقتی روح به بستر بر میگردد، پر از اطلاعات ارزشمند است و دیگر نیازی به اطلاعاتی که شیاطین و جنیان میخواهند به او بدهند، ندارد. بنابراین میتوان گفت خواب اینگونه افراد، خواب صادقه است.
در متون اسلامی همچنین آمده که انجام کارهای زیر میتواند باعث کاهش احتمال دیدن خوابهای صادقه شود و ما را از آگاهی و خوشبختی واقعی دور کند:
- انجام کارهای ممنوعه از نظر دین.
- پرخورى و استفاده افراطی از غذاها که ما را از معرفت و فلسفه دور میکند.
- عدم سلامت جسمی و مستی نیز میتواند مانع از دیدن خوابهای صادقه باشد.
امام جعفر صادق (ع) در پاسخ به یکی از شاگردانش به نام ابوبصیر یحیی بن ابی قاسم اسحاق اسدی که از ایشان پرسید: آیا خوابهای راست و دروغ هر دو از یک منبع هستند؟
ایشان فرمودند که بله، خوابهای راست و دروغ هر دو از یکجا میآیند، اما خوابهای دروغین اطلاعات غلط و حتی ترسناک را به فرد خواب بیننده میدهند و بیشتر در ابتدای شب که شیاطین قدرت بیشتری دارند، دیده میشوند.
این نوع خوابها، تخیلات فرد خواب بیننده را به بازی میگیرند و به واقعیت تبدیل نمیشوند، اما خوابهای صادقه معمولا بعد از دو سوم شب و نزدیک اذان صبح ظاهر میشوند. چون در این زمان فرشتگان به زمین میآیند و واقعیتها را به خواب بیننده میگویند. این خوابها درست هستند و به خواست خدا تحقق مییابند، مگر اینکه فرد خواب بیننده پاک و مطهر نباشد یا قبل از خواب خداوند را به درستی یاد نکرده باشد. در این صورت، خوابها با تاخیر به وقوع میپیوندند و انواع مختلفی دارند.
تشخیص خواب صادقه از خوابهای دیگر به دلیل شرایط مختلف سخت است و عوامل زیادی در آن دخیلند. علم تعبیر خواب یک علم پیچیده است و هر کسی امکان دسترسی به آن را ندارد، این علم الهامی است که خداوند به برخی افراد خاص میدهد.
راههای تشخیص رویای صادقه:
خواب پیامبر
پیامبر اکرم در حدیثی میفرمایند که اگر کسی مرا در خواب ببیند، حتماً درست دیده است، زیرا شیطان نمیتواند به صورت من یا هر یک از اوصیای من و پیروانم ظاهر شود. (بحارالانوار)
پاسخ نهفته به سوالات
گاهی یک سوال در ذهن شما باقی میماند و ممکن است پاسخ آن را در خواب ببینید. این نوع خوابها همان خوابهای صادقه هستند.
مثلاً بعضی خانوادههای شهدا درباره محل سکونت فرزندانشان خوابهای صادقه میبینند. همچنین برخی از علمای پاک نفس، هنگام خواب به هدایت پیامبر برای پاسخ به سؤالات علمیشان برخورد میکنند.
شفافیت و روشنی
خوابهای صادقه معمولاً واضحتر و روشنتر از خوابهای دیگر هستند. در این خوابها، چهرهها و تصاویر کاملاً مشخص هستند و فرد احساس میکند در واقعیت بیدار است. حتی ممکن است بعد از بیدار شدن کمی گیج شده و نتواند بفهمد که آیا واقعاً خواب دیده است یا خیر.
سیر خطی
خوابهای صادقه معمولاً یک مضمون خاص دارند و دارای یک آغاز و پایان مشخص هستند. این خوابها مستقل و کاملند و پیامی خاص را منتقل میکنند، در حالی که خوابهای آشفته بیسر و تهاند و هیچ مفهوم خاصی ندارند. این نوع خوابها فقط ذهن فرد را آشفته میکنند و مطالب پراکندهای را به او منتقل مینمایند.
از نظر اسلام، رویای صادقه نوعی الهام است و به گفته روایات، جزءی از رسالت و پیامبری به شمار میآید و یکی از راههای ارتباط انسان با عالم غیب محسوب میشود. این خوابها قابل تعبیر هستند و ممکن است به واقعیت بپیوندند. برای نمونه، برخی خوابهایی که رسول خدا دیدهاند و بعد به حقیقت پیوستهاند، به شرح زیرند:
- خواب پیامبر پیش از فتح مکه، که خبر از پیروزی سپاه اسلام در این فتح میداد و این پیشبینی واقعاً تحقق یافت.
- پیامبر خواب دیدند که بعد از وفاتشان، بنی امیه به قدرت رسیدند و حکومت را در دست گرفتند و همینطور هم شد، زیرا آنها از منبر رسول خدا بالا رفته و به خلافت رسیدند.
- خداوند پیشاپیش به پیامبر خبر داده بود که امام حسین (ع) و امام حسن (ع) به شهادت میرسند و پیامبر خوابهایی از مسمومیت و شهادت امام حسین (ع) را مشاهده کردند که در واقعیت نیز اتفاق افتاد.
خواب کاذبه یا خواب شیطانی
خواب کاذبه یا خواب شیطانی، وسوسهای از طرف ابلیس است که میخواهد شما را تضعیف کند و تحت فشار قرار دهد تا احساس آسیبپذیری کنید و به سمت او کشیده شوید. این خوابها شما را تحریک میکنند تا از دستورات او پیروی کرده و کارهایی را انجام دهید که مورد پسندش است.
عوامل موثر در شکلگیری رویای کاذبه
- با بدن ناپاک و کثیف به خواب رفتن و بدون طهارت خوابیدن.
- خوردن غذاهای سنگین یا زیاد از حد نیاز، به طوری که فرد احساس سنگینی کند و دچار سوءهاضمه شود.
- باید مدت زمانی بین غذا خوردن و خوابیدن باشد؛ زیرا اگر فرد بلافاصله بعد از غذا با شکم پر بخوابد، احتمال خوابهای آزاردهنده زیاد است.
- خوابیدن به پهلوی چپ نادرست است و بهتر است روی پهلوی راست یا به پشت بخوابید.
- خوابیدن زیاد باعث میشود که کیفیت خواب پایین بیاید و خوابهای بیارزش و نامناسب ببینید.
- اگر شما هنگام خواب عصبانی و خشمگین باشید، ممکن است خواب کاذب ببینید، بنابراین بهتر است با آرامش خواب بروید.
- اگر در زمان بیداری گناهان بزرگی مثل دروغ، غیبت، و تهمت انجام دهید، این اعمال روی روح شما تأثیر منفی میگذارند و شیطان را به شما نزدیک میکند، در نتیجه خوابهای شما کاذب و بیمعنی خواهند بود.
در کتاب «شرح مراتب طهارت» از استاد صمدی آملی، محمد ابن سیرین میگوید: اگر کسی ذهنش را به موضوع خاصی متمرکز کند و درباره آن فکر کند، ممکن است خوابی ببیند که تعبیر ندارد و به آن خواب پریشان میگویند.
عبارت (خواب پریشان) از عبارت (اضغاث احلام) به معنی (مجموعهای از خوابهای پریشان) است.
برای مثال، عاشقی ممکن است معشوقش را در خواب ببیند، یا شخصی که در خواب احساس سرما میکند و برف و سرما را تجربه مینماید.
فیلسوف مهدی محی الدین الهی قمشهای در کتاب حکمت الهی توضیح دادهاند که خوابهای پریشان انواع مختلفی دارند. ایشان خوابهای پریشان را به نه دسته تقسیم کردهاند که به دلیل شباهت سه دسته از آنها به بقیه، فقط شش نوع را توضیح میدهیم:
- خوابهایی که از تصورات و خیال پردازیهای ما نشأت میگیرند.
- خوابهایی که بر پایه آرزوها و خواستههای ما هستند و ما در طول روز به آنها فکر میکنیم.
- خوابهایی که تحت تأثیر شرایط خاصی بوجود میآیند، مثلاً وقتی پتو از روی شخص کنار رفته و او احساس سرما میکند و برف را میبیند.
- اگر کسی در دل رنجش یا شکستی از شخصی دارد، ممکن است در خواب آن فرد را به شکل مخلوقاتی مانند مار یا عقرب ببیند. این خوابها ناشی از آسیبهای روحی و روانی و احساس نفرت و کینه هستند.
- خوابهایی که از نیازهای ما ناشی میشوند، مثلاً اگر شخصی به پول یا وام نیاز داشته باشد و در خوابش بانک یا پول را ببیند.
- خوابهایی که به خاطر عادتها یا تکرار کارها بوجود میآیند؛ برای مثال، فردی که همیشه مشغول کار است ممکن است در خوابش در حال کار کردن ببیند.
اگر خواب شما جزو یکی از این شش دسته باشد، خواب شما پریشان است و تعبیر خاصی ندارد.
این نوع خوابها واقعیت ندارند و نمیتوانند به حقیقت بپیوندند؛ اما خوابهای صادقه، تعبیر دارند و ممکن است تحقق یابند.
پس از بررسی انواع خواب، باید بدانید که تشخیص خواب صادقه از خوابهای دیگر کار دشواری است و فقط با یک دستهبندی ساده نمیتوان به نتیجه مشخصی رسید. تعبیر خواب یک علم پیچیده است و بعد معنوی دارد. این علم به روح و جان انسان مرتبط است و ارتباط زیادی با خلوص و نیت فرد دارد.
به هر حال اگر خواب شما صادقانه باشد، بدانید که واقعی است و میتواند حقایق مهمی را برای شما روشن کند. این خوابها تحت تأثیر گذشته و آینده ما هستند و میتوانند به ما کمک کرده و پاسخهای سوالات ما را بیان کنند. همچنین این خوابها ما را به مسیر اصلی زندگی هدایت میکنند و مانند راهنما عمل میکنند.
خواب ناشی از ضعف جسمی
خوابی که به خاطر ضعف جسمانی، بیماری و تحلیل رفتن بدن به وجود میآید، صادقانه نیست و نباید جدی گرفته شود، زیرا تعبیر خاصی ندارد و نمیتواند تحقق یابد. اخلاط چهارگانه (گرمی، سردی، خشکی و رطوبت) در بدن متفاوت هستند. ترکیب این اخلاط میتواند مزاجهای متفاوتی ایجاد کند. اگر این اخلاط در تعادل باشند، فرد مزاج سالمی دارد؛ اما اگر تعادل به هم بخورد، منجر به بیماری میشود و فرد خوابهای نادرستی خواهد دید.
خواب ناشی از وهم و خیال
خوابی که از خیالات و تصوراتی که خود شخص دارد ناشی میشود.
انواع خواب از نظر معبران
پیامبر اکرم
رسول اکرم (ص) میفرمایند که خواب و رویا سه نوع مختلف دارند:
- گاهی خواب بشارتی از جانب خداوند است و مسائلی مهم برای بیننده خواب بازگو میکند.
- گاه خواب به شکل ناپسندی از جانب شیطان به بیننده ارسال میشود و او را ناراحت کرده و وسوسه میکند.
- و گاهی خواب در مورد موضوعی است که شخص در ذهن خود پرورانده و در خواب میبیند، این خوابها آشفته و متنوع هستند.
دانیال نبی (ع)
ایشان بر این باورند که به طور کلی خواب دو نوع دارد: یکی از آنها به وضعیت حال اشاره داشته و به شما هشدار میدهد یا شما را از انجام کاری منع میکند.
و دیگری به زمان آینده اشاره دارد و شما را با نتایج کارهایتان آشنا میکند. این خوابها به چهار دسته تقسیم میشوند:
- خوابهایی که دستور میدهند.
- خوابهایی که جلوی کارهایی را میگیرند.
- خوابهایی که نصیحت میکنند.
- خوابهایی که بشارت میدهند.
امام جعفر صادق (ع)
ایشان خوابها را به سه گروه تقسیم میکنند: گروه اول خوابهایی که راست و درست هستند و معنی خاصی دارند. این خوابها قابل تعبیر هستند و میتوانند به واقعیت بپیوندند. گروه دوم خوابهایی هستند که هیچ معنی خاصی ندارند و نباید به آنها اهمیت داد. گروه سوم خوابهای پریشان و آشفته هستند که ناخوشایند و مزاحم هستند و احساسات منفی را به بیننده منتقل میکنند. این خوابها بیشتر از شیطان و انرژیهای منفی نشات میگیرند و اغلب چهار گروه از افراد این خوابها را میبینند:
- کسانی که در مسیر گناه و فساد هستند.
- کسانی که شراب یا مایعات مستکننده مصرف میکنند.
- افرادی که در خوردن زیادهروی میکنند.
- کودکان نابالغ.
امام صادق (ع) معتقدند که در خواب، روح انسان از بدن جدا شده و به آسمان میرود و پس از مدتی دوباره برمیگردد. آنچه که دیده یا شنیده شده، به صورت خواب برای او مطرح میشود و این خوابها میتوانند خوب یا بد باشند.
ابراهیم کرمانی
ایشان نیز معتقدند خوابها به سه دسته تقسیم میشوند:
- خوابهایی که بشارتی از خدای عزوجل به بیننده خواب هستند.
- خوابهایی که وسوسهای از شیطان میباشند.
- خوابهایی که از روح و نفس بیننده خواب ناشی میشوند. اگر این خوابها صحیح باشند، فرشتهای از سمت خدا از آنها نگهداری کرده و به خواب بیننده خبر میدهد تا به خداوند پناه ببرد و از او بخواهد که مشکلات را برطرف کرده و خیر را نصیب او کند.
ایشان میفرمایند که فراموش کردن خواب، گناه محسوب میشود و اگر کسی خوابی را ببیند و فراموش کند، باید توبه کرده و از خداوند طلب بخشش نماید.
جابر مغربی
ایشان خوابها را به دو دسته کلی خوابهای راست و خوابهای دروغ تقسیم میکنند. هر کدام از این خوابها زیرمجموعههایی دارند. خوابهای راست به سه بخش تقسیم میشوند:
- خواب تبشیر یا بشارت دهنده که در آن خداوند به فرشتهاش دستور میدهد تا قسمتی از سرنوشت انسان را به او نشان دهد و او را با آیندهاش آشنا کند، چه خوب و چه بد.
- این فرشته به نام ملک الرویا شناخته میشود و از طریق خواب و رویا با مسلمانان درباره مسائل دنیوی و آخرتی صحبت میکند و آنها را نصیحت میکند و میگوید که در روز قیامت چه بلایی بر سر کافران خواهد آمد و چه اتفاقاتی میافتد.
- نوع دوم خواب، خواب تحذیر یا خوابی است که بیننده را میترساند و به او میگوید که از بعضی کارها دوری کند. در این خوابها، خداوند از فرشتهاش ملک الرویا میخواهد تا بندگانش را هدایت کند و به آنها بگوید چه چیزهایی ممکن است آنها را از خداوند دور کند تا از گناه و کارهای نادرست دوری کنند و شکر خداوند را به جا آورند.
- نوع سوم خواب، خواب الهام است. در این خوابها، خداوند به فرشتهاش دستور میدهد که به بندگان بگوید باید از خدا پیروی کنند و کارهای خوب انجام دهند، اگر بتوانند به سفر حج بروند و نماز شب بخوانند، صدقه دهند، و از گناه دوری کنند و اگر گناهی انجام دادند زود از خداوند طلب بخشش کنند و توبه نمایند.
خوابهای دروغین تقسیمبندی میشوند به سه دسته:
- اولین نوع خواب، خواب ناشی از همت است. یعنی وقتی که کسی در حالت بیداری ذهنش را به موضوعی اختصاص دهد و آن موضوع تبدیل به بزرگترین دغدغهاش شود، این موضوع در خواب او نیز ظاهر میشود. بیننده خواب باید بداند که خوابش تحت تأثیر محیط زندگیاش است و نباید به آن جدی بگیرد چون تعبیر خاصی ندارد.
- دومین نوع خواب، خوابهایی است که از ناراحتیها و دردهای جسمی ناشی میشود. اگر فرد بیمار باشد یا از چیزی رنج ببرد، ممکن است آن موضوع را در خواب ببیند. این نوع خوابها هم به تعبیر خاصی نیاز ندارند و باید بدانند که خوابهایشان فقط نشانهای از مشکلاتشان هستند.
- سومین نوع خواب، خوابهایی است که از شیطان و انرژیهای منفی نشأت میگیرند و بسیار آزاردهندهاند.
نتیجهگیری
به طور کلی، رویاها به چهار دسته تقسیم میشوند:
- رویاهای واقعی
- رویاهای دروغین
- رویاهای ناشی از بیتوجهی
- رویاهای ناشی از افکار
تعبیر خواب موضوعی پیچیده و دشوار است. برای اینکه بتوان خواب را تعبیر کرد، فرد باید آگاهی کامل از علم تعبیر خواب داشته باشد و شناخت سطحی و محدود کافی نخواهد بود. اما به هر حال میتوان تا حدودی تشخیص داد که خواب از چه نوعی است.
عوامل متعددی در خوابهای ما تأثیر دارند و بدون در نظر گرفتن آنها نمیتوان خواب را به درستی تعبیر کرد. مثلاً وضعیت روانی، افکار روزانه، مشکلات یا ناراحتیها، شرایط جسمی و محیط خواب، همه میتوانند بر خواب تأثیر بگذارند و معنی آن را تغییر دهند.
رویاهای واقعی و صادقه معمولاً مشخص و بیابهام هستند و از یک نقطه آغاز تا یک نقطه پایان دارند.
گاهی ممکن است ذهن ما به موضوع مهمی مشغول باشد و جواب آن را در خواب ببیند. خواب صادقه میتواند نشانهای از آینده باشد یا هشداری از سوی خداوند برای ما.