معرفی موارد مصرف و عوارض داروی بتانکول (2 نکته مهم)

آشنایی با موارد مصرف داروی بتانکول

بتانکول (Bethanechol) به منظور درمان مشکلات مربوط به ادرار در مواردی که انسدادی وجود ندارد، بعد از عمل جراحی و همچنین به منظور کمک به عملکرد کیسه مثانه در بیماران با مشکلات عصبی، و نیز برای درمان مشکلات رفلاکس معده به مری، استفاده می‌شود.

نام‌های تجارتی : Duvoid – Myotonachol -Urabeth – Urecholine

مکانیسم اثر بتانکول

این دارو با فعال کردن گیرنده‌های خاصی در عضلات مثانه و سیستم گوارش، باعث انقباض عضله‌ای به نام دترسور در مثانه می‌شود و به تخلیه ادرار کمک می‌کند. همچنین حرکات روده و معده را تحریک کرده و فشار در ناحیه تحتانی مری را افزایش می‌دهد.

فارماکودینامیک بتانکول

زمانی که دارو به صورت خوراکی مصرف می‌شود، جذب آن کامل نیست و از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. اثر دارو معمولاً بین 30 تا 90 دقیقه بعد از مصرف شروع می‌شود و در حدود یک ساعت به اوج خود می‌رسد.

موارد و مقدار مصرف بتانکول

این دارو برای درمان احتباس ادرار غیرانسدادی حاد پس از عمل جراحی یا زایمان، ضعف عملکرد مثانه به دلیل دلایل عصبی، و مشکلاتی همچون بزرگ شدن روده استفاده می‌شود.

• بزرگسالان: معمولاً بین 10 تا 50 میلی‌گرم، 2 تا 4 بار در روز مصرف می‌شود. برخی بیماران ممکن است به دوزهای بالاتری نیاز داشته باشند.
• کودکان: مصرف دارو بر اساس وزن بدن، به صورت 0.6 میلی‌گرم بر کیلوگرم در روز، در 3 تا 4 نوبت تقسیم می‌شود.

عوارض جانبی بتانکول

• بخش عصبی: سردرد و احساس خستگی.
• بخش قلبی و عروقی: کاهش ضربان قلب، افت فشار خون موقع ایستاده، خطر ایست قلبی، افزایش ضربان قلب به صورت واکنش و علائم غش.
• بخش پوستی: قرمزی و تعریق زیاد.
• بخش چشمی: ریزش اشک و تنگی مردمک.
• بخش دستگاه گوارش: درد شکم، افزایش بزاق، حالت تهوع، استفراغ و مشکلات گوارشی.
• بخش ادراری – تناسلی: احساس نیاز فوری به ادرار و احتباس آن.
• سایر عوارض: افزایش ترشحات تنفسی، آسم، و درد در ناحیه سینه به دلیل انقباضات ناگهانی.

توجه: اگر در تنفس مشکل پیدا کردید، دچار بی‌قراری یا آشفتگی شدید، یا اگر تغییری در فشار خون دیدید، باید استفاده از این دارو را متوقف کنید.

مصرف بتانکول در دوران بارداری و شیردهی

این دارو در گروه C قرار دارد؛ یعنی در مطالعات انجام شده روی حیوانات نشان داده شده که ممکن است اثرات جانبی بر جنین داشته باشد، اما در مورد انسان‌ها اطلاعات کافی وجود ندارد. با این حال، ممکن است مزایای استفاده از آن بیشتر از خطرات آن باشد.

در دوران شیردهی، ایمنی این دارو به‌طور قطعی ثابت نشده و اگر نیاز به استفاده از آن باشد، مادر باید شیردهی را قطع کند.

“`html
مسمومیت با بتانکول و درمان آن

علائم بالینی: شامل حالت تهوع، استفراغ، دردهای شکمی، اسهال، عدم کنترل دفع مدفوع، احساس نیاز فوری به ادرار، ترشح زیاد بزاق، تنگ شدن مردمک چشم، اشک ریزش، اسپاسم نایژه‌ها، افزایش ترشحات نایژه‌ای، کاهش فشار خون، افزایش تعریق، ضربان قلب پایین یا سریع و درد در ناحیه زیر سینه.

درمان: باید مصرف دارو قطع شده و آتروپین به صورت زیرجلدی، عضلانی یا وریدی تزریق شود (استفاده از آتروپین باید با احتیاط انجام شود، زیرا مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث ایجاد توده‌های مسدودکننده در نایژه‌ها گردد).

اثر بتانکول بر آزمایش‌های تشخیصی

بتانکول باعث افزایش مقدار آنزیم‌های آمیلاز، لیپاز، بیلی‌روبین و آسپارتات آمینو ترانسفراز (AST) در خون، همچنین زمان نگهداری سولفوبرموفتالین را افزایش می‌دهد.

موارد منع مصرف بتانکول

وضعیت‌های غیرمعلوم در دیواره مثانه، شرایطی که افزایش فعالیت عضلات گوارش یا مثانه ممکن است خطرناک باشد، انسداد مکانیکی در دستگاه گوارش یا مجاری ادراری (به علت اثر تحریک‌کننده دارو بر روی عضلات صاف) برادیکاردی، تحریک‌پذیری عصب واگ، فعالیت بیش از حد تیروئید، فشار خون پایین، بیماری پارکینسون (که می‌تواند این حالات را بدتر کند)، صرع (به دلیل اثرات تحریک‌کننده ممکن بر روی سیستم عصبی مرکزی)، بیماری عروق کرونر (به دلیل اثرات تحریک‌کننده ممکن بر روی سیستم قلبی و عروقی)، زخم معده (که می‌تواند ترشح اسید معده را تحریک کند)، و آسم (که ممکن است موجب حملات آسم شود) از موارد منع مصرف بتانکول می‌باشد.

موارد احتیاط: در نظر گرفتن فشار خون بالا و ناپایداری وازوموتور (به دلیل اثرات تحریک‌کننده دارو)، پریتونیت یا التهاب حاد دستگاه گوارش (که ممکن است این اختلالات را تشدید کند) ضروری است.

تداخلات دارویی بتانکول

• استفاده همزمان این دارو با پروکائین آمید یا کینیدین ممکن است اثرات کولینرژیک بتانکول بر روی عضلات را کاهش دهد.
• استفاده همزمان بتانکول با داروهای مسدود کننده گانگلیونی مانند مکامیلامین ممکن است فشار خون را به شدت و به طور خطرناکی کاهش دهد که معمولاً با علائم شکمی آغاز می‌شود.

هشدارها در رابطه با مصرف بتانکول

• به دلیل اینکه بتانکول مثانه را منقبض نگه می‌دارد، احتمال برگشت ادرار و ایجاد عفونت به مثانه وجود دارد، مخصوصاً زمانی که اسفنکتر تحتانی نتواند به درستی کار کند.
• ایمنی و اثربخشی بتانکول در کودکان به اثبات نرسیده است.

نکات مهم در هنگام مصرف بتانکول

علاوه بر نکات عمومی برای تمامی داروهای کولینرژیک، موارد زیر توصیه می‌شود:
1- در موارد درمان احتباس ادرار، باید لگن در دسترس بیمار باشد.
2- برای تسهیل عبور گاز در موارد درمان شل شدن عضلات شکم و ناراحتی دستگاه گوارش، گذاشتن یک لوله در رکتوم پیشنهاد می‌شود.
3- این دارو باید با معده خالی مصرف شود، زیرا غذا خوردن بلافاصله بعد از آن ممکن است منجر به حالت تهوع و استفراغ شود.
4- مصرف این دارو در بیماران مبتلا به فشار خون بالا ممکن است به طور ناگهانی فشار خون را کاهش دهد.

شرایط نگهداری بتانکول

دارو باید در ظرف بسته و در دمای 30-15 درجه سانتیگراد نگهداری شود.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم