موارد مصرف آکسابین یا ریواروکسابان و عوارض جانبی این دارو (2 نکته مهم)

داروی آکسابین axabin چیست؟

آکسابین یا ریواروکسابان یک داروی ضد لخته خون جدید است که برای درمان و پیشگیری از مشکلاتی که باعث ایجاد لخته‌های خونی در رگ‌های بدن می‌شوند استفاده می‌شود. با رضیم همراه باشید.

موارد مصرف ریواروکسابان

• پیشگیری از مشکلات لخته‌سازی (ترومبوز) بعد از جراحی‌های لگن و زانو
• پیشگیری از سکته مغزی و آمبولی در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی غیر دریچه‌ای

مکانیسم اثر ریواروکسابان

این دارو باعث جلوگیری از فعالیت پلاکت‌ها و ایجاد لخته خونی از طریق مهار مستقیم و انتخابی فاکتور Xa (FXa) می‌شود. فاکتور Xa بخشی از یک مجموعه پروتئینی به نام پروترومبیناز است که شامل فاکتور Va، کلسیم، فاکتور II و فسفولیپید می‌باشد و وظیفه‌اش تبدیل پروترومبین به ترومبین است. ترومبین هم باعث فعال کردن پلاکت‌ها و هم تبدیل فیبرینوژن به فیبرین می‌شود.

فارماکوکینتیک ریواروکسابان

• جذب: سریع
• توزیع: Vdss= 50L
• اتصال به پروتئین: حدود 95-92 % (عمدتا به آلبومین)
• متابولیسم: در کبد، از طریق CYP3A4/5 و CYP2J2
• زیست‌دست‌یابی: به طور مطلق، دوز 10 میلی‌گرمی حدود 100-80 % و دوز 20 میلی‌گرمی حدود 66 % (در حالت معده خالی) و این مقدار با معده پر افزایش می‌یابد.
• نیمه عمر: 9-5 ساعت و در افراد میانسال: 13-11 ساعت
• زمان رسیدن به حداکثر غلظت در پلاسمای خون: 4-2 ساعت
• دفع: از طریق ادرار (66 % عمدتا از طریق ترشح فعال توبولی، 36 % بصورت داروی تغییر نیافته و 30 % بصورت متابولیت‌های غیر فعال) و مدفوع (28 %، 7 % بصورت داروی تغییر نیافته و 21 % بصورت متابولیت‌های غیر فعال)

ریواروکسابان یا زالربان

در سال‌های اخیر تحقیقات به دنبال جایگزینی برای قرص وارفارین بوده‌اند. وارفارین اگرچه در رقیق کردن خون مؤثر است، اما در افراد مختلف با دوز یکسان، نتایج متفاوتی ایجاد می‌کند. ممکن است وارفارین ۵ میلی‌گرم در یک فرد کارایی نداشته باشد، اما در فرد دیگر باعث خون‌ریزی شدید شود. به همین دلیل بیماران مصرف کننده وارفارین باید هر ماه حداقل یک بار آزمایش INR. PT انجام دهند.

ریواروکسابان جایگزین مناسبی برای وارفارین است. افرادی که دچار گرفتگی عروق پا یا لخته ورید عمقی (DVT) شده‌اند، هم در مراحل حاد برای درمان و هم برای جلوگیری از لخته شدن مجدد، به راحتی می‌توانند تحت درمان با ریواروکسابان قرار بگیرند و دیگر نیازی به انجام آزمایش INR ندارند. بیماران مبتلا به آریتمی فیبریلاسیون دهلیزی (AF) که برای پیشگیری از لخته خون تحت درمان وارفارین بوده‌اند، امروزه به راحتی با مصرف ریواروکسابان درمان می‌شوند و نگرانی از بابت خون‌ریزی نیز وجود ندارد. اما باید توجه داشت که ریواروکسابان در دوران حاملگی و شیردهی منع مصرف دارد و همچنین در بیمارانی که نارسایی شدید کلیه دارند، نباید مصرف شود.

موارد تأیید شده (FDA)

۱- جلوگیری از سکته‌های مغزی ایسکمیک در بیمارانی با فیبریلاسیون دهلیزی (Non-valvular AF) که طبق معیار CHA2DS2-VASc نیاز به درمان با آنتی‌کواگولانت دارند: ۲۰ میلی‌گرم یک بار در روز همراه غذا (ترجیحا شام)

۲- درمان DVT و آمبولی ریوی (PE) با ریواروکسابان: دوز ۱۵ میلی‌گرم دو بار در روز به مدت ۳ هفته و سپس ۲۰ میلی‌گرم یک بار در روز.

“`html

همراه غذا

۳- پیشگیری ثانویه از DVT و PE در بیماران High-risk پس از درمان اپیزود حاد اولیه: ٢٠ میلی گرم یک بار در روز همراه غذا.

۴- پیشگیری از ترومبوز پس از جراحی‌های ارتوپدی تعویض مفصل زانو و سر ران: ١٠ میلی گرم یک بار در روز با یا بدون غذا، به مدت ٢ هفته در جراحی زانو و ۵ هفته در جراحی هیپ.

اندیکاسیون‌های تایید نشده (FDA)

در بیماران مبتلا به ACS با افزایش بیومارکرهای قلبی، برای کاهش خطر حوادث قلبی در آینده، به تازگی دوز ۲٫۵ میلی‌گرم دو بار در روز ریواروکسابان در اروپا تأیید شده است اما هنوز از سوی FDA تأیید نشده است.

نکته ١: دوزهای فوق در شرایط عملکرد طبیعی کلیه است. در مورد کسانی که برای کلیرانس کراتینین کمتر از ۵٠ ml/min دارند، لازم است دوز را تنظیم کرد.

نکته ٢: بالا رفتن سن به خودی خود دلیل ممنوعیت مصرف یا کاهش دوز دارو نیست؛ اما به خاطر دفع کلیوی بخشی از این دارو و کاهش عملکرد کلیه‌ها در سالمندان، باید کلیرانس کلیوی بررسی شود. اگر کلیرانس کراتینین کمتر از ۵٠ ml/min باشد، دوز باید کاهش یابد. برای بیماران AF در کلیرانس کراتینین کمتر از ۱۵ و برای سایر موارد در کلیرانس کراتینین کمتر از ۳۰ مصرف ممنوع است.

تداخلات دارویی ریواروکسابان

1. ریواروکسابان، سوبسترای CYP3A4 و P_gp است. بهتر است از مصرف همزمان ریواروکسابان با داروهایی که مهارکننده قوی این دو سیستم آنزیمی هستند (مانند کتوکونازول، ایتراکونازول، و ریفامپین) یا القاکننده‌های قوی این دو سیستم جلوگیری شود.
2. همچنین مصرف همزمان ریواروکسابان با سایر داروهایی که خطر خونریزی را زیاد می‌کنند (مثل آنتی‌پلاکت‌ها) این خطر را بیشتر می‌کند، پس در انتخاب بیمارانی که به طور همزمان نیاز به آنتی‌پلاکت و آنتی‌کوآگولانت (مثل ریواروکسابان و وارفارین) دارند باید دقت کرد.
3. مصرف همزمان NSAIDs با ریواروکسابان خطر خونریزی را بالا می‌برد، بنابراین بهتر است از آن اجتناب شود. اگر بیمارانی که آنتی‌کوآگولانت می‌گیرند به مسکن یا تب‌بر نیاز داشته باشند، بهتر است از استامینوفن استفاده کنند که خطر خونریزی را افزایش نمی‌دهد.

قیمت ریواروکسابان چقدر است؟

قیمت سی تایی ریواروکسابان ١٦٠ هزار تومان است و متاسفانه در حال حاضر بیمه هزینه آن را نمی‌پردازد و باید توسط خود بیمار پرداخت شود.

هشدارها ریواروکسابان

خونریزی‌های وسیع مانند خونریزی داخل جمجمه، گوارشی، شبکیه، زیرپوستی و آدنرال مشاهده شده است.

• افراد مبتلا به بیماری و شرایط زیر در معرض خطر خونریزی هستند: اندوکاردیت باکتریایی، اختلالات خونریزی ارثی یا اکتسابی، ترومبوسیتوپنی، سوراخ شدن عروق بزرگ یا بیوپسی بافت‌ها، سکته مغزی، جراحی مغزی یا دیگر فرایندهای نورونی، افزایش فشار خون شدید و کنترل نشده، خونریزی اخیر و وسیع، و مصرف همزمان داروهای مؤثر بر هموستاز.
• از مصرف همزمان با مهارکننده‌های مستقیم ترومبین مثل Bivalirudin، هپارین و مشتقات آن، انوکساپارین، آسپرین، مشتقات کومارین و سولفین پیرازون خودداری شود. NSAIDs و دیگر مهارکننده‌های تجمع پلاکتی مانند کلوپیدوگرل با احتیاط مصرف شود.
• در افرادی که داروهای ضدانعقاد مصرف می‌کنند، در صورت بی‌حسی اپیدورال یا نخاعی، ممکن است خونریزی و فلج موقتی به وجود بیاید.
• در بیماران مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی، خطر سکته پس از قطع مصرف ریواروکسابان افزایش می‌یابد. در صورت نیاز به قطع مصرف، باید از یک آنتی‌کوآگولانت دیگر استفاده کرد (به دلایلی دیگر غیر از خونریزی).
• در بیماران مبتلا به اختلال متوسط تا شدید کبدی، مصرف این دارو ممنوع است.
• در بیماران با اختلال متوسط کلیوی (با Clcr=30-49 ml/min) باید با احتیاط مصرف شود.
• مصرف همزمان با P-gp و القا کننده و مهارکننده‌های قوی CYP3A4 ممنوع است.
• فرمولاسیون حاوی لاکتوز است.
• ریواروکسابان باید حداقل ۲۴ ساعت قبل از جراحی قطع شود.

توصیه‌های دارویی ریواروکسابان

دوزهای بیش از 15 mg/day باید با غذا مصرف شود. دوز 10 mg/day می‌تواند با یا بدون غذا خورده شود.

داروهای هم گروه ریواروکسابان

1. Antithrombin 3
2. Fondaparinux

منبع: دکتر محمد حسین نجفی

مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی