موارد مصرف دگزامتازون و عوارض جانبی این دارو (2 نکته مهم)

عوارض مصرف دگزامتازون

• دگزامتازون (Dexamethasone)
• رده درمانی: کورتیکواستروئید .
• اشکال دارویی: آمپول، قرص، قطره، شربت، پماد
• عملکرد: کاهش التهاب، تضعیف سیستم ایمنی

مکانیسم اثر دگزامتازون

در غلظت‌های بالای موضعی، کورتیکواستروئیدها مستقیماً بر روی غشاء اثر می‌گذارند. این داروها باعث کاهش ترشح مایعات و تجمع سلولی در بافت‌ها می‌شوند. همچنین دگزامتازون مانع از ساخت کلاژن و بافت‌های پیوندی می‌شود و تولید مجدد سلول‌های اپی‌تلیال را به تأخیر می‌اندازد. این دارو همچنین از رشد عروق جدید بعد از التهاب جلوگیری کرده و نفوذپذیری مویرگ‌های متورم را کاهش می‌دهد. با این بخش از رضیم همراه باشید تا با موارد مصرف و عوارض دگزامتازون بیشتر آشنا شوید.

موارد مصرف دگزامتازون

این دارو برای درمان حالت‌های التهابی و آلرژیک، بیماری‌های خودایمنی مثل لوپوس، آلرژی، پمفیگوس، آسم، کهیر، درمان روماتیسم مفصلی، نارسایی غده آدرنال و شوک آنافیلاکسی، التهاب چشم، پوست و مفاصل. برای بیماران مبتلا به ام اس و ای ال اس مصرف این دارو می‌تواند به پیشرفت بیماری و در نهایت ناتوانی منجر شود. از سال 1996، استفاده از این دارو در ورزش‌های قهرمانی به عنوان داروی انرژی‌زا و دوپینگ ممنوع شده است. دگزامتازون یکی از داروهای پرکاربرد است و می‌تواند به شکل‌های مختلفی مانند شربت، قرص، قطره، آمپول و پماد تجویز شود و به همین دلیل سوالات زیادی درباره آن وجود دارد.

این دارو از دسته کورتیکواستروئیدها است. داروهای مشهوری مانند بتامتازون، کورتیزون، پردنیزولون و هیدروکورتیزون نیز در این دسته قرار دارند. کورتیکواستروئیدها برای بدن تأثیرات زیادی دارند. این تأثیرات می‌توانند برای درمان برخی بیماری‌ها مفید باشند، اما عوارض جانبی زیادی نیز ایجاد می‌کنند.

۱- دگزامتازون چه تاثیری در اشتها و چاق کردن دارد؟

پاسخ: دگزامتازون باعث افزایش اشتها می‌شود. همچنین می‌تواند باعث تورم در بدن شده و فرد را چاق کند. در حقیقت، یکی از عوارض مصرف مکرر این داروها، ایجاد تورم و افزایش چربی بدن است که به شکل پف کردن صورت ظاهر می‌شود. در نتیجه فرد احساس می‌کند که قوی‌تر و چاق‌تر شده است. اما واقعیت این است که استفاده مکرر از کورتون‌ها می‌تواند به تحلیل عضلات و پوکی استخوان منجر شود. به نوعی، دگزامتازون شما را به یک پفک تبدیل می‌کند.

۲- من هر وقت سرما می‌خورم تا دگزا نزنم خوب نمی‌شوم. چرا؟

پاسخ: تأثیر دگزامتازون در درمان سرماخوردگی‌های عادی بیشتر جنبه علامتی دارد. یعنی این دارو باعث می‌شود که واکنش‌های ایمنی بدن کاهش یابند و علائم بیماری کمرنگ شوند. این موضوع در سرماخوردگی‌های ویروسی مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما در سرماخوردگی‌های با عفونت باکتریایی (مثل تب یا گلودرد چرکی) می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد که باعث می‌شود عفونت شدیدتر شود.

۳- آیا دگزامتازون می
“`

آیا کورتون‌ها می‌توانند برای دوپینگ و افزایش عملکرد استفاده شوند؟

پاسخ: کورتون‌ها می‌توانند حالت شادی آنی به فرد بدهند که به آن euphoria می‌گویند. همچنین آن‌ها می‌توانند سطح قند خون را به سرعت تغییر دهند و در بعضی مواقع ممکن است توانایی‌های جسمانی را به طور موقت افزایش دهند. اما باید بدانید که مصرف طولانی‌مدت این داروها باعث پوکی استخوان و ضعف سیستم ایمنی بدن می‌شود، بنابراین استفاده مکرر از آن‌ها حتی با هدف دوپینگ، می‌تواند اثرات منفی به همراه داشته باشد.

نکته: دگزامتازون جزء داروهای ممنوعه در دوپینگ است.

آیا مصرف دگزامتازون در دوران بارداری مجاز است؟

پاسخ: دگزامتازون در حین بارداری در گروه c قرار دارد. یعنی نه کاملاً بی‌خطر است و نه خیلی خطرناک. اگر پزشک تشخیص دهد، در برخی موارد می‌توان با پذیرش عوارض جانبی از این دارو استفاده کرد. اما مصرف خودسرانه، به ویژه در دوران بارداری، کاملاً ممنوع است زیرا ممکن است باعث اختلال در عملکرد غده فوق کلیه در جنین شود.

من مدت‌هاست که با تجویز پزشک برای کاهش برخی از دردهای مفصلی از دگزامتازون استفاده می‌کنم و حالا احساس می‌کنم بهتر شده‌ام. آیا می‌توانم دارو را قطع کنم؟

پاسخ: یک قانون کلی درباره استفاده طولانی‌مدت از کورتون‌ها وجود دارد؛ مقدار مصرف آن‌ها به تدریج افزایش می‌یابد و هنگام قطع کردن هم این کار باید به تدریج انجام شود. این به این معناست که باید فاصله‌های مصرف را افزایش داده و مقدار دارو را در هر بار کاهش دهید. هرگز نباید به یک باره مقدار زیادی از کورتون را قطع کنید یا مقدار بالایی از آن را ناگهان مصرف کنید.

موارد استفاده اصلی دگزامتازون:

۱- ضد التهاب (به ویژه در بیماری‌های روماتیسمی، حساسیت‌های موضعی یا عمومی، کنترل عوارض بعد از جراحی‌های دندان و…)
۲- کاهش ورم مغزی یا ریوی
۳- درمان برخی اختلالات غده فوق کلیه
۴- و همچنین در بسیاری از بیماری‌ها به عنوان درمان اصلی یا کمکی.

عوارض شایع و مهم مصرف کورتون:

در صورت مصرف موضعی (به شکل پماد و قطره یا محلول):

تحلیل رفتن پوست با استفاده طولانی‌مدت، ایجاد لکه‌های روی پوست و خشکی آن، تشدید عفونت‌های قارچی.

در صورت مصرف سیستمیک (خوراکی یا تزریقی):

حالت سرخوشی، مشکلات گوارشی، تشدید عفونت‌ها، بی‌خوابی، پوکی استخوان (با مصرف طولانی‌مدت)، ضعف سیستم ایمنی، اختلالات هورمونی (مثل پرمویی و مشکلات قاعدگی)، بزرگ شدن شکم و گرد شدن صورت، اختلال در آنزیم‌های کبدی، تحلیل عضلات، چرب شدن پوست و تشدید آکنه، تغییرات روحی (مانند سرخوشی زیاد یا تحریک‌پذیری).

اگر سوال یا نکته‌ای در مورد عوارض مصرف دگزامتازون دارید، لطفاً آن را در قسمت نظرات با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.

——————————————————————————

مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی