موارد مصرف قرص تاموکسیفن و عوارض جبران ناپذیر این دارو (2 نکته مهم)
“`html
با مجله اینترنتی رضیم همراه باشید تا با قرص تاموکسیفن بیشتر آشنا شوید
تاموکسیفن دارویی است که برای جلوگیری و درمان سرطان سینه در مردان و زنان استفاده می‌شود. تاموکسیفن معمولاً به مدت 5 سال به صورت روزانه مصرف می‌شود.
قرص تاموکسیفن برای اولین بار در سال 1962 توسط شیمیدانی به نام دارا ریچاردسون ساخته شد. قرص تاموکسیفن در فهرست داروهای ضروری سازمان بهداشت جهانی قرار دارد که داروهایی مؤثر و ایمن را شامل می‌شود.
تاموکسیفن چیست؟
تاموکسیفن دارویی است که اثرات هورمون زنانه‌ای به نام استروژن را در بدن کاهش یا متوقف می‌کند. این دارو بیش از 30 سال است که مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای هر دو مرحله پیشرفته و اولیه سرطان سینه کارایی دارد. به تازگی تاموکسیفن به عنوان درمانی اضافی بعد از درمان‌های اولیه در مراحل ابتدایی سرطان سینه و به صورت آزمایشی برای جلوگیری از سرطان سینه در زنانی که در معرض خطر هستند، به کار می‌رود.
تاموکسیفن به صورت قرص خوراکی مصرف شده و معمولاً یک بار در روز تجویز می‌شود.
کاربرد قرص تاموکسیفن
تاموکسیفن ممکن است به عنوان درمان کمکی (بعد از جراحی موفق) در زنان یا مردانی که سرطان سینه دارند و غدد لنفاوی آنها مثبت یا منفی است، تجویز شود. سرطان‌هایی که گیرنده‌های استروژن و پروژسترون مثبت دارند، احتمال بیشتری برای بهبود با استفاده از تاموکسیفن دارند. این دارو می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را کاهش دهد.
تاموکسیفن می‌تواند در مواردی که سرطان سینه گسترش یافته است، در زنان و مردان تجویز شود.
تاموکسیفن در زنانی که به سرطان (کارسینوم) مجرایی درجا (DCIS) مبتلا هستند و درمان جراحی و پرتودرمانی را گذرانده‌اند، نیز تجویز می‌شود. همچنین این قرص می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه مهاجم را کاهش دهد. فواید و عوارض درمان با قرص تاموکسیفن باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد.
موارد و مقدار مصرف قرص تاموکسیفن
توجه:موارد و مقدار مصرف این دارو ممکن است تغییر کند. برای اطلاعات به‌روز به منابع پزشکی مراجعه کنید.
سرطان سینه
بزرگسالان: مقدار mg 40-20 به صورت خوراکی در روز مصرف شود. دوزهای بالاتر از mg 20 به صورت دو بار در روز مصرف شود.
کاهش ریسک سرطان سینه در خانم‌ها
بزرگسالان: mg 20 به صورت خوراکی روزانه به مدت 5 سال.
کارسینوم in situ رکتال
بزرگسالان: mg 20 به صورت خوراکی روزانه به مدت 5 سال.
تحریک تخمک گذاری
بزرگسالان: mg 40-5 به صورت خوراکی دو بار در روز به مدت 4 روز.
چگونگی مصرف قرص تاموکسیفن
قرص تاموکسیفن معمولاً روزی دوبار تجویز می‌شود. مهم است که دارو در زمان مشخصی مصرف شود. هرگز بیشتر از مقدار تجویز شده مصرف نکنید. از دستورات پزشکتان به دقت پیروی کنید. اگر یک نوبت را فراموش کردید، آن نوبت را رها کنید و مقدار دارو را دو برابر نکنید.
مکانیسم اثر قرص تاموکسیفن
اثر ضد نئوپلاسم:مکانیسم دقیق اثر دارو مشخص نیست. تاموکسیفن ممکن است با مسدود کردن گیرنده‌های استروژن در سلول‌های توموری که برای رشد به استروژن نیاز دارند، عمل کند. ترکیب گیرنده استروژن و تاموکسیفن ممکن است به داخل هسته سلول تومور منتقل شده و مانع از تولید DNA شود.
موارد منع مصرف تاموکسیفن (Tamoxifen Citrate)
- زنان باردار
- حساسیت به دارو
زنانی که به منظور کاهش ریسک این دارو را مصرف می‌کنند و از داروهای ضد انعقاد کومارینی نیز استفاده می‌کنند و یا سابقه
“““html
DVT و یا ادم ریوی دارند.
موارد احتیاط قرص تاموکسیفن
- لکوپنی
- ترومبوسیتوپنی
تداخل دارویی تاموکسیفن
آنتی اسیدها می‌توانند جذب قرص‌های روکش‌دار روده‌ای را تحت تأثیر قرار دهند. بهتر است با فاصله 2 ساعت مصرف شوند.
بروموکریپتین می‌تواند سطح تاموکسیفن را افزایش دهد.
ریفامپین می‌تواند سطح تاموکسیفن را کاهش دهد.
تاموکسیفن می‌تواند اثر ضد انعقادی وارفارین را افزایش دهد. پیشنهاد می‌شود PT و INR بیمار تحت نظر باشد. استفاده همزمان از داروهای سایتوتوکسیک ممکن است خطر بروز حوادث ترومبوآمبولیک را افزایش دهد.
پس از مصرف قرص تاموکسیفن، از داروهای زیر استفاده نکنید:
- استروژن‌ها
- وارفارین
- سایمتیدین
- فاموتیدین
- رانیتیدین
- آنتی اسیدها
عوارض جانبی قرص تاموکسیفن
- گرگرفتگی
- خونریزی مهبلی
- بی‌خوابی
- قطع قاعدگی
- خارش در ناحیه تناسلی
- مشکلات گوارشی
- التهاب تومور
- کاهش تعداد پلاکت‌ها
- احتباس مایعات
- ریزش مو
- فیبروم رحم
- مشکلات بینایی (تغییرات در قرنیه، آب مروارید و رتینوپاتی)
- کاهش تعداد پلاکت‌ها یا گلبول‌های سفید خون
- به‌ندرت کاهش نوتروفیل‌ها
یا به عبارتی عوارض جانبی قرص تاموکسیفن روی اعضای بدن
اعصاب مرکزی: سکته مغزی
پوست: تغییرات پوستی
دستگاه گوارش: حالت تهوع، استفراغ، اسهال
ادراری ـ تناسلی: ترشح و خونریزی مهبلی، قطع قاعدگی، سرطان اندومتر، قاعدگی نامنظم، سارکوم رحم
خون: کاهش موقت تعداد پلاکت‌ها یا گلبول‌های سفید خون
متابولیک: افزایش سطح کلسیم خون، تغییرات وزن
عضلانی ـ اسکلتی: بدتر شدن موقت متاستاز استخوانی، درد موقت در ناحیه تومور یا استخوان
تنفسی: آمبولی ریه
توصیه‌های پزشکی قرص تاموکسیفن
- اگر عوارض جانبی شدید باشند، بعضی اوقات کاهش دوز می‌تواند بهبود خوبی ایجاد کند، بدون اینکه کنترل بیماری از بین برود.
- در صورت افزایش درد، می‌توانید به بیمار مسکن بدهید و او را مطمئن کنید که این درد نشانه‌ای از پاسخ به درمان است.
- پاسخ به درمان با تاموکسیفن می‌تواند شامل تورم موضعی و قرمزی شدید در محل ضایعه یا ایجاد ضایعه‌ای جدید باشد که این علائم با شروع درمان به سرعت برطرف می‌شوند.
- به‌طور دوره‌ای آزمایشات CBC، شمارش پلاکت‌ها و تست‌های عملکرد کبدی را انجام دهید. قبل از شروع درمان، معاینه سینه، ماموگرافی و معاینه ژنیکولوژی را انجام دهید و در فواصل معین در طول درمان این بررسی‌ها را تکرار کنید.
تاموکسیفن در مردان
قرص تاموکسیفن در درمان کمکی سرطان سینه متاستاتیک استفاده می‌شود و به‌خاطر خاصیت ضد استروژنی‌اش، همانند کلومیفن در درمان ناباروری در مردان کاربرد دارد. مانند کلومیفن، بعد از 4 هفته از شروع دارو، سطح هورمون‌های هیپوفیزی و تستوسترون خون بررسی می‌شود و با توجه به نتایج آزمایش، میزان دارو تغییر می‌کند. سه ماه بعد، آزمایش اسپرم انجام خواهد شد. اگر آزمایش اسپرم بهبود یابد، درمان تا زمان باروری ادامه خواهد یافت و اگر هیچ بهبودی در اسپرم‌ها در آزمایش شش ماه پس از شروع درمان مشاهده نشود، دارو قطع می‌شود.
تاموکسیفن در بدنسازی
تاموکسیفن یک داروی آنتی استروژن است که گیرنده‌های استروژن بدن را مسدود می‌کند. این دارو معمولاً برای درمان بیماران مبتلا به سرطان سینه استفاده می‌شود. ورزشکاران معمولاً این دارو را بین دو دوره آنابولیک مصرف می‌کنند، زیرا تاموکسیفن از بروز عوارض زنانه مانند بزرگ شدن سینه در مردان جلوگیری کرده و همچنین باعث ترشح گنادوراپین می‌شود و تولید مجدد…
“““html
تستوسترون در بیضه‌ها تولید می‌شود و به کاهش بافت‌های عضلانی بعد از قطع استفاده از استروئیدها کمک می‌کند. همچنین، این هورمون تنها آنتی‌استروژن است که خانم‌های ورزشکار می‌توانند در دوره‌های کاهش وزن و کاهش چربی بدن همراه با داروهای مشابه سمپاتیک، دیورتیک‌ها و هورمون تیروئید استفاده کنند. استفاده از این دارو به ورزشکاران کمک می‌کند تا فرایند سوزاندن چربی را آسان‌تر کنند، زیرا استروژن باعث احتباس آب و افزایش چربی بدن می‌شود و کاهش آن به سوزاندن چربی‌ها کمک می‌کند. میزان مصرف نولوادکس معمولاً بین ۱۰ تا ۲۰ میلی‌گرم در روز است و می‌تواند به مدت ۳ تا ۷ هفته ادامه پیدا کند، زیرا بدن معمولاً این آنتی‌استروژن را به خوبی تحمل می‌کند.
تاموکسیفن در درمان ژنیکوماستی
ژنیکوماستی یعنی بزرگ شدن بافت غده‌ای پستان در مردان که به خاطر بالا رفتن نسبت استروژن به آندروژن به وجود می‌آید. به دلیل اینکه تاثیر تاموکسیفن در ژنیکوماستی در ایران بررسی نشده است و همچنین مطالعات مشابه خارجی اندک است، این مطالعه با هدف بررسی اثر این دارو بر درمان ژنیکوماستی انجام شده است.
تاموکسیفن در تخمک‌گذاری
تاموکسیفن می‌تواند تخمک‌گذاری و امکان بارداری را در زنانی که به سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و پاسخ‌دهی به کلومیفن ندارند، افزایش دهد.
مصرف تاموکسیفن در دوران شیردهی
این دارو ممکن است در شیر ترشح نشود. اما به دلیل احتمال بروز عوارض جانبی جدی و خطرناک بودن آن برای نوزاد، مصرف تاموکسیفن در دوران شیردهی توصیه نمی‌شود.
مصرف قرص تاموکسیفن در بارداری
مصرف تاموکسیفن در دوران بارداری ممکن است به جنین آسیب بزند. بنابراین توصیه می‌شود خانم‌ها در زمان درمان با تاموکسیفن باردار نشوند و از روش‌های جلوگیری غیر هورمونی (مثل کاندوم) استفاده کنند. بررسی‌های کافی روی خانم‌های باردار انجام نشده است. مواردی از سقط خودبخودی، نقص زایمان، مرگ جنین و خونریزی واژینال گزارش شده است.
تاموکسیفن و چاقی
برای بهتر درک کردن نحوه اثرات متابولیکی تاموکسیفن، دانشمندان موش‌هایی را پرورش دادند که به صورت ژنتیکی دچار کمبود یا فقدان ER-α بودند و آنها را تحت درمان با تاموکسیفن یا دارونما قرار دادند و نتایج را با موش‌های طبیعی مقایسه کردند. تمام موش‌ها با رژیم غذایی پرچرب تغذیه شدند. روی موش‌هایی که به کمبود ERα مبتلا بودند، اثر محافظتی تاموکسیفن در پیشگیری از ابتلا به مشکلاتی مانند عدم تحمل گلوکز و کبد چرب ناشی از رژیم غذایی پرچرب مشاهده نشد.
درمان‌های هورمونی با تاموکسیفن
در پژوهشی دیگر مشخص شد که درمان‌های هورمونی مانند تاموکسیفن با افزایش وزن در مبتلایان به سرطان مرتبط نیست. اگرچه در برخی بررسی‌ها به افزایش وزن به عنوان یک عارضه جانبی این دارو اشاره شده، اما این رابطه در اکثر تحقیقات تأیید نمی‌شود. سایر عوارض جانبی این دارو شامل لخته شدن خون، افسردگی و گرگرفتگی می‌باشد.
نکاتی که در ارتباط با مصرف این دارو باید بدانید
- استفاده از این دارو در خانم‌هایی که به سرطان سینه مبتلا هستند، احتمال بروز پولیپ در رحم را افزایش می‌دهد.
- مصرف این دارو ممکن است به ایجاد کیست‌های تخمدان در زنان قبل از یائسگی منجر شود.
- اگر بیمار دچار تاری دید، آب مروارید، کاهش پلاکت‌ها و گلبول‌های سفید یا افزایش چربی خون شود، باید با احتیاط مصرف شود.
- در زمان درمان و به مدت ۲ ماه پس از آن، از روش‌های غیر هورمونی جلوگیری از بارداری استفاده شود.
- اگر مشکلات گوارشی ایجاد شد، ادامه مصرف دارو الزامی است و در صورت بروز استفراغ با پزشک مشورت شود.
- در صورت وجود عوارض جانبی شدید، ممکن است کاهش دوز مصرفی بدون از دست رفتن کنترل بیماری کفایت کند.
- دارو را در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد و دور از نور نگهداری کنید.
- قبل از شروع درمان، بروز احتمالی بی‌نظمی‌های قاعدگی را با بیمار در میان بگذارید.
- از قرار گرفتن در معرض طولانی‌مدت نور خورشید، به ویژه در صورت محافظت نشده، پرهیز کنید.
- نظارت پزشکی در طول درمان با تاموکسیفن لازم است.
تهیه شده مجله اینترنتی رضیم
مرضیه ملایری
سایت رضیم
“`
