نشانه های تیروئید پرکار چیست؟ (2 نکته مهم)

پرکاری تیروئید

با رضیم همراه باشید تا با علائم تیروئید پرکار و راه های مناسب درمان آن آشنا شوید.

پرکاری تیروئید و علایم و درمان آن را بهتر بشناسیم

پرکاری تیروئید (یا هیپرتیروئیدیسم) حالتی است که غده تیروئید شما هورمون تیروکسین بیشتری از حد نیاز تولید می‌کند. این اتفاق باعث افزایش سوخت‌وساز بدن می‌شود و ممکن است باعث کاهش وزن، ضربان قلب بالا، تعریق، عصبانیت و تغییرات خلق و خو گردد.

برای درمان پرکاری تیروئید روش‌های مختلفی وجود دارد. استفاده از داروهای ضد تیروئید و ید رادیواکتیو از جمله این روش‌هاست. در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن بخشی از غده تیروئید باشد. اگر این بیماری به‌طور جدی در نظر گرفته نشود، می‌تواند خطرناک باشد، اما بیشتر افراد به درمان‌ها پاسخ خوبی می‌دهند.

پرکاری تیروئید ناشی از تولید زیاد هورمون‌های تیروئید (T4 و T3) است. در بسیاری از بیماران، این مشکل به‌علت وجود یک آنتی‌بادی که غده تیروئید را تحریک می‌کند ایجاد می‌شود. این آنتی‌بادی نه تنها باعث افزایش تولید هورمون‌ها می‌شود بلکه در برخی موارد می‌تواند سایز غده تیروئید را هم افزایش دهد و به بروز گواتر منتهی شود. این نوع از پرکاری تیروئید به نام بیماری گریوز (Graves) مشهور است.

علت اصلی تولید این آنتی‌بادی هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما مشاهده شده که بیماری گریوز در بعضی خانواده‌ها بیشتر دیده می‌شود، که نشان می‌دهد ممکن است ژن خاصی در این زمینه دخالت داشته باشد. همچنین برآورده می‌شود که بعضی از عوامل محیطی می‌توانند این ژن را فعال کنند و به بروز بیماری کمک کنند. استرس‌های شدید، مانند طلاق یا مرگ یکی از اعضای خانواده، می‌توانند به عنوان محرک‌های مهم در بروز این بیماری عمل کنند.

بیماری گریوز می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما بیشتر در خانم‌های 40 تا 50 ساله مشاهده می‌شود. در حدود 30 تا 50 درصد بیماران، یک دوره از پرکاری تیروئید در طول چند ماه تجربه می‌کنند. در سایر بیماران هم ممکن است چندین دوره پرکاری تیروئید طی سال‌ها شکل بگیرد.

تشخیص و علائم پرکاری تیروئید

این بیماری دارای علائم مختلفی است که ممکن است بیمار همه آنها را در آزمایش‌ها نشان ندهد.

۱. افزایش ضربان قلب در حین انجام کارهای معمول

۲. افزایش خفیف فشار خون

۳. تحریک‌پذیری و بی‌قراری

۴. تعریق زیاد و حساسیت به گرما

۵. ضعف در عضلات، به‌خصوص در ناحیه شانه، لگن و ران‌ها

۶. لرزش‌های غیرارادی (خصوصاً در دستان و انگشتان)

۷. کاهش وزن علیرغم داشتن اشتهای خوب

۸. ریزش مو

۹. جدا شدن ناخن از بستر خود

۱۰. تورم نوک انگشتان (چماقی شدن)

۱۱. افتادگی پلک بالا

۱۲. تغییر در ضخامت پوست

۱۳. افزایش حرکت دستگاه گوارش

۱۴. بزرگ شدن غده تیروئید (گواتر)

۱۵. کاهش تعداد دفعات قاعدگی یا کاهش حجم خونریزی

“`html
۱۶. بزرگ شدن پستان در آقایان

۱۷. ضخیم شدن پوست در جلوی استخوان ساق پا

۱۸. برجسته شدن چشم‌ها

بیشتر این علائم با درمان پرکاری تیروئید به حالت طبیعی برمی‌گردند و برخی دیگر از نشانه‌ها به درمان جداگانه نیاز دارند.

نحوه ی پیشرفت بیماری پرکاری تیروئید

بیشتر افرادی که به پرکاری تیروئید مبتلا می‌شوند، حداقل شش ماه قبل از مراجعه به پزشک، علائم بیماری را داشته‌اند. با این حال، برخی افراد به ویژه نوجوانان و جوانان ممکن است این بیماری را در عرض چند هفته تجربه کنند. همچنین همه افراد مبتلا همه‌ی علائم را نشان نمی‌دهند. در افراد مسن، علائم مهم بیماری به غیر از کاهش وزن، شامل بی اشتهایی، ضعف عضلانی و بی‌حوصلگی می‌باشد.

محل قرار گرفتن غده تیروئید در بدن

در برخی از خانم‌های نوجوان، این علائم ممکن است به صورت افزایش انرژی ظاهر شوند، به طوری که آن‌ها قادر نباشند لحظه‌ای آرام بنشینند و همواره در حرکت و جنب و جوش باشند.

دلایل ابتلا به تیروئید پرکار (hyperthyroidism)

غده تیروئید یکی از اعضای کلیدی در سیستم غدد درون‌ریز به شمار می‌رود و مشکلات مختلف می‌توانند باعث پرکاری آن شوند:

• مصرف زیاد غذاهای حاوی ید
• بیماری گریوز
• التهاب غده تیروئید ناشی از عفونت ویروسی یا بعد از بارداری و سایر دلایل
• رشد غیرسرطانی غده تیروئید یا غده هیپوفیز
• تومور در بیضه‌ها و تخمدان‌ها
• دریافت مقدار زیاد هورمون تیروئید
• عکسبرداری پزشکی با استفاده از مواد رنگی حاوی ید

تشخیص پرکاری تیروئید

پزشک ممکن است ابتدا یک آزمایش خون درخواست کند تا عملکرد تیروئید شما را بررسی کند. سپس، یک متخصص غدد درون‌ریز برای درک بهتر وضعیت شما ممکن است اسکن تیروئید درخواست کند تا راهی برای درمان شما پیدا کند.

رابطه با گواتر

گواتر به معنای کم‌کاری تیروئید نیست و فقط به بزرگ شدن غده تیروئید اشاره دارد. انواع گواتر به دو دسته‌ی عمومی و ندولر تقسیم می‌شوند. نوع عمومی به این معنی است که کل غده تیروئید به طور تقریبی…

“““html

یکسان بزرگ می‌شود، در حالی که در نوع ندولر، تیروئید به شکلی غده‌ای به نظر می‌رسد و پزشک می‌تواند آن را لمس کند.

از نظر کارکرد، گواتر به سه نوع تقسیم می‌شود: کم‌کار، پرکار و ساده:

• در نوع اول، یعنی گواتر کم‌کار، غده تیروئید بزرگ شده و هورمون کافی تولید نمی‌کند.
• در نوع دوم، تیروئید بزرگ است و بیشتر از نیاز بدن هورمون تولید می‌کند که به این حالت پرکاری تیروئید می‌گویند.
• در نوع سوم که به آن گواتر ساده می‌گویند، تیروئید بزرگ است اما تولید هورمون در حد طبیعی است و علامتی ندارد.

عوارض ناشی از پرکاری تیروئید

پرکاری تیروئید می‌تواند باعث بروز مشکلات دیگری شود، از جمله موارد زیر:

• مشکلات قلبی

این مشکلات شامل افزایش ضربان قلب و نارسایی قلبی است. این مسائل را می‌توان با درمان مناسب کنترل کرد.

• شکنندگی استخوان‌ها

پرکاری تیروئید درمان نشده می‌تواند به پوکی استخوان منجر شود. مقدار کلسیم و مواد معدنی که مصرف می‌کنید بر سلامت استخوان‌ها تأثیر دارد، و تولید هورمون زیاد ممکن است جذب کلسیم را کاهش دهد.

• مشکلات چشمی

افراد دچار بیماری گریوز ممکن است مشکلات چشمی مانند قرمزی، بیرون‌زدگی، ورم و حساسیت به نور و دوبینی را تجربه کنند.

• سرخی و ورم پوست

در موارد نادر، افرادی که به بیماری گریوز مبتلا هستند، ممکن است دچار درموپاتی گریوز شوند که باعث قرمزی و ورم در پوست می‌شود.

• بحران تیروتوکسیک

پرکاری تیروئید می‌تواند خطر بروز بحران تیروتوکسیک را به همراه داشته باشد، که به شکل ناگهانی شامل تب، افزایش ضربان قلب و هذیان بروز می‌کند. در این موارد، فرد باید فوراً با اورژانس تماس بگیرد.

آزمایش‌ها و تست‌های لازم برای تشخیص پرکاری تیروئید

علاوه بر تست‌های بالینی، آزمایش خون برای بررسی هورمون‌های TSH، T3 و T4 انجام می‌شود. پزشک ممکن است سطح کلسترول، قند خون و جذب ید رادیواکتیو را نیز بررسی کند.

درمان پرکاری تیروئید

هدف از درمان متعادل کردن سطح هورمون‌های تیروئید است. در بیمارانی که به دلیل مصرف زیاد هورمون، پرکاری تیروئید دارند، باید دوز دارو تنظیم شود. در افرادی که علت آن التهاب تیروئید است، معمولاً نیازی به درمان اضافی نیست. در مواردی که پرکاری تیروئید به علت بیماری گریوز یا گواتر مولتی ندولر باشد، درمان شامل یکی از موارد زیر است:

۱. داروهای ضد تیروئید مثل متی مازول و پروپیل تیواوراسیل که برای بیماران با بیماری گریوز به مدت طولانی و برای دیگر علل پرکاری به مدت کوتاه استفاده می‌شوند. با مقدار مناسب دارو، کنترل پرکاری تیروئید در عرض چند هفته امکان‌پذیر است. این داروها ممکن است عوارض جانبی نیز داشته باشند، از جمله بثورات پوستی.

“`

بیماران مبتلا به پرکاری تیروئید ممکن است علائمی مانند خارش پوست، تب و در موارد نادر التهاب کبد یا کاهش گلبول‌های سفید خون را تجربه کنند. بنابراین، لازم است که بیماران در مورد این عوارض اطلاعات کافی داشته باشند. اگر دچار زردی پوست، کهیر، خارش شدید، تب بالا یا گلو درد شدید شدند، باید بلافاصله مصرف دارو را قطع کرده و به پزشک مراجعه کنند.

قطع مصرف داروی ضد تیروئید می‌تواند باعث بازگشت پرکاری تیروئید شود. همچنین، متی مازول که یکی از داروها است، ممکن است تعداد گلبول‌های سفید خون را کاهش دهد و همچنین تأثیری بر MCV و MCH خون بگذارد. بنابراین، بیماران باید در طول درمان، به‌ویژه کلسیم، ویتامین D و ویتامین‌های گروه B، به خصوص B12 را دریافت کنند. از طرفی، برای پیگیری وضعیت خون، لازم است که آزمایش CBC بیمار هر ماه انجام شود.

۲. ید رادیو اکتیو می‌تواند به کوچک شدن گواتر یا غده‌های تیروئید که باعث تولید هورمون می‌شوند، کمک کند. این درمان برای بزرگسالان مبتلا به پرکاری تیروئید ایمن و معمول است. اشعه‌ی تولید شده توسط ید رادیو اکتیو به سلول‌های تیروئید آسیب می‌زند، اما به دلیل اینکه غلظت ید در تیروئید بیشتر از سایر نقاط بدن است، اشعه به سایر قسمت‌های بدن آسیبی نمی‌زند. ید رادیو اکتیو به‌صورت خوراکی به بیمار تجویز می‌شود.

با اینکه مقدار زیادی از ید رادیو اکتیو ظرف چند روز از بدن خارج می‌شود، اما اثرات آن بر روی غده تیروئید ممکن است ۱ تا ۳ ماه طول بکشد. یکی از عوارض جانبی این درمان کاهش فعالیت تیروئید یا کم‌کاری تیروئید است. مدارکی مبنی بر اینکه این درمان ممکن است باعث سرطان تیروئید یا دیگر قسمت‌های بدن شود وجود ندارد و همچنین در زنان نمی‌تواند باعث نازایی شود. در حال حاضر، ید رادیو اکتیو برای درمان پرکاری تیروئید در نوجوانان نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اگر بیمار به داروها پاسخ مناسبی داده باشد، معمولاً باید حدود ۲ سال تحت درمان دارویی قرار گیرد. اما اگر بیماری کنترل نشود، درمان با ید رادیو اکتیو تجویز خواهد شد و در صورتی که غده بزرگ شده باشد، ممکن است جراحی لازم شود.

۳. جراحی تیروئید یک گزینه درمانی دائمی دیگر برای پرکاری تیروئید است. با این حال، امروزه کمتر توصیه می‌شود زیرا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد و ممکن است مشکلاتی مانند بدشکلی در گردن به وجود آورد. همچنین در موارد نادر، ممکن است به ساختارهای نزدیک به تیروئید در گردن آسیب وارد کند. عارضه دیگر کم‌کاری تیروئید است که با استفاده از قرص لووتیروکسین به راحتی قابل کنترل است. اگر غده بیمار بزرگ نباشد، نیازی به جراحی نیست و می‌توان فعالیت غده را با ید رادیو اکتیو غیرفعال کرد.

۴. داروهایی مانند پروپرانولول برای کنترل علائم پرکاری تیروئید مورد استفاده قرار می‌گیرند تا سایر درمان‌ها اثر خود را بگذارند.

۵. در موارد خاص، ممکن است بیمار دچار اختلالات روانی شود و پزشک می‌تواند با طرح ۶۰ سؤال عمق بیماری را تشخیص داده و بیمار را به روان‌پزشک ارجاع دهد.

نکاتی در مورد داروها

استفاده از داروی کاربی مازول ممکن است با عوارض جانبی همراه باشد. جدی‌ترین عوارض جانبی این دارو شامل کاهش تعداد گلبول‌های سفید خون است که می‌تواند منجر به زخم‌های دهان و عفونت با تب بالا شود. اگر با عوارض جانبی مواجه شدید، باید مصرف دارو را متوقف کرده و با پزشک خود مشورت کنید.

داروی جایگزین برای کاربی مازول، پروپیل تیواوراسیل (Propylthiouracil) است. پزشک شما ممکن است گاهی داروی پروپرانولول را برای درمان علائم تجویز کند. توجه داشته باشید که این دارو نباید در افراد مبتلا به آسم استفاده شود.

جمع آوری شده توسط مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی