نکات شستن فرش در شب عید
شستشوی فرش قبل از سال نو هم از دیدگاه بهداشتی اهمیت دارد (گرد و غبار، آلودگی‌ها، بوی نامطبوع) و هم از نظر ظاهری: فرش تمیز خانه را مرتب و نوروزی نشان می‌دهد. اما شستشو باید با توجه به جنس فرش، مدت زمان لازم برای خشک شدن و حساسیت‌های بافت انجام شود تا به رنگ و تار و پود آسیب نرسد.
قبل از شروع: بررسی و آماده‌سازی
بررسی نوع فرش و وضعیت آن
-
فرش پشمی، ابریشمی، دستباف یا ماشینی؟
-
آیا رنگ‌دهی دارد؟ (قبل از شستشو حتما تست رنگ‌پریدگی انجام دهید)
-
آیا ریشه‌ها یا حاشیه‌ها آسیب‌دیده‌اند؟ (نیاز به تعمیر سریع قبل از شستشو)
ابزار و مواد لازم
-
جاروبرقی با قدرت مناسب
-
آب‌پاش و سوپاپ فشار پایین یا شلنگ (برای شستشوی بیرونی)
-
مایع شوینده ملایم (مناسب فرش یا مایع ظرفشویی سبک)
-
سرکه سفید و جوش‌شیرین (برای بو و لکه‌های ساده)
-
اسپری لکه‌بر (یا ترکیب خانگی؛ با تست رنگ)
-
برس نرم یا اسفنج، حوله‌های جاذب، دستکش، سطل، فن یا پنکه
-
در صورت نیاز: دستگاه فرش‌شویی یا تماس با قالیشویی حرفه‌ای
نکته مهم: همیشه قبل از استفاده از هر محلولی، آن را روی یک نقطه پنهان (سمت پشت یا کنار فرش) تست کنید.
روش‌های شستشو — مقایسه و مراحل
1) شستشوی دستی (در خانه یا حیاط)
مناسب برای: فرش‌های کوچک تا متوسط، فرش‌های ماشینی مقاوم
مراحل گام‌به‌گام:
-
فرش را کامل جارو کنید و گرد و خاک را جدا کنید.
-
لکه‌های مشخص را با اسپری لکه‌بر یا ترکیب آب + مایع ظرفشویی پیش‌درمان کنید (کمتر از ۵ دقیقه بگذارید).
-
محلول شستشو: 1 لیتر آب گرم + 1 قاشق چای‌خوری مایع ظرفشویی (یا 1 فنجان آب گرم + 1/2 فنجان سرکه + 1 قاشق غذاخوری مایع برای لکه‌های بو) — تست رنگ فراموش نشود.
-
با برس نرم یا اسفنج از جهت خواب پرز فرش به‌آرامی شستشو دهید.
-
با آب پاک و تمیز چندین بار آبکشی کنید تا کف کاملا رفته باشد.
-
آب اضافه را با حوله‌های جاذب بگیرید یا فرش را رول کنید تا آب خارج شود.
-
به صورت افقی یا با آویزان‌سازی در سایه خشک کنید؛ از تابش مستقیم آفتاب بپرهیزید (مخصوصاً برای فرش‌های رنگی و حساس).
-
پس از خشک شدن کامل، پرزها را با شانه یا برس نرم مرتب کنید.
2) شستشو با ماشین فرش‌شویی / دستگاه اسکرابر
مناسب برای: فرش‌های متوسط تا بزرگ، خانه‌هایی با دسترسی به دستگاه
نکات: دستگاه زمان شستشو و خشک شدن را کوتاه می‌کند اما باید تنظیمات مناسب برای نوع فرش انتخاب شود. اگر تردید دارید، دفترچه دستگاه یا نصاب را ببینید.
3) قالیشویی حرفه‌ای
مناسب برای: فرش‌های دستباف، ابریشم، فرش‌های پرهزینه یا لکه‌های سخت
نکات: قالیشویی‌های معتبر خدماتی مانند شستشوی آب‌گرم، لکه‌زدایی تخصصی، خشک‌سازی صنعتی و تحویل تضمینی ارائه می‌دهند. پیش از سپردن فرش، از نحوه شستشو و تضمین رنگ و سلامت جویا شوید.
جدول مقایسه روش‌ها
| روش | مناسب برای | زمان تقریبی | مزایا | معایب |
|---|---|---|---|---|
| شستشوی دستی | فرش کوچک/متوسط، مقاوم | 3–12 ساعت (بسته به خشک‌شدن) | هزینه پایین، کنترل کامل | زمان‌بر، ریسک شسته نشده کامل کف |
| دستگاه فرش‌شویی | فرش متوسط | 2–6 ساعت | سریع‌تر، خشک‌کن بهتر | نیاز به دستگاه/دانش کار |
| قالیشویی حرفه‌ای | فرش دستباف/ابریشم/لکه‌های سخت | 1–7 روز (تحویل بستگی دارد) | تخصصی، امن برای فرش گران‌بها | هزینه بیشتر، زمان حمل و نقل |
پاک‌سازی لکه‌ها — روش‌های عملی برای لکه‌های رایج
لکه چای/قهوه
-
مایع/مایع ظرفشویی رقیق (1 قاشق در 1 لیوان آب گرم) را روی لکه بزنید و با دستمال پاک کنید.
-
در صورت نیاز، یک قاشق سرکه سفید اضافه کنید.
-
آب سرد برای آبکشی.
لکه روغن/چربی
-
فوراً با دستمال جاذب روغن را جذب کنید (نمالید).
-
روی لکه پودر تالک یا جوش‌شیرین بپاشید تا روغن را جذب کند؛ 20–30 دقیقه بعد جاروبرقی کنید.
-
سپس محلول مایع ظرفشویی رقیق را استفاده کنید.
همیشه از ضربه زدن یا ساییدن شدید خودداری کنید تا پرز فرش آسیب نبیند.
خشک کردن صحیح — اسرار جلوگیری از کپک و رنگ‌پریدگی
-
آب اضافی را سریعاً خارج کنید (هول دادن، رول کردن با حوله جاذب، یا دستگاه آب‌گیری).
-
فرش را در سایه و جریان هوا (پنکه یا تهویه) خشک کنید.
-
از آویزان‌کردن فرش‌های سنگین در معرض نور مستقیم پرهیز کنید؛ کشش و تاب برداشتن ممکن است رخ دهد.
-
زمان خشک شدن معمول: 12–48 ساعت، بسته به ضخامت و رطوبت محیط.
-
قبل از بازگرداندن فرش به کف، از خشک و بوی‌ناپذیر بودن اطمینان حاصل کنید.
مراقبت‌های پس از شستشو و نکات نگهداری
-
پس از خشک‌شدن، فرش را برس بزنید و پرزها را هم‌جهت کنید.
-
برای جلوگیری از لکه‌های آینده، از زیرانداز (شیء ضد لغزش) زیر فرش استفاده کنید.
-
فرش‌های کوچک را هر 6–12 ماه یک بار جابجا و چرخش دهید تا سایش یکنواخت شود.
-
از مواد سفیدکننده یا قوی برای فرش رنگی استفاده نکنید.
-
برای فرش‌های دستباف و ابریشم، حتماً از حرفه‌ای‌ها کمک بگیرید.
اشتباهات مرسوم که باید از آن‌ها پرهیز کنید
-
استفاده از وایتکس یا سفیدکننده روی فرش رنگی — باعث از بین رفتن رنگ می‌شود.
-
خشک کردن در نور مستقیم خورشید برای مدت طولانی — باعث رنگ‌پریدگی می‌شود.
-
استفاده از برس زبر یا شستن پرزور — بافت فرش آسیب می‌بیند.
-
نادیده گرفتن تست رنگِ محلول روی قسمت پنهان.
-
استفاده بیش از حد از شوینده — باقی‌ماندن کف و جذب گرد و غبار سریع‌تر.
جدول زمان‌بندی پیشنهادی برای شستشوی فرش پیش از عید
| زمان قبل از عید | کار پیشنهادی |
|---|---|
| 7–10 روز | بازدید کلی، تصمیم‌گیری: DIY یا قالیشویی |
| 4–6 روز | شستشوی فرش‌های بزرگ‌تر در قالیشویی (در صورت نیاز) |
| 3–2 روز | شستشوی دستی فرش‌های کوچک/متوسط و خشک‌سازی نهایی |
| 1 روز | جاروکشی نهایی، مرتب‌سازی، چیدمان مجدد |
نکات ویژه برای فرش‌های قدیمی و دستباف
-
فرش‌های کهنه یا دستباف رطوبت‌پذیری و رنگ‌پذیری بیشتری دارند؛ بهتر است فقط به دست متخصص سپرده شوند.
-
از مواد قلیایی و شوینده‌های با آنیونیک قوی پرهیز شود.
-
اگر ترمیم لبه یا ریشه لازم است، قبل از شستشو انجام دهید تا آسیب دیدگی بیشتر نشود.
اقدامات مقدماتی برای خانه‌تکانی
یکی از سنت‌های قدیمی ایرانیان، تمیز کردن خانه قبل از شروع سال جدید است. این کار بخش‌های مختلف خانه، شامل لوازم، دیوارها و سقف‌ها را در بر می‌گیرد. همه اعضای خانواده یک مسئولیت را بر عهده می‌گیرند و سعی می‌کنند در سریع‌ترین زمان ممکن، خانه را آماده کنند.
یکی از قسمت‌های مهم که همیشه نیاز به تمیز کردن دارد، فرش‌ها و قالیچه‌ها هستند. زیرا در طول سال مورد استفاده قرار می‌گیرند و گرد و غبار روی آن‌ها جمع می‌شود و لکه‌های مختلفی روی آن‌ها ایجاد می‌شود، بنابراین شستن فرش‌ها ضروری است.
با نزدیک شدن به عید و شلوغی‌های آن، ممکن است شستن فرش‌ها کمی ترسناک به نظر برسد و زندگی آپارتمانی نیز این کار را دشوارتر می‌کند. روش‌های مختلفی برای تمیز کردن فرش‌ها وجود دارد.
دو روش برای شستن فرش‌ها در زمان عید
افرادی که قصد دارند در روزهای نزدیک به عید خانه‌تکانی کنند، حتماً با مشکل شستن فرش‌ها روبرو خواهند شد. شما دو گزینه دارید. اولین گزینه این است که به یک قالیشویی معتبر مراجعه کنید، مانند رضیم، و مشخصات فرش‌های خود را اعلام کنید. بدون اینکه زحمتی برای شما ایجاد شود، فرش‌ها به طور کامل تمیز می‌شوند و شما می‌توانید به کارهای دیگر خود رسیدگی کنید.
گزینه دوم این است که وقتی زمان تحویل فرش‌ها را ندارید، خودتان مجبور به شستن فرش‌ها در خانه می‌شوید. این کار نیز مزایا و معایب خود را دارد و ممکن است وقت و زحمت زیادی از شما بگیرد. در ادامه مقاله، روش‌های مختلف شستشوی فرش در خانه را بررسی خواهیم کرد.
مزایا و معایب شستشوی فرش در خانه
شستن فرش در عید در خانه مزایا و معایب خاص خود را دارد که باید قبل از تصمیم‌گیری نهایی با آن‌ها آشنا شوید. از مهم‌ترین مزایای آن می‌توان به این اشاره کرد که شما مطمئن هستید که الیاف فرش خراب نمی‌شوند و افرادی که به آن‌ها اعتماد دارید، فرش‌ها را می‌شویند. همچنین این کار معادل هزینه‌های زیادی را صرفه‌جویی می‌کند، به ویژه در زمان نزدیک به عید که هزینه‌ها رو به افزایش است.
همچنین شما در زمان تحویل فرش‌ها نگرانی نخواهید داشت، چرا که فرش‌ها در دسترس خودتان هستند. اما شستن فرش در خانه معایبی هم دارد؛ مثلاً اگر هوا سرد و ابری باشد، فرش‌ها به موقع خشک نخواهند شد. همچنین چون دستگاه‌های شستشو ندارید، باید این کار را دستی انجام دهید.
شستشوی دستی فرش‌ها ممکن است به الیاف آن‌ها آسیب برساند. همچنین ممکن است شوینده مناسب برای شستن فرش‌ها در دسترس نداشته باشید. فراموش نکنید که شستن فرش‌ها در خانه مصرف آب بالایی نیز خواهد داشت.
قبل از شستشوی فرش‌ها در خانه چه کارهایی انجام دهید؟
قبل از شستن فرش‌ها، کارهایی وجود دارد که باید انجام دهید. این اقدامات برای هر دو روش شستشو، یعنی با آب و شوینده و یا با شامپو فرش، مفید خواهند بود. با انجام این کارها شما می‌توانید مطمئن شوید…
باشید که بهترین نتیجه را از خواهید گرفت.
اولاً باید گرد و غبار روی فرش‌ها را جارو کنید. در گذشته به جای جارو کشیدن فرش، آن‌ها را از لبه ایوان آویزان کرده و با ضربه زدن به آن، گرد و خاک را خالی می‌کردند. اما این کار برای فرش‌های ماشینی امروزی اصلاً مناسب نیست و ممکن است به الیاف و گره‌های آن آسیب بزند. بنابراین بهتر است به جای آن، از جارو استفاده کنید.
نکته مهم بعد این است که باید رنگ دهی فرش‌ها را تست کنید. اگر فرش رنگ بدهد، دیگر نمی‌توانید کاری برای آن انجام دهید. بنابراین با یک دستمال مرطوب و آب قسمت‌های مختلف فرش را امتحان کنید. اگر فرش رنگ نداد، می‌توانید آن را شستشو دهید.
بهترین روش‌های شستشوی فرش در خانه
اگر می‌خواهید فرش‌های خانه‌تان را بشویید، دو روش در اختیار دارید:
- شستشو با شوینده و آب
- شستشو با شامپو فرش
شستشو با شوینده و آب
روش سنتی شستشوی فرش در خانه، استفاده از آب و شوینده است. اول، فرش‌ها را جارو کنید. سپس آن‌ها را در حیاط یا پارکینگ بگسترانید و با آب، الیاف فرش را خیس کنید. این کار باعث می‌شود مواد شوینده به خوبی روی فرش کف کنند. حالا با یک فرچه یا ابر سطح فرش را کاملاً بشویید.
احتمالا در ابتدا کف خارج شده از فرش کثیف باشد اما به تدریج تمیز می‌شود. اگر فرش بسیار کثیف است، بهتر است یک بار با شوینده بشویید و آبکشی کنید. سپس دوباره شوینده را روی فرش ریخته و این کار را یک یا دو بار دیگر تکرار کنید.
در نهایت، فرش را کاملاً پارو بزنید تا آب اضافی آن خارج شود. سپس آن را به یک دیوار آویزان کنید یا فرش را لوله کنید و به یک دیوار تکیه دهید. باید چند روز فرش در معرض هوا بماند تا به طور کامل خشک شود.
شستشو با شامپو فرش
استفاده از شامپو فرش برای شستشو، روش آسان‌تری است. در این روش احتیاج به آبکشی فرش ندارید. ابتدا یک شامپو فرش مناسب تهیه کنید و تمیزکاری را شروع کنید. مانند روش قبل، اول فرش‌ها را کاملاً جارو کنید تا گرد و خاک آن‌ها پاک شود.
پس از آن مقداری شامپو فرش را در یک لگن بریزید، کمی آب به آن اضافه کرده و خوب مخلوط کنید. سپس یک اسفنج تمیز برداشته و آن را در محلول خیس کنید. به آرامی روی سطح فرش بکشید. این کار را در همه جهات انجام دهید تا فرش به خوبی تمیز شود.
اجازه دهید مواد به مدت نیم ساعت روی فرش بماند و روی آن قدم نزنید. بعد از آن یک بار دیگر کل فرش را جارو کنید. این روش ساده است اما یک مشکل دارد; نمی‌توانید همیشه از آن استفاده کنید. برحسب نیاز، فرش ها هر چند سال یک بار باید به طور کامل آبکشی شوند تا آلودگی‌ها از عمق الیاف خارج شوند.
شستشوی فرش دستباف هنگام خانه تکانی عید
شستشوی فرش دستباف و ماشینی هنگام خانه تکانی عید از ضروریات فرهنگ ما ایرانیان است. اما با توجه به تغییرات آب و هوایی در آخر سال و مصرف بالای آب، بهتر است این کار را در خانه انجام ندهید.
