نگهداری و تکثیر گیاه کاکتوس (2 نکته مهم)
کاکتوس که ابتدا فقط در شمال، جنوب و مناطق مرکزی آمریکا رشد می‌کرد، امروزه در نقاط گرم و خشک زیادی در دنیا به دست انسان‌ها کاشته شده است. این گیاه می‌تواند در طوفان‌های ناگهانی آب را ذخیره کند و در فصل‌های خشک از این آب استفاده کند. در ایران، گونه‌ای از کاکتوس بومی نیست.
کاکتوس، یک گیاه از خانوادهٔ کاکتوسیان (Cactaceae) است که بیشتر آنها خاردار و گوشتی هستند.
کاکتوس ابتدا فقط در شمال و جنوب و نواحی مرکزی آمریکا رشد می‌کرد ولی حالا در بسیاری از مناطق گرم و خشک دنیا پراکنده شده است. این گیاه می‌تواند در طوفان‌ها آب را ذخیره کند و در ماه‌های بی‌آبی از آن استفاده کند. در ایران، گونه بومی از کاکتوس وجود ندارد.
اکثر کاکتوس‌ها ریشه‌های عمیقی دارند و ساقه‌ای شبکه‌ای دارند که به جمع‌آوری آب کمک می‌کند. این ساقه‌ها با تیغ‌ها محافظت می‌شوند. کاکتوس‌ها معمولاً برگ‌های خیلی کوچکی دارند یا اصلاً برگ ندارند.
شرایط نگهداری کاکتوس
- نور مورد نیاز کاکتوس:
کاکتوس به نور زیاد نیاز دارد و قرار دادن آنها در یک اتاق با پنجره‌های جنوبی، مکان مناسبی است. اگر نور طبیعی کافی نبود، می‌توان از نور مصنوعی هم استفاده کرد.
- آبیاری:
در فصل رشد کاکتوس، باید آن را بیشتر از زمان استراحت آبیاری کرد. الگوی مشخصی برای آبیاری وجود ندارد و این بسته به نوع گلدان، خاک، آب و هوا متفاوت است.
بهترین راه برای فهمیدن مقدار آب لازم، مشاهده گیاه است. وقتی می‌خواهید آبیاری کنید، سعی کنید تمام سطح خاک مرطوب نشود و همچنین به خروجی آب توجه کنید. بار بعدی آبیاری باید زمانی باشد که خاک کاملاً خشک شده باشد. راحت‌ترین راه برای اطمینان از خشکی خاک این است که یک خلال دندان را در خاک فرو کنید، اگر خیس بود، چند روز دیگر صبر کنید. در فصل استراحت، گیاه به آبیاری فقط چند هفته یکبار نیاز دارد.
آبیاری بی‌رویه باعث پوسیدگی و فساد کاکتوس می‌شود.
- دمای مورد نیاز کاکتوس:
کاکتوس‌ها در فصل رشد می‌توانند دماهایی بین ۳۲ تا ۳۸ درجه را تحمل کنند و بهترین دما برای فصل استراحت آنها ۷ تا ۱۲ درجه سانتیگراد است. این دما مشابه شرایط طبیعی زندگی آنهاست. هوای سرد در فصل استراحت می‌تواند به گلدهی گیاه در فصل رشد کمک کند.
کاکتوس به گرما در بهار تا پاییز و شب‌های خنک نیاز دارد. دمای فصل زمستان باید خنک باشد (حدود ۱۰ تا ۱۴ درجه سانتیگراد).
کاکتوس‌هایی که تار دارند باید در دمای حداقل ۱۶ درجه نگهداری شوند. همچنین تهویه مناسب نیز برای کاکتوس‌ها ضروری است.
بهترین دما برای نگهداری کاکتوس‌ها ۱۸ تا ۳۲ درجه سانتیگراد است.
- کود مورد نیاز کاکتوس:
کاکتوس در پاییز و زمستان هر دو تا سه ماه یک بار به کود نیاز دارد. کودهایی با ازت کم برای کاکتوس مناسب هستند. کودهای آهسته آزاد کننده نیز مناسب هستند، ولی تنها یک بار در بهار باید به خاک اضافه شوند.
- خاک مورد نیاز کاکتوس:
می‌توانید با ترکیب یک قسمت خاک گلدان با یک قسمت ماسه و مقداری شن برای جریان بهتر آب، خاک مناسبی تهیه کنید.
لایه‌های خاک برای کاکتوس شامل: 1-ریگ ریز 2-خاک گلدان + ماسه 3-خزه یا پوست برنج 4-ریگ یا خرده سفال هستند.
گاهي هنگام جابجایی کاکتوس‌ها می‌بیند که ریشه گیاه به وضع بدی درآمده و پوسیده شده است. در این حالت، بهترین کار هرس ریشه‌ها است و باید فقط ریشه‌های سالم و قوی را نگه دارید. اگر همه ریشه‌ها خراب شده‌اند، نگران نباشید و همه آنها را برش دهید. ریشه‌های جدید به سرعت رشد خواهند کرد. معمولاً بعد از جابجایی گلدان و اصلاح ریشه‌ها تا ده روز نباید به گیاه آب داد.
تکثیر کاکتوس
بهترین زمان برای تکثیر کاکتوس بهار است، اما این کار در سایر فصول نیز ممکن است.
برای بدست آوردن قلمه مناسب، باید دقت کرد.
“`html
کاکتوس‌ها به آسانی از طریق قلمه زدن تکثیر می‌شوند. اما بهتر است این کار بیشتر برای نوع‌های خاصی از کاکتوس‌ها انجام شود، زیرا آسیب کمتری به گیاه می‌زند. بهتر است از جوانه‌هایی استفاده کنید که سطح تماس کمتری با گیاه مادر دارند.
از بریدن قلمه از بخش پایینی گیاه خودداری کنید چون رطوبت این قسمت بیشتر است و خطر پوسیدگی گیاه مادر افزایش می‌یابد. اگر این کار را انجام دادید و قسمت پایینی خراب شد، سریعاً آن را جدا کرده و گیاه مادر را یک هفته در بیرون خاک نگه‌دارید و سپس آن را به گلدان منتقل کنید.
بهترین زمان برای این کار فصل بهار است، ولی در فصول دیگر نیز می‌توانید این کار را انجام دهید. برای برش از چاقوی تیز استفاده کنید و از چاقوی اره‌ای پرهیز کنید.
قلمه زدن کاکتوس
اگر ریشه‌ها زرد شده و خراب هستند (بخاطر آبیاری زیاد)، با چاقوی تمیز آنها را ببرید و قسمت سالم را چند ساعت بگذارید تا پینه ببندد. سپس آن را در خاک کاکتوس بکارید و چند روز آب ندهید و پس از آن گیاه را آبیاری کنید.
کاکتوس‌ها از بالا و پایین رشد نمی‌کنند، بنابراین هنگام برش زدن چند نکته را در نظر بگیرید. برای جلوگیری از آسیب و پوسیدگی کاکتوس قبل از قرار دادن آن در خاک چند روز آن را در مکان سایه قرار دهید تا قسمت برش خورده کمی خشک شود. هرچه کاکتوس بزرگ‌تر باشد، زمان بیشتری (بین 3 تا 15 روز) نیاز دارد تا خشک شود. دما نیز تاثیرگذار است؛ هوای گرم زمان خشک شدن را کاهش و هوای سرد آن را افزایش می‌دهد. پس از تکمیل این مرحله، آن را در گلدانی با زهکش مناسب بکارید و مانند دیگر کاکتوس‌های بزرگ آبیاری نمایید. معمولاً 2 تا 3 هفته طول می‌کشد تا ریشه‌ها ظاهر شوند.
نحوه نگهداری کاکتوس در مهر ماه
در ماه مهر، نور خورشید کاهش یافته و نور مناسب‌تری برای کاکتوس‌ها فراهم می‌شود.
تابش مستقیم نور مهر ماه برای کاکتوس‌ها مطلوب است و گیاهان تحت این نور برای گذراندن زمستان و ذخیره‌سازی مواد غذایی آماده می‌شوند.
توجه کنید که فاصله بین دو آبیاری به دلیل کاهش دما در مناطق سردتر (که شب‌ها به 10 درجه می‌رسد) باید افزایش یابد و کاکتوس‌ها را بیرون نگذارید.
نگهداری کاکتوس در آبان
در آبان، گلدان‌های کاکتوس را در قسمتی از گلخانه قرار دهید که هوای نسبتا خشکی دارد و نور ملایمی به آن برسد. هر 15 تا 20 روز یک بار کمی آب به آنها بدهید.
به یاد داشته باشید که رطوبت زیاد در این ماه می‌تواند باعث پوسیدگی گیاه شود، و دما بین 15 تا 20 درجه سانتیگراد برای کاکتوس‌ها مناسب است. اگر می‌خواهید خواب زمستانی کاکتوس‌ها آغاز شود، باید دما را به 5 تا 10 درجه کاهش دهید و می‌توانید آنها را در اتاق‌ها، پشت پنجره‌ها، پارکینگ یا راه‌پله نگهداری کنید.
نکته
بهترین مکان برای نگهداری کاکتوس در تابستان، پشت پنجره جنوبی است.
اگر در نور شدید آفتاب قرار گیرند، رنگشان سفید می‌شود.
باید هر هفته آن را بچرخانیم تا به طور مستقیم رشد کند.
جابجایی کاکتوس‌ها
بسیاری از افراد بیش از حد گلدان گیاه را جابجا می‌کنند که این کار به ریشه‌های کاکتوس آسیب می‌زند. فقط زمانی که گیاه نیاز به تعویض گلدان دارد، باید این کار را انجام دهید. بهترین زمان برای این کار بهار است، زیرا گیاه در حال رشد است و انرژی کافی دارد.
یک کاکتوس می‌تواند برای سال‌ها (5 تا 10 سال) در یک گلدان بدون نیاز به تعویض گلدان باقی بماند. کاکتوس‌ها در هر گلدانی که drainage و تخلیه مناسب آبی داشته باشد به خوبی رشد می‌کنند. گلدان‌های سفالی با عمق کم برای کاکتوس‌ها عالی هستند و اساساً آنها به عمق زیادی نیاز ندارند. برای انتخاب سایز گلدان، گلدانی با قطر دو یا سه سانت بزرگ‌تر از قطر کاکتوس انتخاب کنید.
گلدان‌های بزرگ برای کاکتوس‌های کوچک مناسب نیستند و باعث از بین رفتن گیاه می‌شوند. پس از انتقال کاکتوس به گلدان جدید، برای آبیاری عجله نکنید و بگذارید ریشه‌های گیاه کمی استراحت کنند. بعد از چند روز گیاه را آبیاری کنید و در سه هفته اول فقط کمی آب بدهید.
مراحل جابجایی گلدان “گل کاکتوس”
قسمت پایینی گلدان را با سنگ‌های تمیز بپوشانید. مقداری زغال فعال شده در این قسمت قرار دهید.
سپس گلدان را با مخلوط دو قسمت ماسه و یک قسمت خاک و مقداری پرلیت پر کنید.
“`
آماده در مغازه‌های معتبر یافت می‌شود).
دقت کنید که هیچ کلوخی در مخلوط وجود نداشته باشد، سپس کاکتوس‌ها را در خاک قرار دهید.
مقداری سنگ و خزه را بر روی خاک گلدان برای نگهداری رطوبت قرار دهید.
توصیه‌های زمستانی برای نگهداری از کاکتوس
موقع خواب گیاهان در برابر آفت‌ها و بیماری‌ها آسیب‌پذیرتر هستند.
تا جایی که ممکن است، کاکتوس ها را در دوران خواب زمستانی در محل خشک نگهداری کنید، چون انواع قارچ‌ها در رطوبت زیاد رشد می‌کنند و گیاهان بیمار را باید از بقیه جدا کنید.
همچنین در این مدت از مصرف انواع کودها و مکمل‌ها خودداری کنید.
توجه داشته باشید که چروک شدن کاکتوس‌ها در زمان خواب امری طبیعی است.
در طبیعت، برای جلوگیری از یخ‌زدگی، کاکتوس‌ها آب زیادی از دست می‌دهند. بنابراین، وقتی چروک شدند، نیازی به آبیاری ندارند.
گلدهی کاکتوس
کاکتوس برای گلدهی نیاز به چند شرط دارد:
شرط اول سن کاکتوس است. این سن در خانواده‌های مختلف کاکتوس متفاوت است و از سه تا سی سال و بیشتر متغیر است.
مثلاً مامیلاریاها در سال چهارم به بلوغ می‌رسند.
شرط دوم خواب زمستان است که در نیمه دوم سال باید سرما را احساس کند و در دمای 10 درجه و آبیاری کم قرار بگیرد.
شرط سوم سایز گلدان است؛ گلدان نباید خیلی بزرگ باشد چون گلدان بزرگ، گلدهی را به تأخیر می‌اندازد.
شرط چهارم روشنایی کافی برای کاکتوس در فصل بهار و تابستان است.
اگر کاکتوس به سن بلوغ نرسیده باشد، نمی‌تواند گل بدهد، بنابراین بهتر است وقتی کاکتوسی می‌خرید که گل دارد، مطمئن شوید که به سن گلدهی رسیده است.
همچنین در زمستان باید دمای محیطی را که کاکتوس‌ها را در آن نگهداری می‌کنید کم کنید، مثلاً به 2 تا 5 درجه برسانید تا گل بدهند.
کاکتوس‌ها دو مرحله زندگی در هر سال دارند: بهار و تابستان که زمان رشد است و پاییز و زمستان که زمان خواب و استراحت است.
حالا این سوال پیش می‌آید که آیا کاکتوس‌ها خودشان به خواب می‌روند؟
برای خواب کاکتوس‌ها، دما بسیار مهم است.
کاکتوس‌ها در دمای 5 تا 10 درجه به خواب می‌روند، که احتمالاً در داخل خانه این دما را ندارید. بنابراین باید در راه‌پله یا پارکینگ جایی را برای کاکتوس‌ها آماده کنید تا این دما را داشته باشند.
بیماری کاکتوس‌ها
کاکتوس‌ها به خاطر آبیاری زیاد، خاک نامناسب، نور ناکافی و رطوبت زیاد ممکن است دچار بیماری‌های قارچی شوند.
لک‌های سفیدی بر بدن کاکتوس می‌تواند نشانه‌ای از بیماری قارچی و آفت باشد.
درمان بیماری کاکتوس
یک قاشق چایخوری سم حشره‌کش مانند دیازینون و یک قاشق قارچ‌کش مانند مانکوزب را در یک لیتر آب حل کرده و به صورت اسپری یا مانند آبیاری به گیاه بدهید.
در مصرف این محلول زیاده‌روی نکنید و به مقداری مناسب پشت و روی برگ‌ها را اسپری کنید. بعد از 7 روز سم‌پاشی را تکرار کنید. بهتر است سم‌پاشی را برای تمام گیاهان سالم با حجم کمتر و بیمار انجام دهید.
