همه سوال هایی که درباره سنگ کلیه دارید (2 نکته مهم)
“`html
سوال هایی درباره سنگ کلیه
● کار کلیه چیست؟
کلیه‌ها مانند تصفیه‌خانه‌های طبیعی بدن ما عمل می‌کنند. آنها خون و مایعات بدن را کنترل کرده و با تولید هورمون‌ها به زندگی ما ادامه می‌دهند. همچنین، کلیه‌ها ویتامین D را فعال کرده و از این طریق از پوسیدگی استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند. زمانی که شما روزه می‌گیرید یا مدت طولانی گرسنه می‌مانید، کلیه‌ها به کبد کمک کرده و قند خون را تهیه می‌کنند. به همین دلیل، سلامت کلیه‌ها بسیار مهم است. اگر می‌خواهید کلیه‌های سالمی داشته باشید، باید به برخی نکات توجه کنید. یکی از عواملی که به کلیه‌ها آسیب می‌زند، مصرف داروهای بدون اجازه پزشک است. بنابراین، از مصرف هرگونه دارو بدون مشورت با پزشک خودداری کنید. مصرف طولانی‌مدت مسکن‌ها نیز ممکن است به کلیه‌ها آسیب برساند. همچنین، نوشیدن مایعات به مقدار کافی مهم است زیرا به عملکرد درست کلیه‌ها کمک می‌کند.
● به چه دردی، درد کلیه گفته می‌شود؟
درد کلیه‌ها معمولاً در ناحیه پهلوها و پشت احساس می‌شود و اگر با حالت تهوع و استفراغ همراه باشد و رنگ ادرار تغییر کند (مثلاً به رنگ قرمز درآید)، می‌تواند نشان‌دهنده مشکلات کلیه باشد. این درد ممکن است به قسمت پایینی شکم و مجاری ادرار نیز سرایت کرده و فرد در آن قسمت‌ها احساس درد کند. اگر دردها ناشی از مشکلات کلیه نباشند، معمولاً به قسمت‌های پایین شکم و مجاری ادرار کشیده نمی‌شوند.
● چه کسانی بیشتر در خطرند؟
زنان به دلیل کوتاه‌تر بودن مجرای ادراری بیشتر از مردان مبتلا به عفونت‌های ادراری می‌شوند. این کوتاهی باعث می‌شود که عفونت‌ها به راحتی به مثانه برسند. همچنین، برخی بیماری‌ها به دلایل ژنتیکی در مردان بیشتر شایع هستند. به عنوان مثال، انواع سرطان‌های کلیه و مثانه در مردان بیشتر است، در حالی که عفونت‌های ادراری در زنان شایع‌تر است. سنگ‌های ادراری نیز در مردان بیشتر از زنان دیده می‌شود، اما بعد از یائسگی این خطر برای زنان و مردان تقریباً برابر می‌شود. قبل از یائسگی، به دلیل وجود هورمون‌های جنسی مردانه، احتمال سنگ در مردان بیشتر است.
● چه نوع موادی در کلیه حل نمی‌شوند؟
سنگ کلیه زمانی تشکیل می‌شود که موادی که در ادرار حل هستند، از حد مشخصی بالاتر بروند و غلظت بیشتری پیدا کنند. وقتی این مواد به حد اشباع می‌رسند، دیگر نمی‌توانند حل شوند و به شکل رسوب در می‌آیند. این نوع رسوب در ادرار نیز اتفاق می‌افتد. موادی که در ادرار وجود دارند و در حالتی که نسبت به غلظت بالاتر اشباع شوند، می‌توانند رسوب کرده و به تشکیل سنگ منجر شوند. خوشبختانه محیط ادرار …
“““html
یون‌های مختلفی که در ادرار وجود دارد، می‌تواند مواد را خیلی بهتر از آب معمولی حل کند. به همین دلیل، افراد به راحتی دچار سنگ کلیه نخواهند شد، زیرا محیط ادرار ظرفیت بالایی برای حل مواد دارد. افرادی که در طول روز ممکن است مایعات کمتری مصرف کنند، به ویژه زمانی که خواب هستند، ممکن است حجم مواد در ادرار به حد اشباع برسد و هسته‌ای برای سنگ کلیه ایجاد کنند. وقتی این هسته تشکیل شد، بزرگ‌تر شدن آن خیلی سخت نخواهد بود. برخی افراد هم به طور ژنتیکی مواد بیشتری را در ادرار خود ترشح می‌کنند و این می‌تواند باعث ایجاد سنگ شود. همچنین، برخی مردان به دلیل هورمون‌های مردانه و ترشحات زیاد، در معرض خطر سنگ کلیه هستند.
● بهترین نوشیدنی برای سنگ کلیه چیست؟
برخی سنگ‌ها به دلیل عفونت ایجاد می‌شوند و اگر محیط ادرار قلیایی شود، بیشتر در زنان دیده می‌شود و به همین دلیل زنان نیاز به مراقبت بیشتری دارند. مصرف نوشیدنی‌ها به افزایش حجم ادرار کمک کرده و در نهایت غلظت مواد حل شدنی را کاهش می‌دهد. بهترین راه برای جلوگیری از سنگ کلیه مصرف آب خالص است که از همه نوشیدنی‌ها بهتر می‌باشد. دیگر مایعات هم اگر حاوی مواد مضر نباشند، مشکلی ندارند. به مثال، آب گریپ فروت به دلیل اسید زیادش خوب نیست، اما دلستر و ماءالشعیر که قند زیادی ندارند، می‌توانند مفید باشند.
● چه نوع کارها و فعالیت‌هایی در دفع سنگ کلیه موثر است؟
طناب زدن و فعالیت بدنی بیشتر برای افرادی مفید است که در خطر تشکیل سنگ هستند، زیرا تحرک می‌تواند به دفع سنگ کمک کند. ولی مصرف مایعات و نوشیدنی‌ها برای جلوگیری از سنگ کلیه موثرتر است. بنابراین به افرادی که در مرحله سنگ ریزه هستند یا حتی هنوز سنگی ندارند، ورزش و تحرک توصیه می‌شود، زیرا ورزش راهی عالی برای پیشگیری از این مشکل، به ویژه در افراد مستعد است.
● کدام افراد بیشتر در خطرند؟
زنان بعد از ازدواج بیشتر در معرض عفونت قرار دارند. قبل از ازدواج، رفتن به استخر و فعالیت‌های مشابه تاثیری بر عفونت ندارند ولی بعد از ازدواج و به ویژه در زمان نزدیک به یائسگی، زنان باید مایعات بیشتری مصرف کنند. اگر آنها به علت پیشگیری از پوکی استخوان کلسیم مصرف می‌کنند، باید حتماً آن را بین وعده‌های غذایی مصرف کرده و بعد از آن آب کافی بنوشند. برخی افراد عادت دارند ادرار خود را نگه دارند و در لحظه آخر مثانه خود را تخلیه کنند. این کار باعث ایجاد سنگ کلیه نمی‌شود، اما می‌تواند مشکلات ادراری ایجاد کند. افرادی که به راحتی قادر به تخلیه ادرار نیستند، بخصوص زنانی که بعد از یائسگی به دلیل کاهش هورمون‌ها و تنگی مجرا با سختی ادرار می‌کنند، ممکن است میکروب‌ها را به مثانه برگردانند و باعث عفونت شوند.
“““html
● آیا مصرف آنتی بیوتیک ها برای کلیه ها خطرناک است؟
اگر یک فرد کلیه‌های سالم داشته باشد، در برابر مشکلات کلیوی مقاوم‌تر است و کمتر دچار مشکل می‌شود. اما افرادی که مشکل در کلیه دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. اینکه برخی از داروها ممکن است برای کلیه‌ها مشکل‌ساز باشند، خیلی نادر است و معمولاً فقط در صورتی که دارو را به مقدار زیاد مصرف کنید، این اتفاق می‌افتد. در دوزهای معمول، این داروها معمولا هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کنند. اما اگر کلیه‌ها دچار اختلال باشند، بعضی از آنتی بیوتیک‌ها می‌توانند مشکل‌ساز شوند. پس بهتر است در این مورد با پزشک خود مشورت کرده و در مورد مصرف داروها دقت کنید.
● کیست کلیه چیست و آیا درمانی دارد؟
کیست‌های کلیه انواع مختلفی دارند. یکی از آنها “کیست ساده” نام دارد که بیشتر در افراد مسن دیده می‌شود. برخی از افراد می‌گویند که وقتی موهایشان سفید می‌شود، احتمال بروز کیست در کلیه نیز وجود دارد. اما این کیست معمولاً خطرناک نیست و نیاز به درمان ندارد، مگر اینکه درد یا عفونت ایجاد کند. برخی کیست‌ها ممکن است مشکل‌ساز باشند و نیاز به درمان دارند، اما بیشتر کیست‌ها ساده‌اند و مخصوصاً در سنین ۴۰ یا ۵۰ سالگی دیده می‌شوند.
● آیا سونوگرافی در تشخیص سنگ بهتر است؟
سنگ‌ها در ابتدای تشکیل کوچک هستند و با جمع شدن مواد معدنی بزرگ‌تر می‌شوند. برای تشخیص سنگ‌ها باید نوع آزمایش مشخص باشد. اگر با سونوگرافی مشخص شود که سنگ‌هایی در کلیه وجود دارد، معمولاً سنگ‌های کوچک (۴ یا ۵ میلی‌متری) خیلی مهم نیستند و نیاز به درمان ندارند، مگر اینکه بیمار علائم خاصی مثل خونریزی در ادرار یا درد داشته باشد. سنگ‌هایی که بزرگ‌تر از این هستند یا معمولاً در سی‌تی‌اسکن دیده می‌شوند، اهمیت بیشتری دارند.
● ممکن است که سنگ کلیه‌ها بدون درد باشند؟
سنگ‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند: یکی گروهی که بیمار را اذیت می‌کنند و شامل درد، سوزش در ادرار و گاهی تهوع و استفراغ هستند. بیمارانی که این علائم را دارند، معمولاً به موقع به پزشک مراجعه می‌کنند و درمان لازم را آغاز می‌کنند. دسته دیگر، بیمارانی هستند که متوجه بیماری نمی‌شوند و ممکن است سنگ‌ها بدون علائم باقی بمانند، این موضوع معمولاً خطرناک‌تر است چون ممکن است بیمار تا زمانی که درد شدید نشود، به پزشک مراجعه نکند.
“`
و علایمی وجود ندارد که معمولاً سنگ‌های بزرگ که تمام کلیه را می‌پوشانند، در برخی موارد می‌توانند مجرای ادرار را کاملاً مسدود کنند. متأسفانه، این نوع سنگ‌ها ممکن است درد زیادی ایجاد نکنند و بیمار فقط احساس سنگینی خفیفی در سمت پهلوی خود داشته باشد. خطر این سنگ‌ها از سنگ‌های کوچک بیشتر است، چون بیمار به دلیل عدم احساس درد شدید، ممکن است برای درمان به پزشک مراجعه نکند. در نتیجه، این انسداد ممکن است باعث آسیب به کلیه شود و فرد زمانی که با نارسایی کلیه مواجه شد، به پزشک مراجعه کند.
● آیا سابقه خانوادگی در این مسئله اهمیت دارد؟
توصیه می‌شود افراد به کلیه‌های خود حساس باشند و اگر درد یا سنگینی در پهلو احساس کردند، حتماً به پزشک مراجعه کنند. این امر به‌ویژه برای کسانی که در خانواده‌شان سابقه سنگ کلیه وجود دارد، مهم است. زیرا افرادی که در خانواده‌شان شخصی مبتلا به سنگ کلیه دارند، به احتمال زیاد خود نیز به این مشکل دچار خواهند شد. سنگ‌ها می‌توانند هم درد ایجاد کنند و هم باعث نارسایی کلیه شوند. بنابراین، مراجعه به پزشک در زمان مناسب مهم است. تاریخچه شخصی و خانوادگی در این زمینه بسیار مهم است.
● آیا می‌توان از بروز سنگ جلوگیری کرد؟
موضوع مهم این است که اگر فردی دچار سنگ کلیه شد، باید از بروز سنگ‌های جدید جلوگیری کند. در بعضی موارد، افراد اگر سنگ‌ها را دفع کنند، ممکن است در بیش از ۵۰ درصد موارد، در طی پنج سال آینده دوباره به این مشکل مبتلا شوند. برای جلوگیری از این موضوع، بهتر است این افراد هر سال کلیه‌های خود را بررسی کنند و با سونوگرافی‌های مختلف بررسی کنند که آیا سنگی ایجاد شده است یا خیر. اگر کسی سابقه ابتلا به سنگ کلیه بیش از دو بار دارد، باید اقداماتی برای درمان و پیشگیری از سنگ‌های بعدی انجام دهد. به همین دلیل، مرکزی در بیمارستان لبافی‌نژاد تأسیس شده که در آن افراد با مشکل سنگ‌سازی مکرر تحت درمان‌های خاص و آزمایشات پیچیده قرار می‌گیرند تا علت اصلی سنگ‌سازی شناسایی شود و در صورت نیاز، روش‌های پیشگیری از بروز سنگ‌های جدید انجام شود.
نسیم چراغلو
روزنامه شرق
