همه چیز درباره ی فوبیا (2 نکته مهم)

فوبیا: زمانی که پدر و مادر نتوانند به درستی به کودک در مقابله با ترس‌ها کمک کنند یا شرایط محیطی باعث می‌شود که ترس‌های طبیعی کودک تحت‌الشعاع قرار گیرد، ترس‌ها و اضطراب‌ها ماندگار می‌شوند و برای کودک مشکلاتی ایجاد می‌کنند. این موضوع ممکن است خانواده را هم نگران و سردرگم کند.

در برخی موارد، این ترس‌ها بزرگ‌تر و جدی‌تر می‌شوند و فرد قادر به کنترل آن‌ها نخواهد بود.

در چنین شرایطی می‌گوییم که این ترس‌ها به فوبیا تبدیل شده‌اند.
فوبیا یک اصطلاح ساده برای اشاره به ترس زیاد، جدی و ماندگار در کودکان و بزرگ‌سالان است.

در این مقاله از رضیم، قصد داریم شما را با فوبیا و روش‌های درمان آن آشنا کنیم. با ما همراه باشید.

مقدمه‌ای بر فوبیا

فوبیاها به گروه اختلالات اضطرابی تعلق دارند و بسیار متداول هستند. انجمن روانپزشکی آمریکا گزارش داده که سالانه تا ۸ درصد از بزرگ‌سالان آمریکایی از یکی از انواع فوبیاها رنج می‌برند.

ترس از آب، تاریکی، صدا، چاله، مکان‌های شلوغ، فضای بسته، آسانسور، خون، جمعیت، قطار، هواپیما، فروشگاه‌ها یا ازدحام، همگی ترس‌هایی هستند که به آن‌ها فوبیا می‌گوییم.

فوبیا یک ترس غیرطبیعی و شدید است. برخی از روانشناسان آن را به عنوان ترس وسواسی طبقه‌بندی می‌کنند. فوبیا در واقع ترس عمیق و پایدار و نامناسب از اشیاء یا موقعیت‌های خاص است.

فوبیا ترس شدیدی است که دلیل منطقی ندارد. فرد از غیرمنطقی بودن این ترس در برابر خطر واقعی آگاه است. این ترس تناسبی با موقعیت ندارد و فرد نمی‌تواند آن را کنترل کند و به همین دلیل اغلب تمایل به دوری از موقعیت یا محرک ترس‌آور پیدا می‌کند. بسیاری از افراد دچار فوبیا نگرانی‌هایی درباره احتمال مواجهه با موقعیت یا شیء ترس‌آور دارند و این نگرانی به آن‌ها آسیب می‌زند.

آگورافوبیا یک نوع فوبیا است که با چندین ترس دیگر همراه است، مانند ترس از فضاهای باز، جمعیت، و سفر، که ممکن است با احساس گیجی و علائم روانی دیگر همراه باشد.

فوبیا چیست؟

ترس باربارا از پرواز

باربارا از سفر با هواپیما بسیار ترسیده است. به خاطر شغلش نیاز دارد که به طور مکرر سفر کند. او هفته‌ها قبل از سفر اضطراب شدید را احساس می‌کند و این اضطراب هیچ‌گاه او را ترک نمی‌کند. در روز سفر، احساس می‌کند که قرار است از ارتفاع سقوط کند. وقتی در هواپیما نشسته، قلبش تند می‌زند و ممکن است دچار حالت تهوع یا حتی استفراغ شود. هر بار، این ترس بدتر و بدتر می‌شود.

ترس باربارا از پرواز آنقدر شدت پیدا کرد که او به رئیسش گفت که فقط می‌تواند سفرهای زمینی انجام دهد. رئیسش از این موضوع خیلی خوشحال نبود و باربارا نگران بود که ممکن است شغلش را از دست بدهد. اما او به خود می‌گفت که بهتر است از سوار شدن به هواپیما اجتناب کند.

فوبیا ترس شدیدی از چیزی است که در واقعیت خطر چندانی ندارد. ترس‌ها و فوبیاهای متداول شامل ترس از فضاهای بسته، ارتفاع، رانندگی در اتوبان، حشرات پرنده، مار و گربه است. اگر شما هم فوبیا دارید، احتمالاً می‌دانید که ترس شما غیرمنطقی است اما نمی‌توانید بر احساسات خود کنترل داشته باشید.

تنها فکر کردن به موضوع ترسناک ممکن است شما را مضطرب کند. و وقتی که واقعاً با آن مواجه می‌شوید، ترس تمام وجودتان را می‌گیرد. این تجربه آنقدر دشوار است که ممکن است شما را مجبور کند از آن موضوع یا موقعیت دوری کنید و تغییراتی در زندگی‌تان ایجاد کنید. برای مثال، اگر فوبیای فضای بسته دارید، ممکن است مجبور شوید پیشنهاد شغلی را که نیاز به سوار شدن به آسانسور دارد، رد کنید.

آگاه شدن از فوبیا، نخستین گام برای روبرو شدن با آن است.

“““html

برای غلبه بر فوبیاها، مهم است که بدانیم این ترس‌ها بسیار شایع و درمان‌پذیر هستند.

فرق بین ترس عادی و فوبیا چیست؟

ترس، یک واکنش طبیعی و معمولی انسان‌ها در مواجهه با خطر است. این واکنش به ما کمک می‌کند تا از خودمان محافظت کنیم. وقتی با خطر روبرو می‌شویم، بدن با استفاده از هورمون آدرنالین آماده می‌شود که یا بجنگیم یا فرار کنیم. این هورمون باعث می‌شود که قلب سریع‌تر بزند و خون بیشتری به عضلات برسد، بنابراین ما می‌توانیم در مواقع اضطراری بهتر عمل کنیم. همچنین قند خون بیشتر می‌شود و انرژی بدن افزایش می‌یابد. در این مواقع، بدن و ذهن ما آماده عمل کردن است.

بنابراین، ترس در شرایط خطرناک یک واکنش طبیعی و حتی مفید است.

اما فوبیا نوعی ترس بیمارگونه است که اغلب خیلی شدید و غیرمنطقی است. به عبارت دیگر، مقدار ترسی که فرد احساس می‌کند با چیزی که باعث ترس شده، تناسب ندارد و این موضوع نه تنها مفید نیست بلکه می‌تواند فعالیت‌های فرد را محدود کرده و روی زندگی روزمره‌اش اثر منفی بگذارد.

فوبیاها معمولاً به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

انواع فوبیا

اول: فوبیاهای خاص

این نوع فوبیا شامل ترس غیرمنطقی از یک موضوع یا موقعیت خاص است.

فوبیاهای خاص به پنج دسته تقسیم می‌شوند:

الف- ترس از حیوانات

این می‌تواند ترس از حیوانات یا حشرات باشد، مثل ترس از مار، عنکبوت، جوندگان یا سگ.

ب- ترس از عوامل طبیعی

مانند ترس از طوفان، آب، تاریکی، بلندی و موارد دیگر.

ج- ترس‌های مرتبط با زخم و خون

این شامل ترس شدید از دیدن زخم، تزریق خون و موارد اینچنینی است.

د- ترس‌های موقعیتی

مثل ترس از دندانپزشک، مکان‌های بسته، آسانسور، پرواز، تونل، پل، ترس از مرگ، خفگی، بیماری و امثال این‌ها.

ه- ترس‌های دیگر

مثل ترس از افتادن از بلندی، ترس شدید از صداهای بلند، و ترس از دلقک‌ها.

فوبیاهای خاص معمولاً از کودکی یا نوجوانی شروع می‌شوند و حدود ۵۰ درصد آن‌ها طی پنج سال به خودی خود خوب می‌شوند.

دوم: فوبیاهای اجتماعی

این نوع فوبیا که به آن ترس از جمع نیز می‌گویند، شامل ترس شدید از موقعیت‌های اجتماعی است. افرادی که دچار این اختلال هستند، معمولاً خیلی خجالتی هستند و در میان دیگران دست‌پاچه می‌شوند. ترس از صحبت کردن در جمع، یکی از رایج‌ترین نوع‌های این فوبیا است.

برخی محققان بر این باورند که این اختلال به خاطر مشکلاتی در غده‌ای در مغز به نام آمیگدالا به وجود می‌آید که مسئول کنترل ترس است. این غده در مرکز مغز قرار دارد. همچنین، برخی مطالعات بر روی حیوانات نشان داده‌اند که ترس اجتماعی ممکن است ارثی باشد. دیگر دانشمندان علت را حساسیت افراد، نارضایتی‌ها و فشارهای روانی می‌دانند.

سوم: فوبیا از مکان‌های باز

این فوبیا شامل ترس شدید از مکان‌های عمومی و فضاهای باز است که می‌تواند منجر به «حملات وحشت» شود. افرادی که به این نوع فوبیا دچار هستند، از بودن در مکان‌هایی که فرار از آن‌ها سخت است یا جایی که احتمال کمکی سریع وجود ندارد، می‌ترسند. این افراد به طور معمول از حضور در مکان‌های شلوغ مانند…

“`

افراد مبتلا به فوبیا از مکان‌هایی مانند مراکز خرید، سالن‌های تئاتر یا سینماها دوری می‌کنند.

آن‌ها حتی وقتی مجبور به ایستادن در صف می‌شوند هم ناامنی و ترس را احساس می‌کنند. بعلاوه، ممکن است از سوار شدن به اتوبوس، هواپیما، قطار و سایر وسایل نقلیه هم دوری کنند. در موارد جدی‌تر، این افراد فقط در خانه احساس راحتی و امنیت می‌کنند.

علائم فوبیا چیست؟

علائم فوبیا به چهار دسته تقسیم می‌شوند: علائم شناختی، هیجانی، رفتاری و بدنی. هر فردی که فوبیا دارد، ممکن است همه این علائم را نداشته باشد. علائم شناختی شامل افکار مکرر درباره ترس از مواجهه با آن چیزی است که فرد از آن می‌ترسد؛ برای مثال، اگر در خیابان تاریکی حرکت ناگهانی را احساس کند، ممکن است فکر کند “این یک کیف زنانه است” و به شدت ترسیده و میخکوب شود.

دسته بعدی، علائم هیجانی است. این علائم شامل احساساتی مانند نگرانی، ترس، وحشت و دلشوره می‌شوند.

علائم بدنی نیز به دو دسته تقسیم می‌شوند: داخلی و خارجی. علائم داخلی شامل افزایش ضربان قلب و تپش قلب است، در حالی که علائم خارجی شامل سرخی صورت یا لرزش دست است.

افراد معمولاً نسبت به علائم هیجانی خود آگاه‌تر هستند و آن‌ها را بیشتر احساس می‌کنند. هرچه تعداد و شدت علائم بیشتر باشد، فوبیا نیز شدیدتر است. همچنین، برخی علائم رفتاری وجود دارد که ممکن است نشان دهد فرد در حالت آماده‌باش یا جنگ و گریز است.

بسیاری از کودکان ممکن است فوبیا را تجربه کنند. بسیاری از بچه‌ها از تاریکی یا تنها ماندن می‌ترسند. با گذشت زمان و افزایش سن و رشد عقلانی، این ترس‌ها معمولاً خود به خود از بین می‌روند و نیازی به درمان ندارند. اما در برخی افراد، این علائم ممکن است باقی بماند و آن‌ها نیاز به درمان دارند؛ به عنوان مثال، افرادی که هیچگاه از خانه خارج نمی‌شوند، قطعاً به کمک نیاز دارند.

علائم و نشانه های فوبیا:

جسمانی

مشکل در تنفس، افزایش ضربان قلب، احساس تنگی و درد در قفسه سینه، لرزش، احساس دیوانگی، دل‌پیچه و عرق کردن.

هیجانی

احساس وحشت یا اضطراب شدید، احساس نیاز مفرط به فرار، احساس غیرواقعی بودن، ترس از دست دادن کنترل یا دیوانگی، احساس مرگ نزدیک، و آگاهی از این که واکنش‌های ناخودآگاه وجود دارد اما فرد قادر به کنترل آن‌ها نیست.

درمان فوبیا چگونه است؟

درمان:

بسیاری از روانشناسان معتقدند که لازم است فرد مبتلا به فوبیا با موضوع ترس خود رو به رو شود. برخی به تکنیک حساسیت‌زدایی تدریجی اعتقاد دارند، در حالی که دیگران روش غرقه‌سازی را ترجیح می‌دهند. دوری از موقعیت ترسناک تنها اوضاع را بدتر می‌کند. فرانکل، روانشناس مشهور، بر این باور است که اجتناب از نگرانی‌ها، باعث افزایش شانس نگرانی بیشتر می‌شود.

روان درمانی

هدف اصلی روان‌درمانی، کاهش علائم یا درمان کامل این مشکل است. روان‌درمانگر تلاش می‌کند تا علائم موجود را کاهش دهد و به بهبود جنبه‌های مثبت شخصیت، افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس فرد کمک کند.

رفتار درمانی

رفتار درمانی شامل استفاده سیستماتیک از اصول یادگیری برای تحلیل و درمان اختلالات رفتاری است. رفتار درمانگر بر این باور است که رفتارهای مشکل‌ساز و انواع دیگر اختلالات عموماً به عوامل یادگیری مرتبط اند.

“`html

یادگیری یک فرآیند است که به ما این امکان را می‌دهد تا رفتارهای خود را تغییر دهیم. پاولف اولین کسی بود که نشان داد می‌توانیم احساساتی مانند ترس را در حیوانات آزمایشگاهی ایجاد کنیم و این احساسات مشابه احساسات انسانی هستند. در رفتار درمانی از روش‌های مختلفی مانند حساسیت‌زدایی، انفجار داخلی، غرقه کردن و تقلید استفاده می‌شود تا به افراد کمک کند با ترس‌های خود مقابله کنند.

دارو درمانی

برای درمان فوبیا، می‌توان همزمان با روش‌های روان درمانی و رفتار درمانی از داروهایی مانند داروهای ضد روان‌پریشی با دوز کم، بنزودیازپین‌ها مانند اکسازپام و آرامبخش‌های دیگر نیز کمک گرفت.

ویدیوهای مربوط به فوبیا

دکتر حریری

آدرس

تهران، ضلع شمالی فلکه اول صادقیه – خیابان گلناز دهم – نبش خیابان پانزدهم شرقی – پلاک ۱۱ – واحد ۱۰ طبقه ۴، تلفن: ۴۴۲۷۶۳۲۶-۴۴۲۷۶۳۱۱ – ۴۴۲۹۵۵۹۷- ۴۴۲۹۵۵۹۶

گردآوری شده توسط مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی