همه چیز در مورد داروی ضد تهوع اندانسترون (Ondansetron) (2 نکته مهم)

فواید و عوارض داروی اندانسترون

اندانسترون یک داروی ضد تهوع است. این دارو کمک می‌کند تا حالت تهوع کاهش پیدا کند یا از آن جلوگیری شود. اندانسترون بر روی ماده‌ای به نام سروتونین اثر می‌گذارد که در بدن ما به‌طور طبیعی وجود دارد. شرایطی مانند شیمی درمانی، اشعه درمانی و جراحی باعث افزایش میزان سروتونین در بدن می‌شود. وقتی سروتونین آزاد می‌شود و به گیرنده‌های خاصی در مغز متصل می‌شود، حالت تهوع به وجود می‌آید. اندانسترون با مسدود کردن این گیرنده‌ها، مسیر دسترسی سروتونین را می‌بندد و در نتیجه حالت تهوع کاهش می‌یابد.

اشکال دارویی: قرص روکش‌دار 4 میلی‌گرمی، محلول خوراکی 4 میلی‌گرم در 5 سی‌سی، آمپول 2 میلی‌گرم در سی‌سی، 2 سی‌سی، و 4 سی‌سی
نام‌های تجارتی : Demitron – Zofran

مکانیسم اثر اندانسترون

چگونگی تأثیر این دارو در کاهش حالت تهوع به‌طور کامل مشخص نیست. اما اندانسترون به عنوان یک داروی غیرمستقیم عمل می‌کند، یعنی مانند داروهای دیگر که به گیرنده‌های دوپامین متصل می‌شوند، عمل نمی‌کند. گیرنده‌های سروتونین نوع 5-HT3 هم در نقاط مختلف بدن وجود دارند و هم در مرکز مغز. بنابراین، مشخص نیست که آیا اثر اندانسترون در کاهش حالت تهوع به دلیل تأثیر آن بر سیستم عصبی مرکزی، محیطی، یا هر دو است.

فارماکوکینتیک اندانسترون

جذب: جذب دارو پس از مصرف خوراکی متفاوت است و بالاترین غلظت آن بعد از دو ساعت به دست می‌آید. مقدار دارو در دسترس بدن حدود 50 تا 60 درصد است.
پخش: حدود 70 تا 76 درصد از دارو به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود.
متابولیسم: دارو به‌طور عمده از طریق تغییرات شیمیایی در بدن تجزیه می‌شود و سپس با ماده‌های خاصی ترکیب می‌شود.
دفع: حدود 5 درصد از دارو به شکل تغییر نیافته در ادرار یافت می‌شود. نیمه‌عمر این دارو در بزرگسالان بین 3.5 تا 6 ساعت است.

پیش از مصرف اندانسترون

قبل از استفاده از اندانسترون، در صورتی که هر یک از موارد زیر را دارید، پزشک یا داروساز خود را مطلع کنید:

• اگر تصمیم به بارداری دارید، باردار هستید یا در حال شیردهی هستید
• اگر مشکلات کبدی دارید
• اگر سابقه مشکلات قلبی، از جمله ضربان نامنظم قلب دارید
• اگر علائمی از انسداد روده دارید
• اگر داروهای دیگری مصرف می‌کنید، از جمله داروهای بدون نسخه، گیاهی یا مکمل‌ها
• اگر سابقه حساسیت به داروها دارید

روش صحیح مصرف اندانسترون

اندانسترون را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید. معمولاً اگر این دارو برای جلوگیری از حالت تهوع ناشی از شیمی‌درمانی یا اشعه درمانی تجویز شده است، باید یک بار آن را نیم تا یک ساعت قبل از شروع درمان مصرف کنید و ممکن است مجبور باشید چند روز (تا 5 روز یا بیشتر) آن را ادامه دهید.

• این دارو به صورت قرص، محلول خوراکی 4 میلی‌گرمی و آمپول 2 میلی‌گرمی موجود است. معمولاً قرص و محلول خوراکی هر 12 ساعت یک بار تجویز می‌شوند.
• اگر اندانسترون را برای جلوگیری از حالت تهوع ناشی از عمل جراحی مصرف می‌کنید، اولین دوز آن باید کمی قبل از شروع جراحی مصرف شود.
• قبل از مصرف اندانسترون، بروشور داخل جعبه را مطالعه کنید.
• اندنسترون را دقیقاً همان‌طور که پزشک شما گفته است مصرف کنید. روش مصرف بسته به شرایط بیمار و دلایل مصرف دارو متفاوت است.

“`html

• اگر در مورد نحوه مصرف دارو سوالی دارید، حتماً از پزشک یا داروساز بپرسید.
• اگر یک دوز دارو را فراموش کردید و حالت تهوع دارید، به محض یادآوری دارو را مصرف کنید و نوبت بعدی را در همان زمان معمولی مصرف کنید.
• اگر فراموش کردید یک دوز را مصرف کنید اما حالت تهوع ندارید، نیازی به مصرف آن دوز نیست و نوبت بعدی را در زمان مقرر مصرف کنید.
• هرگز به دلیل فراموشی یک دوز، دوز داروی اندانسترون را دو برابر نکنید.

مقدار مصرف اندانسترون

برای جلوگیری از تهوع و استفراغ ناشی از شیمی درمانی، به ویژه در کنار داروی سیس پلاتین:
در بزرگسالان و کودکان بالای ۴ سال: 30 دقیقه قبل از شروع شیمی درمانی، 0.15 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم از طریق وریدی تزریق می‌شود و سپس 0.15 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم، 4 و 8 ساعت بعد از دوز اول تجویز می‌شود. همچنین می‌توان دارو را به صورت یک دوز واحد به مقدار 32 میلی‌گرم، 30 دقیقه قبل از شیمی درمانی تجویز کرد.
روش دیگر: در بزرگسالان و کودکان بالای ۱۲ سال: 8 میلی‌گرم به صورت خوراکی دوبار در روز تجویز می‌شود. این دارو باید 30 دقیقه قبل از شروع شیمی درمانی و سپس 8 ساعت بعد از دوز اول تکرار شود و بعد از آن به مدت دو روز، 8 میلی‌گرم هر 12 ساعت تجویز می‌شود.
در کودکان ۴ تا ۱۲ سال: 4 میلی‌گرم به صورت خوراکی، سه بار در روز تجویز می‌شود، با همان ترتیب بزرگسالان.

برای جلوگیری از بروز تهوع و استفراغ ناشی از رادیاسیون:
در بزرگسالان: 8 میلی‌گرم، به صورت خوراکی، سه بار در روز تجویز می‌شود.

برای جلوگیری از بروز تهوع و استفراغ بعد از عمل:
در بزرگسالان: 16 میلی‌گرم به صورت خوراکی یک ساعت قبل از بیهوشی یا 4 میلی‌گرم به صورت وریدی بلافاصله قبل از بیهوشی یا کمی بعد از عمل تجویز می‌شود.

موارد منع مصرف اندانسترون

• حساسیت شدید به این دارو.
• نارسایی کبدی، و حساسیت به آنتاگونیست‌های گیرنده سروتونین.
• مصرف همزمان با داروهایی که سبب طولانی شدن فاصله QT می‌شوند (این موضوع ممکن است بر برگه الکتروکاردیوگرام تأثیر بگذارد).
• قرص‌های خوراکی حاوی آسپارتام؛ در بیماران مبتلا به فنیل کتونوری با احتیاط مصرف شود.
• در مورد عوارض اندانسترون بر روی جنین اطلاعات کافی وجود ندارد، اما اگر باردار هستید یا قصد بارداری دارید، پزشک را در جریان بگذارید.
• مادرانی که در دوران شیردهی هستند نباید بدون مشورت پزشک اندانسترون مصرف کنند، زیرا هیچ اطلاعاتی درباره ترشح دارو به شیر و تأثیرات آن روی نوزاد وجود ندارد.

‎
‎عوارض شایع اندانسترون

• در دستگاه اعصاب مرکزی: سردرد، ضعف، خستگی، سرگیجه، آرامش بیش از حد.
• در پوست: بثورات جلدی.
• در دستگاه گوارش: اسهال، یبوست، درد شکم، خشکی دهان.

“““html
دهان،

تداخل دارویی اندانسترون

اندانسترون در بدن توسط آنزیمی به نام سیتوکروم P-450 تجزیه می‌شود. اگر داروهایی وجود داشته باشند که این آنزیم را فعال یا غیرفعال کنند، می‌توانند سرعت و نیمه عمر این دارو را تغییر دهند. اما نیازی به تغییر دوز مصرفی دارو نیست. داروهای کارموستین، سیسپلاتین و اتوپوزید تأثیری روی چگونه حذف و پردازش اندانسترون ندارند.
برخی از داروهایی که با اندانسترون تداخل دارند عبارتند از :

• آپومورفین، ترامادول، متادون، پیموزاید، دوفیتیلید، پروکائین امید، آمیودارون، کینیدین، سوتالول، و لیپوفیکس
• داروهای ضد افسردگی مانند آمی‌تریپتیلین، دیازپام و …
• داروهای قلب و فشار خون مانند کاپتوپریل و آتنولول و …
• داروهای ضد ویروس
• آنتی‌بیوتیک‌ها مانند داکسی سایکلین، آموکسی سیلین، دگزامتازون، آزیترومایسین و …
• استفاده همزمان اندانسترون با داروهای قلبی و فشار خون می‌تواند خطرات جدی برای قلب ایجاد کند.
• همچنین داروهایی که سطح سروتونین را افزایش می‌دهند، می‌توانند با اندانسترون تداخل کرده و باعث بروز “سندرم سروتونین” شوند.

مسمومیت و درمان

• اگر دچار اوردوز اندانسترون شدید، فوراً با اورژانس تماس بگیرید یا به بیمارستان بروید.
• علائم اوردوز می‌تواند شامل از دست دادن ناگهانی بینایی، یبوست شدید، سرگیجه یا غش کردن باشد.
• در کلینیکال، مقادیر بالای ده برابر آنچه که روزانه توصیه می‌شود، همچنین بدون عارضه گزارش شده است.
• درمان: هیچ پادزهر خاصی برای این دارو توصیه نمی‌شود. در صورت مصرف بیش از حد، باید اقدامات حمایتی انجام شود.

توصیه‌های دارویی اندانسترون

• اثر اندانسترون معمولاً بعد از یک ساعت یا بیشتر شروع می‌شود. اگر پس از یک ساعت از مصرف یک قرص، تهوع شما برطرف نشد، می‌توانید یک قرص دیگر هم مصرف کنید.
• فرقی نمی‌کند که چقدر حس گرسنگی دارید، سعی کنید مقدار کافی آب بنوشید تا بدن شما دچار کم آبی نشود. علاوه بر سه وعده اصلی غذا، سعی کنید میان‌وعده‌های کوچک و ساده هم داشته باشید.
• در استفاده طولانی‌مدت از این دارو، اگر سابقه بیماری‌های قلبی دارید، حتماً تحت نظر پزشک باشید و آزمایشات دوره‌ای انجام دهید.
• اگر بعد از مصرف اندانسترون دچار سردرد شدید، با داروساز در مورد داروی مناسب برای درمان این سردرد مشورت کنید.
• برای درمان یبوست، رژیم غذایی متعادل و پر از فیبر و نوشیدن آب کافی توصیه می‌شود. اگر یبوست ادامه داشت، به پزشک مراجعه کنید.
• احساس گرما و گرگرفتگی ممکن است با مصرف اندانسترون ایجاد شود، لذا در این مدت از لباس‌های سبک و خنک استفاده کنید.
• این دارو ممکن است تأثیری بر تفکر و سرعت پاسخگویی شما بگذارد. اگر در حین انجام کارهایی مانند رانندگی هستید، احتیاط کنید و توجه کافی داشته باشید.
  “`
  • به شنیدن و توجه داشتن نیاز است.

  

  
  نکات مهم درباره اندانسترون
  

  • بعد از رقیق کردن اندانسترون با محلول کلرورسدیم 9/0 درصد یا دکستروز 5 درصد در آب، این دارو تا 48 ساعت در دمای اتاق پایدار می‌ماند.
  • شما می‌توانید فرم رقیق شده‌ی اندانسترون را در عرض 5 تا 2 دقیقه تزریق کنید.
  • اگر قصد دارید دارو را به صورت انفوزیون (تزریق تدریجی) بدهید، لازم است آن را در 50 میلی‌لیتر از محلول رقیق کنید و طی 15 دقیقه انفوزیون کنید.
  • در بیمارانی که تحت عمل جراحی شکم قرار می‌گیرند، باید از نظر وجود مشکلاتی مانند یلئوس (عدم توانایی روده برای حرکت عادی) یا اتساع شکمی زیر نظر باشند.
  • به بیمارانی که فنیل کتونوری دارند، باید نسبت به مصرف قرص‌های خوراکی اندانسترون هشدار داده شود.

  تأثیر اندانسترون بر آزمایش‌های تشخیصی
  

  این دارو ممکن است باعث افزایش سطح آنزیم‌های ALT و AST در خون شود.

  

  شرایط نگهداری اندانسترون
  

  • آمپول اندانسترون را در محلی تاریک و در دمای زیر 30 درجه سانتی‌گراد نگهداری کنید و از یخ‌زدگی آن جلوگیری کنید.
  • دارو را دور از دسترس کودکان نگه‌دارید.
  • از مصرف داروهای منقضی شده خودداری کنید.
  • اگر رنگ دارو تغییر کرد یا رسوبی در آن مشاهده کردید، از مصرف آمپول اندانسترون خودداری کنید.

  

  بیشتر بخوانید:

  

  تألیف توسط بخش سلامت

  مجله رضیم