همه چیز در مورد قرص مودافینیل (2 نکته مهم)
موارد استفاده و عوارض مودافینیل
مودافینیل (Modafinil) یکی از داروهای درمانی برای اختلالات خواب است. تحقیقات نشان داده‌اند که این دارو علاوه بر کاهش خواب‌آلودگی، به افزایش هوشیاری و تمرکز و نیز بهبود قابلیت‌های ذهنی کمک می‌کند.
مودافینیل یک ماده محرک است که برای درمان خواب‌آلودگی شدید در طول روز ناشی از شرایطی مثل نارکولپسی، آپنه خواب و اختلالات محل کار مصرف می‌شود.
چگونه مودافینیل کار می‌کند
روش دقیق کارکرد این دارو در بهبود بیداری مشخص نیست. اگرچه این دارو به نحوی مشابه با آمفتامین‌ها عمل می‌کند، اما از نظر ساختاری هیچ شباهتی به آنها ندارد و باعث افزایش آزادسازی دوپامین و نوراپی نفرین برای تحریک سیستم اعصاب مرکزی نمی‌شود.
چگونگی جذب و دفع مودافینیل
این دارو پس از تجویز خوراکی به خوبی در دستگاه گوارش جذب می‌شود و غلظت حداکثری آن در خون بعد از 2 تا 4 ساعت به دست می‌آید. حدود 60 درصد این دارو به پروتئین‌های خون متصل می‌شود. مودافینیل در کبد تجزیه می‌شود و یک ماده غیرفعال به نام اسید مودافینیل تولید می‌کند. عمدتاً این دارو از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود و کمتر از 10 درصد آن به شکل تغییر نیافته از بدن خارج می‌گردد. نیمه عمر آن حدود 15 ساعت است بعد از چند دوز.
موارد و مقدار مصرف مودافینیل
بهبود بیداری در اختلالات همراه با خواب‌آلودگی
بزرگسالان: 200 میلی‌گرم به صورت خوراکی یک بار در روز و صبح. افرادی که دچار اختلال خواب ناشی از شیفت کاری هستند، بهتر است یک ساعت قبل از شروع کار خود مصرف کنند.
استفاده از مودافینیل در بارداری و شیردهی
تحقیقات کافی برای بررسی اثرات مودافینیل در زنان باردار وجود ندارد. با این حال، مواردی از عقب ماندگی رشد در جنین و سقط جنینی به ثبت رسیده است.
مشخص نیست که آیا مودافینیل وارد شیر مادر می‌شود یا خیر.
عوارض جانبی مودافینیل
- عوارض عصبی: فراموشی، اضطراب، اختلالات حرکتی، گیجی، افسردگی، سردرد، تحریک‌پذیری و خواب آلودگی.
- عوارض قلبی-عروقی: ضربان غیر طبیعی، درد قفسه سینه، فشار خون بالا یا پایین.
- عوارض چشمی: دید مشکل، خونریزی بینی.
- عوارض گوارشی: کاهش اشتها، اسهال، خشکی دهان، و تهوع.
- عوارض ادراری: تغییرات در ادرار، احتباس ادرار.
- عوارض خونی: افزایش تعداد سلول‌های خاص.
- عوارض متابولیکی: افزایش قند خون.
- عوارض اسکلتی-عضلانی: درد مفاصل و گردن.
- عوارض تنفسی: تنگی نفس و مشکلات ریوی.
- عوارض پوستی: خشکی پوست.
- سایر عوارض: لرز و عفونت‌های ویروسی.
مسمومیت با مودافینیل و درمان آن
هیچ آنتی‌دوت خاصی برای درمان مصرف بیش از حد مودافینیل وجود ندارد. بهترین راه کمک در این شرایط، پیگیری و مراقبت از وضعیت قلبی-عروقی بیمار است.
موارد منع مصرف و احتیاط در استفاده از مودافینیل
موارد منع مصرف: افرادی که سابقه حساسیت به این دارو دارند یا دچار برخی شرایط قلبی خاص هستند، باید از مصرف آن خودداری کنند.
ECG، درد قفسه سینه، آریتمی و سابقه پرولاپس دریچه میترال با مصرف محرک‌های CNS.
نکات احتیاط: اگر فردی سابقه حمله قلبی اخیر، درد قفسه سینه غیر پایدار، سابقه روان‌پریشی یا نارسایی شدید کبدی (حالا با سیروز یا بدون آن) داشته باشد، باید دوز دارو را کاهش داد. همچنین مصرف همزمان با مهارکننده‌های MAO باید با احتیاط انجام شود.
تداخلات دارویی مودافینیل
- برخی داروها که به نام القاء کننده‌های سیتوکروم 3A4 شناخته می‌شوند، مثل کاربامازپین، فنوباربیتال و ریفامپین، یا داروهای مهارکننده این آنزیم مثل ایتراکونازول و کتوکونازول ممکن است بر سطح پلاسمای مدافنیل تأثیر بگذارند.
- مصرف همزمان مودافنیل و سیکلوسپورین با احتیاط انجام شود زیرا مودافنیل می‌تواند سطح سیکلوسپورین را کاهش دهد.
- برخی داروها مثل دیازپام، فنی توئین و پروپرانولول ممکن است به دلیل تأثیر مودافنیل، سطح پلاسمایی آنها افزایش یابد و بنابراین باید دقت لازم در دوز این داروها انجام شود.
- اگر فرد از قرص‌های جلوگیری از بارداری استفاده می‌کند، باید بداند که تاثیر آنها در ترکیب با مودافنیل کاهش می‌یابد و بهتر است روش‌های جلوگیری دیگری نیز به کار برد.
- مودافنیل می‌تواند غلظت فنی توئین و وارفارین را افزایش دهد که ممکن است خطرات جدی به همراه داشته باشد، بنابراین فرد باید تحت نظارت دقیق باشد.
- این دارو غلظت کلومپیرامین و دزی پرامین را نیز افزایش می‌دهد.
ملاحظات خاص مودافینیل
- ایمنی و اثر بخشی دارو در بیمارانی که نارسایی شدید کلیوی دارند، تأیید نشده است.
- اگرچه دوز 400 میلی‌گرم روزانه معمولاً به خوبی تحمل می‌شود، اما بهتر است دوز 200 میلی‌گرم روزانه به عنوان منبع اصلی مصرف در نظر گرفته شود.
- اگرچه مصرف دارو با غذا نمی‌تواند بر جذب آن تأثیر بگذارد، اما ممکن است جذب آن را تا حدود یک ساعت به تأخیر بیندازد.
- بیمار باید از نظر مصرف غیرمجاز یا سوء مصرف تحت نظارت قرار گیرد.
- پیش از شروع و در حین درمان، عملکرد کلیوی بیمار باید ارزیابی شود.
نکات مهم برای بیماران در طول مصرف مودافینیل
- خانم‌ها در صورتی که باردار هستند یا قصد باردار شدن دارند باید با پزشک مشورت کنند.
- به بیماران هشدار داده شود که احتمال شکست روش‌های جلوگیری از بارداری در حین درمان با دارو وجود دارد.
- اگر فرد مادر شیرده است، باید به پزشک اطلاع دهد.
- بیمار باید از استفاده از داروهای دیگر بدون مشورت با پزشک خودداری کند، زیرا احتمال تداخل دارویی وجود دارد.
- افرادی که مودافنیل مصرف می‌کنند، نباید از الکل استفاده نمایند.
- هرگونه عوارض جانبی مانند راش‌های پوستی یا واکنش‌های آلرژیک باید به پزشک گزارش شود.
- مودافنیل می‌تواند بر قضاوت فرد تأثیر بگذارد، بنابراین تا زمان مشخص شدن اثرات دارو احتیاط لازم است.
- ایمنی و اثر بخشی دارو در افراد سالمند بررسی نشده است، لذا در صورت ضرورت دوز باید کمتر شود.
- موفقیت و ایمنی دارو در افراد زیر 16 سال نیز تأیید نشده است.
توصیه‌های مربوط به مصرف مدافنیل
- در ابتدای درمان، از رانندگی و فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز دارند خودداری کنید.
- هرگونه تغییر در مقدار داروی مصرفی و قطع دارو باید فقط توسط پزشک انجام شود.
- استفاده طولانی مدت از این دارو می‌تواند باعث وابستگی شود.
- این دارو با مصرف الکل تداخل دارد و نباید همزمان مصرف شوند.
- فشار خون خود را به طور منظم بررسی کنید.
- اگر مبتلا به دیابت هستید، قند خون خود را به طور مرتب کنترل کنید.
- به راهنمایی‌های غذایی که پزشک به شما داده توجه کنید.
- در افراد سالمند باید با احتیاط بیشتری مصرف شود.
- دارو را فقط به مقدار تجویز شده مصرف کنید.
- اگر علامت‌هایی از التهاب شدید در پوست، دهان یا چشم مشاهده کردید، مصرف دارو را قطع کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید.
روش نگهداری مودافینیل
- قرص را در دمای اتاق (بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی‌گراد) و دور از گرما، رطوبت و نور نگهداری کنید. آن را در پشت آینه حمام نگذارید.
- بسیار مراقب باشید که بچه‌های کوچک به این قرص‌ها و همچنین سایر قرص‌های اعصاب دسترسی نداشته باشند.
داروهای مشابه مودافینیل
- کافئین
- دکس متیل فنیدات
- دی‌اتیل پروپیون هیدروکلراید
- دوکساپرام
- متیل فنیدات
- فن دی مترازین تارترات
- فن ترمین
- سیبوترامین
