همه چیز در مورد قرص وارفارین یا کمادین (2 نکته مهم)
قرص وارفارین چیست؟ (عوارض قرص وارفارین)
قرص وارفارین (Warfarin) یک داروی رقیق‌کننده خون است که برای جلوگیری از لخته شدن خون استفاده می‌شود. یکی از عوارض جانبی این دارو خونریزی غیرعادی از لثه‌ها است. امروزه داروهای رقیق‌کننده خون در جلوگیری از بیماری‌های مختلف مثل سکته قلبی یا مغزی بسیار مؤثر هستند. یکی از این داروها قرص وارفارین است که در ادامه به بررسی نحوه استفاده و عوارض آن می‌پردازیم. اگر شما هم قصد دارید این دارو را مصرف کنید، بهتر است با ما در “رضیم” همراه باشید.
تاریخچه وارفارین
وارفارین یک داروی رقیق‌کننده خون است که برای اولین بار از گیاه شبدر شیرین که خراب شده بود، به دست آمد و مورد استفاده قرار گرفت. وارفارین به عنوان یکی از مطمئن‌ترین داروها در این دسته شناخته می‌شود و می‌توان آن را به صورت خوراکی یا گاهی به صورت تزریقی در انسان استفاده کرد.
سیستم انعقادی بدن چگونه کار می‌کند؟
زمانی که در بدن آسیب‌ای اتفاق می‌افتد، پلاکت‌ها به سرعت در محل آسیب تجمع می‌کنند و باعث تشکیل یک توده می‌شوند که به این عمل هموستاز اولیه می‌گویند. در عین حال، هموستاز ثانویه هم آغاز می‌شود. در این مرحله، پروتئین‌هایی که در خون وجود دارند و به نام “فاکتورهای انعقادی” شناخته می‌شوند، در یک فرایند پیچیده به هم متصل می‌شوند و رشته‌های فیبرین را تشکیل می‌دهند که این رشته‌ها باعث می‌شوند تا توده پلاکتی در محل آسیب محکم‌تر شود و در نهایت لخته‌ی خون ایجاد می‌شود. لخته در واقع یک شبکه از فیبرین است که پلاکت‌ها در آن محبوس شده‌اند.
وارفارین چگونه عمل می‌کند؟
وارفارین با کم کردن فعالیت ویتامین K، فاکتورهای انعقادی که برای عملکرد خود نیاز به این ویتامین دارند را کاهش می‌دهد. این موضوع باعث می‌شود مواد لازم برای حفظ رشته‌های فیبرین کمتر شود و در نهایت احتمال تشکیل لخته نیز کاهش یابد.
در کدام بیماری‌ها ممکن است از وارفارین استفاده شود؟
داروی وارفارین ممکن است در موارد زیر تجویز شود: فیبریلاسیون دهلیزی، تعویض دریچه قلب، سکته قلبی یا مغزی، ترومبوز ورید عمقی، آمبولی ریه، حمله قلبی، و مشکلات در دریچه‌های قلب.
نحوه اندازه‌گیری وارفارین چگونه است؟
برای اندازه‌گیری تأثیر وارفارین، از یک آزمایش خون به نام “زمان پروترومبین (PT)” و “زمان پروترومبین استاندارد (INR)” استفاده می‌شود. در حقیقت، پزشک بعد از ارزیابی زمان پروترومبین، دوز مناسب وارفارین را تجویز می‌کند. بعد از شروع مصرف وارفارین، زمان پروترومبین استاندارد فرد تغییر می‌کند و افزایش می‌یابد. البته سایر عوامل نیز بر این زمان تأثیر دارند که یکی از مهم‌ترین آنها مصرف وارفارین است. با بررسی زمان پروترومبین می‌توان اثر وارفارین در بدن فرد را سنجید.
زمان پروترومبین یا PT چیست؟
PT مخفف “زمان پروترومبین” است. این زمان مدت زمانی که طول می‌کشد تا خون لخته شود را اندازه‌گیری می‌کند. برای انجام این آزمایش، ۳-۲ سی‌سی از خون فرد گرفته شده و به آن ماده‌ای به نام “معرف” افزوده می‌شود که باعث شروع فرآیند لخته شدن می‌شود و نتیجه آزمایش نشان‌دهنده مدت زمان لخته شدن خون است.
برای انجام آزمایش زمان پروترومبین، می‌توان از معرف‌های متفاوتی استفاده کرد. اما هر کدام از این معرف‌ها ممکن است کمی متفاوت عمل کنند، بنابراین نتیجه حاصل از یک معرف با دیگری قابل مقایسه نیست و به همین دلیل پزشک نمی‌تواند بر اساس زمان پروترومبین دوز دقیق وارفارین را تجویز کند. بنابراین، نتایج زمان پروترومبین باید به واحدهای استانداردی تبدیل شوند که قابل مقایسه باشند.
زمان پروترومبین استاندارد چیست؟
زمان پروترومبین استاندارد که به اختصار INR نامیده می‌شود، به پزشکان کمک می‌کند تا نتایج آزمایش‌های مختلف را از آزمایشگاه‌های متفاوت مقایسه کنند. این زمان، تنها واحد استانداردی است که برای گزارش نتایج آزمایش زمان پروترومبین استفاده می‌شود.
عوامل زیر می‌توانند بر نتیجه زمان پروترومبین استاندارد تاثیر بگذارند:
رژیم غذایی
بیمار باید از رژیم غذایی سالم و متعادلی پیروی کند. برخی غذاها مانند اسفناج و کلم بروکلی به ویتامین K غنی هستند و در صورتی که به میزان زیاد مصرف شوند، می‌توانند اثر وارفارین را تحت تاثیر قرار دهند. بنابراین بهتر است این غذاها به حد متعادل مصرف شوند. اگر فرد به عنوان مثال، به طور روزانه نیمی از یک کلم را می‌خورد، باید به همین منوال ادامه دهد و آن را کاهش یا افزایش ندهد. اینکه بیمار سعی کند به صورت کل از غذاهای حاوی ویتامین K دوری کند، درست نیست، زیرا بسیاری از غذاها این ویتامین را دارند و این کار عملاً ممکن نیست. بهترین روش این است که در رژیم غذایی خود تغییرات زیادی ندهید.
افزایش یا کاهش وزن
اگر بیمار دچار افزایش یا کاهش وزن شد، باید این موضوع را به کلینیک وارفارین گزارش کند.
داروها
شروع مصرف داروی جدید به همراه وارفارین یا قطع کردن دارویی که پیشتر با وارفارین مصرف می‌شده، به همراه تغییر در میزان یا نوع ورزش، مصرف الکل، و بیماری‌هایی مانند عفونت، آنفلوانزا و تب می‌توانند بر نتیجه تاثیر بگذارند. همچنین سن، فراموش کردن بعضی دوزهای وارفارین، مصرف سیگار و برخی از مکمل‌های گیاهی نیز اهمیت دارند.
میزان مطلوب زمان پروترومبین و زمان پروترومبین استاندارد چه قدر است؟
مقدار زمان پروترومبین استاندارد برای یک فرد سالم که وارفارین مصرف نمی‌کند و دارای سیستم انعقادی طبیعی می‌باشد، باید نزدیک به یک باشد. اگر این مقدار بیشتر شود، یعنی خون برای لخته شدن زمان بیشتری نیاز دارد. به عبارت دیگر، با افزایش زمان پروترومبین استاندارد بالای 1، خطر خونریزی افزایش می‌یابد و با کاهش آن به زیر 1، خطر لخته شدن خون بیشتر می‌شود. اما برای افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند، محدوده زمان پروترومبین استاندارد مطلوب متفاوت است و پزشک بر اساس نوع بیماری هر فرد این محدوده را تعیین می‌کند. بنابراین، زمان پروترومبین استاندارد ایده‌آل در بیماران مختلف متفاوت خواهد بود. در بیشتر بیماران دارای وارفارین، این مقدار باید در حدود 2 تا 3 باشد. پزشک با تجویز دوز خاصی از وارفارین سعی می‌کند زمان پروترومبین بیمار را به این مقدار برساند. نکته: این محدوده ممکن است در برخی بیماران، مانند آنهایی که به دلیل مشکلات دریچه‌ای قلب وارفارین مصرف می‌کنند، متفاوت باشد و مقدار هدف آنها بین 2.5 تا 3.5 خواهد بود. پس حتماً باید از پزشک خود بپرسید که محدوده مناسب برای شما چه قدر است.
پس از تعیین زمان پروترومبین استاندارد هدف، پزشک دوز مشخصی از وارفارین را برای بیمار تجویز می‌کند تا زمان پروترومبین او به محدوده مناسب برسد. زیرا اگر این زمان بالاتر از حد تعیین شده باشد، خطر خونریزی و عوارض مربوط به آن افزایش می‌یابد و اگر پایین‌تر از حد باشد، خطر تشکیل لخته و حتی سکته بیشتر می‌شود.
البته، در موارد نادر ممکن است زمانی که پروترومبین استاندارد در محدوده مناسب است، فرد به عوارض مانند خونریزی مبتلا شود. در این شرایط، باید سایر عوامل موثر بر سیستم انعقادی بدن مانند تعداد پلاکت‌ها نیز بررسی شوند. در صورتی که عوامل دیگر نیز دچار مشکل باشند، ممکن است خطرات بیشتری به وجود آید.
“`html
نباشند، باید حداقل زمان پروترومبین استاندارد مجاز را برای این بیماران خاص تنظیم کرد. به عنوان مثال، اگر پزشک زمان پروترومبین استاندارد هدف را برای یک بیمار 3-2 تشخیص داده باشد، زمان پروترومبین استاندارد این فرد را می‌توان روی 2-8/1 قرار داد.
آیا سیگار بر اثربخشی وارفارین تأثیر دارد؟
مصرف سیگار به طور کلی باعث افزایش خطر تشکیل لخته می‌شود و سلامت فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد، پس بهتر است سیگار کشیدن متوقف شود. اگر سیگار می‌کشید، به پزشک خود بگویید که چند سیگار در روز می‌کشید یا اگر تغییر در مصرف دارید. زیرا سیگار علاوه بر اینکه احتمال لخته شدن خون را افزایش می‌دهد، سرعت دفع وارفارین از بدن را نیز افزایش می‌دهد. سیگار کشیدن به دلیل آسیب به ریه‌ها نیز مهم است؛ ریه‌ها نمی‌توانند به خوبی وظیفه‌ی تأمین اکسیژن برای خون را انجام دهند. این کمبود اکسیژن باعث می‌شود که سلول‌های مختلف بدن به مغز استخوان پیام دهند که به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. در پاسخ، مغز استخوان تولید گلبول‌های قرمز، که مسئول حمل اکسیژن به سلول‌ها هستند، را افزایش می‌دهد. هر چه مقدار و زمان مصرف سیگار بیشتر باشد، تعداد گلبول‌های قرمز بالا می‌رود و این باعث کاهش جریان خون و افزایش احتمال تشکیل لخته می‌شود.
آیا دوز وارفارین در همه افراد یکسان است؟
خیر، مقدار مصرف وارفارین برای هر فرد متفاوت است و پزشک بر اساس زمان پروترومبین استاندارد هدف و نوع بیماری فرد، دوز مناسب زارت را تعیین می‌نماید.
تنظیم دوز وارفارین چگونه است؟
اثر وارفارین برای جلوگیری از لخته شدن خون معمولاً پس از 7-2 روز از شروع مصرف مشاهده می‌شود. فردی که وارفارین را مصرف می‌کند باید به طور مرتب و هر روز تحت نظر باشد، تا وقتی که زمان پروترومبین استاندارد دو بار در محدوده درمانی مطلوب قرار گیرد. بعد از آن، این آزمایش به صورت 3-2 بار در هفته و به مدت 2-1 هفته ادامه می‌یابد. پس از 2-1 هفته، تعداد آزمایش‌ها کاهش پیدا می‌کند. زمانی که زمان پروترومبین استاندارد به یک مقدار ثابت رسید، می‌توان از اینکه در فواصل 4 هفته‌ای آزمایش دوباره انجام شود.
مقدار هدف برای زمان پروترومبین استاندارد در افراد متفاوت است و پزشک آن را بر اساس نوع بیماری مشخص می‌کند. اگر زمان پروترومبین استاندارد بیمار بیشتر از حد مجاز پزشک باشد، خطر خونریزی افزایش می‌یابد و اگر کمتر باشد، خطر لخته شدن بیشتر خواهد بود. بنابراین، سالم بودن و مؤثر بودن درمان با وارفارین به نگهداشتن زمان پروترومبین استاندارد در محدوده درمانی وابسته است.
بهترین زمان مصرف وارفارین چه ساعتی در روز است؟
برای مصرف وارفارین باید دقت کرد که آن را هر روز در ساعتی مشخص و ثابت بخورید. بهترین زمان برای مصرف وارفارین ساعت 6 عصر است.
چند بار در روز وارفارین را مصرف می‌کنند؟
وارفارین به صورت یک بار در روز خورده می‌شود. یعنی تمام مقدار تعیین شده را در یک نوبت مصرف کنید. مثلاً اگر پزشک مجبور باشد که برای بیمار، قرص (1 قرص + قرص) تجویز کند، باید تمام این قرص‌ها را در ساعت مشخصی از روز مصرف کند. اما توجه داشته باشید که هر روز منظور این نیست که باید وارفارین بخورید. برای هر فرد تواتر مصرف متفاوت است (هر روز، یک روز در میان، 2 روز در هفته و …). نکته مهم این است که همه قرص را در یک نوبت مصرف کنید. وارفارین فقط باید در روزهایی که پزشک معین کرده، مصرف شود.
چگونه بفهمیم وارفارین به خوبی عمل می‌کند و اثرات مطلوبی برای بیمار دارد؟
“““html
وارفارین چه زمانی اثر می‌کند؟
وقتی فرد مصرف وارفارین را شروع می‌کند، حدود 4 تا 7 روز طول می‌کشد تا این دارو به طور کامل تأثیر خود را بگذارد. برای بررسی اثرات وارفارین، فرد باید به طور منظم به کلینیک مراجعه کند. در این مراجعه‌ها، پزشک زمان پروترومبین استاندارد فرد را اندازه‌گیری می‌کند. وقتی زمان پروترومبین فرد به مقدار هدف رسید، می‌توان گفت وارفارین به خوبی عمل کرده است.
مسمومیت با وارفارین چه عوارضی دارد؟
اگر دوز وارفارین بیش از حد نیاز باشد، فرد ممکن است دچار خونریزی و مشکلات جدی شود. برای کاهش این عوارض، پزشک ممکن است ویتامین K (به صورت قرص یا تزریق) تجویز کند. علائم افزایش دوز وارفارین عبارتند از: خونریزی که به خودی خود بند نیاید، خونریزی از بینی که بیش از 10 دقیقه طول بکشد، خونریزی از لثه، ادرار قرمز یا قهوه‌ای تیره و مدفوع تیره. همچنین خانم‌ها ممکن است در دوره قاعدگی خود خونریزی شدیدتری را تجربه کنند.
آیا افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند، می‌توانند واکسن بزنند یا تزریق کنند؟
شرایط خاصی برای واکسیناسیون وجود دارد:
تزریق باید به‌صورت زیرپوستی انجام شود. تزریق‌های عضلانی باید اجتناب شود زیرا خطر کبودی بالا است. اگر تزریق لازم باشد، باید بعد از تزریق به مدت 10 دقیقه محل تزریق را فشار دهید.
عوارض مصرف وارفارین
شایع‌ترین عارضه مصرف وارفارین، خونریزی از نقاط مختلف بدن است. حتی اگر زمان پروترومبین استاندارد فرد در محدوده مناسب باشد، ممکن است خونریزیهای جزئی مشاهده شود.
این خون‌ریزی‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
خونریزی جزئی از لثه‌ها هنگام مسواک زدن، خونریزی گهگاهی از بینی، کبودی ناشی از ضربه‌های کوچک، یا خونریزی از بریدگی‌های ناشی از چاقو و اشیای تیز، و همچنین افزایش حجم و مدت خونریزی در دوره قاعدگی خانم‌ها.
بنابراین، افرادی که وارفارین مصرف می‌کنند، باید در فعالیت‌های روزمره خود احتیاط بیشتری داشته باشند. با رعایت نکات زیر، می‌توانند از بروز عوارض جانبی جلوگیری کنند:
- استفاده از مسواک نرم
- پوشیدن جوراب و کفش راحت در منزل
- احتیاط هنگام کار با وسایل تیز و برنده
- اجتناب از فعالیت‌های شدید
توجه: در برخی موارد، ممکن است به دلیل ضربه‌ای خونریزی ظاهری وجود نداشته باشد ولی درون بدن خونریزی رخ دهد. به همین خاطر، بیماران باید مراقب فعالیت‌های خود باشند. اگر دچار خونریزی، سرگیجه، ضعف، کبودی بدون دلیل، یا خونریزی پایدار شدند، باید با پزشک تماس بگیرند.
عوارض نادر مصرف وارفارین
برخی از عوارض نادر می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- ریزش مو
- زردی (هیرقان)
- تهوع و استفراغ
- جوش
- سندرم انگشت ارغوانی
سندرم انگشت ارغوانی یک عارضه بسیار نادر است که می‌تواند 3 تا 8 هفته بعد از شروع مصرف وارفارین بروز کند. در این شرایط، انگشتان پا رنگ می‌گیرند و ممکن است دردناک شوند. اگر این عارضه اتفاق بیفتد، باید مصرف وارفارین متوقف شود.
نکروز پوست نیز یک عارضه نادر دیگری است که ممکن است 2 تا 3 روز پس از شروع وارفارین است. در این حالت، نواحی مانند پستان‌ها و ران‌ها دچار تغییر رنگ و درد می‌شوند و در صورت بروز این عارضه، مصرف وارفارین باید قطع شود.
اگر دچار بیماری خاصی مانند اسهال یا استفراغ شدم، چه کار کنم؟
بسیاری از بیماری‌ها می‌توانند بر عملکرد وارفارین تأثیر بگذارند. پس اگر بیماری خاصی بروز کرد، بهتر است زمان پروترومبین دوباره اندازه‌گیری شود. اگر فرد بیمار مجبور شد که غذا را به طور موقت قطع کند (مثلاً به دلیل اسهال یا استفراغ)، بهتر است دوز وارفارین را نصف کند ولی این کار باید تحت نظر پزشک انجام شود. اگر بیماری بیش از یک روز ادامه یافت، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید.
اگر بیماری وارفارین مصرفی دچار سرماخوردگی شد، چه کار کنیم؟
“““html
اگر سرما بخوریم، چه کاری باید انجام دهیم؟
وقتی که سرما خوردید، قبل از اینکه هرگونه دارویی مصرف کنید، بهتر است با پزشک مشورت کنید. مصرف ۱ تا ۲ عدد استامینوفن یا ایبوپروفن معمولاً مشکلی ایجاد نمی‌کند، ولی اگر نیاز دارید تعداد بیشتری از این داروها را مصرف کنید، بهتر است با پزشک خود صحبت کنید، زیرا ممکن است برای شما خطرناک باشد (مثلاً استامینوفن می‌تواند اثر وارفارین را بیشتر کند و بنابراین زمان پروترومبین را افزایش دهد و خطر خونریزی را بالا ببرد).
داروهایی که می‌توانید برای کنترل علایم سرماخوردگی بدون نسخه پزشک از داروخانه تهیه کنید، شامل:
آنتی‌هیستامین‌های مجاز، مثل: دیفن‌هیدرامین، کلرفنیرامین، لوراتادین، فنیرامین، ضدسرفه‌های مجاز مانند: دکسترومتورفان، ضداحتقان بینی (دکونژستان) مجاز، مانند: قطره پسودوافدرین و فنیل‌افرین، اسپری بینی فنیل‌افرین یا اکسی‌متازولین (توجه داشته باشید که دکونژستان‌های موضعی نباید بیش از ۳ روز مصرف شوند.)، ضد درد و ضد تب مجاز، مانند: استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن (این داروها را نباید به مقدار زیاد مصرف کرد.) نکته مهم: از مصرف آسپیرین به عنوان داروی ضد درد و ضد تب، به ویژه در افراد زیر ۱۳ سال جداً خودداری شود.
آیا وارفارین در دوران بارداری مجاز است؟
استفاده از وارفارین در زمان بارداری می‌تواند باعث سقط جنین یا افزایش خطر خونریزی در مادر و جنین شود که خطر سقط جنین در ۱۲ هفته اول بارداری بیشتر است. به همین دلیل، خانم‌هایی که وارفارین مصرف می‌کنند، باید در این مدت باردار نشوند.
اگر مشخص شود که یک خانم باردار شده، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهد و هیچ اقدام خودسرانه‌ای انجام ندهد. به عنوان مثال، نباید به طور ناگهانی خودسرانه وارفارین را قطع کند، بلکه باید با پزشک مشورت کند. ممکن است پزشک با توجه به نوع بیماری فرد، به جای وارفارین، تزریق هپارین را تجویز کند، ولی این نکته مهم است که در هر بیماری نمی‌توان از هپارین تزریقی استفاده کرد. بنابراین اگر قصد بارداری دارید، ابتدا با پزشک مشورت کنید و در طول مصرف وارفارین از روش‌های مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده کنید و هیچ‌گاه وارفارین را بدون مشورت با پزشک قطع نکنید.
آیا وارفارین در زمان شیردهی مجاز است؟
اگرچه مصرف وارفارین در زمان بارداری یا برای کسانی که قصد باردار شدن دارند خطرناک است، ولی در زمان شیردهی استفاده از آن مشکلی ندارد و با اینکه مقدار کمی از وارفارین به شیر مادر منتقل می‌شود، این مقدار بسیار کم است و برای نوزاد خطری ندارد.
توصیه‌های درمانی
وارفارین را همیشه در ساعت مشخص و به روش تعیین‌شده توسط پزشک مصرف کنید. در زمان‌های مشخص به پزشک مراجعه کرده و آزمایش خون را انجام دهید. یک جدول زمان‌بندی برای مصرف وارفارین و انجام آزمایش‌های خون ترتیب دهید. این کار به شما کمک می‌کند که هیچ دوزی از وارفارین یا آزمایش خون را از دست ندهید.
پزشک خود را از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید، آگاه کنید. همچنین قبل از شروع، تغییر یا قطع هر نوع دارو، مکمل یا محصولات گیاهی با پزشک مشورت کنید. عادات غذایی و فعالیتی خود را حفظ کنید. تغییرات ناگهانی می‌توانند بر INR تأثیر بگذارند. از مصرف غذاهای حاوی ویتامین K مانند سبزیجات برگ سبز (مثل: کاهو، اسفناج و کلم) خودداری نکنید، بلکه به همان مقدار که همیشه مصرف می‌کردید، ادامه دهید. افزایش یا کاهش این نوع غذاها بر INR تأثیر می‌گذارد. در صورت بروز هر گونه عارضه جدید یا خونریزیهای شدید، به کلینیک وارفارین اطلاع دهید. وارفارین را دور از دسترس کودکان قرار دهید. همیشه به میزان کافی وارفارین در خانه داشته باشید و پیش از تمام شدن آن، اقدام به تهیه نسخه از داروخانه کنید.
اگر باردار شده‌اید یا تصمیم به باردار شدن دارید، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید. خودسرانه دارو را قطع نکنید. در صورتی که نیاز به انجام عمل جراحی یا دندانپزشکی داشتید، حتماً دندانپزشک یا جراح خود را از مصرف وارفارین مطلع کنید.
“`
اگر شما درمان با وارفارین را شروع کرده‌اید، مهم است که به چند نکته توجه کنید. اگر قصد سفر دارید، حتماً بررسی کنید که آیا داروی وارفارین شما برای طول سفر کافی است. همچنین، داشتن یک کارت شناسایی پزشکی که نشان دهد شما داروی ضدانعقاد مصرف می‌کنید، بسیار مفید است. اگر به پزشک جدیدی مراجعه می‌کنید، حتماً او را در جریان مصرف وارفارین خود قرار دهید. هرگز به طور خودسرانه و بدون مشورت با پزشک، مصرف وارفارین را قطع یا تغییر ندهید.
همچنین، بدون اینکه با پزشک خود مشورت کنید، هیچ داروی جدیدی را شروع نکنید یا مصرف داروی دیگری را که به همراه وارفارین دارید، متوقف نکنید. اگر همزمان با وارفارین، داروی دیگری می‌خورید، حتماً این موضوع را به پزشک خود بگویید و در دوز آن دارو تغییر ندهید. همچنین، از ایجاد تغییرات بزرگ در رژیم غذایی یا فعالیت‌های روزانه‌تان بدون مشورت با پزشک خود پرهیز کنید. باید از ورزش‌های سنگین و خطرناک که ممکن است باعث خونریزی یا کبودی شوند، دوری کنید.
منبع: ویکی پدیا، ستاره، دارویاب؛ بیتوته
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
