پرورش بز سانن یک کار پردرآمد (2 نکته مهم)
“`html
آموزش نگهداری از بز سانن
بز سانن به عنوان بهترین و فعال‌ترین نژاد بز شیری در جهان شناخته می‌شود. با توجه به نیاز به ایجاد شغل‌های کوچک و پایدار و همچنین برای استفاده از تکنولوژی‌های مدرن که مصرف مواد اولیه را در کشور افزایش می‌دهد، پرورش این نوع نژادها می‌تواند به اقتصاد مقاومتی کمک کند. هر بز معمولی در کشور ما حدود 150 کیلو شیر در سال تولید می‌کند، در حالی که تولید شیر بز سانن ده برابر این مقدار است.
این نوع دام به راحتی با آب و هوای مختلف سازگار می‌شود. تولید شیر بالا، قدرت سازگاری سریع با محیط، مصرف کم خوراک، درصد بالای دوقلوزایی و قابلیت سازگاری نژادی از ویژگی‌های بارز این بز است. این نژاد همچنین می‌تواند به رژیم‌های غذایی مختلف و شرایط آب و هوایی گوناگون مانند مناطق کوهستانی و دشت‌ها سازگار شود.
یکی از بزرگ‌ترین مزایای بز سانن این است که نگهداری و مدیریت آنها بسیار ساده و راحت است. به گونه‌ای که حتی یک کودک هم می‌تواند از یک گله کوچک سانن مراقبت کند.
تاریخچه بز سانن
بز سانن اصیل از بیش از 50 سال پیش و در سال 1343 به ایران وارد شده است. هدف از ورود بز سانن به کشور، ترکیب آن با بزهای بومی و تولید نژاد شیری بود، اما به دلایل مختلف این طرح موفق نبود. اما در سال‌های اخیر با همکاری بخش خصوصی و مجوز وزارت جهاد کشاورزی، واردات بزهای خالص از نژاد سانن از فرانسه به ایران آغاز شده و در نقاط مختلف کشور گله‌های مختلفی از این نژاد پرورش یافته است.
زیستگاه اصلی بز سانن در کوه‌های کشور سوئیس در یک روستای به نام سانن بوده و از این نقطه به دیگر نقاط جهان منتقل شده است. بز سانن موهای کوتاه سفید یا گاهی خاکستری دارد. وزن متوسط بزهای ماده این نژاد حدود 61 کیلوگرم و وزن نرها تا 75 کیلوگرم می‌رسد. قد بزهای ماده 76 سانتی‌متر و نرها 81 سانتی‌متر است. نرها معمولاً شاخ دارند و بزهای ماده ممکن است دارای شاخ کوتاه یا بدون شاخ باشند. بز سانن به خاطر تولید بالای شیرش معروف است و می‌توان گفت که یکی از بهترین نژادهای شیری در دنیا است. زمان شیردهی آن بین 290 تا 305 روز بوده و روزانه بین 3 تا 8 لیتر شیر تولید می‌کند.
متوسط چربی شیر این نژاد 3.6 درصد و پروتئین آن 3.2 درصد است. دوقلوزایی در بزهای سانن خالص معمول است و در برخی منابع درصد دوقلوزایی بزهای ماده این نژاد بین 45 تا 80 درصد گزارش شده است. همچنین موارد زایمان سه یا چهار قلو نیز در این نژاد زیاد دیده می‌شود. یکی از اصلی‌ترین مزایای بز سانن این است که نگهداری و مدیریت آنها بسیار آسان است و کودک‌ها نیز می‌توانند از یک گله کوچک آنها مراقبت کنند و همچنین تولید شیر بالایی دارند. اکثر بزهای سانن رنگ سفید دارند، اما گاهی اوقات قهوه‌ای روشن هم در میان آنها دیده می‌شود. بر روی بینی، گوش‌ها و پستان آنها ممکن است تعدادی لکه سیاه وجود داشته باشد. گوش‌های آنها رو به بالا و مستقیم هستند و به طور کلی شاخ ندارند. پاهای آنها کوچک و پستان‌هایشان بزرگ است. بزهای سانن ترجیح می‌دهند در سایه بمانند و نمی‌توانند نور آفتاب شدید را تحمل کنند.
روش پرورش بز سانن
بر اساس یک توصیه عمومی برای دامدارانی که می‌خواهند بزها را در مزرعه یا به صورت سیستم‌های بسته نگهداری کنند، انتخاب بز سانن به دلیل ظرفیت بالای تولید شیر مناسب‌تر است. البته بزهای آلپاین هم تفاوت زیادی در تولید شیر با بزهای سانن ندارند و همچنین مقاومت آنها نسبت به بیماری‌ها و شرایط سخت محیطی مطلوب است. بنابراین در این
“`
شرایط و شیوه‌های پرورش این دو نژاد قابل توصیه است.
اما انتخاب بز آلپاین به خاطر اینکه ویژگی‌های آن بیشتر با شرایط کوچ سازگار است، قدرت پیاده‌روی و کوه‌پیمایی خوبی دارد و همچنین توانایی استفاده بهتری از مراتع بالادست دارد، برای دامدارانی که به فکر کوچ‌های میان‌مدت و طولانی‌مدت هستند، نسبت به سایر نژادهای مشابه، مزیت دارد. برای بهینه‌ترین ترکیب گله، داشتن ۳۰ ماده و یک نر بهترین انتخاب است. بهترین روش پرورش این نژاد در محیط‌های صنعتی است و در صورت پرورش در مراتع، به خوراک مکمل نیاز دارد.
این نژاد به طور معمول در یک دوره شیرواری ۲۹۰ تا ۳۰۵ روزه، بیش از ۹۵۰ کیلوگرم شیر تولید می‌کند. در حالی که بزهای بومی در یک دوره شیردهی ۱۵۰ روزه حداکثر ۴۰ کیلوگرم شیر تولید می‌کنند. بز سانن نه تنها در تولید شیر برتری دارد، بلکه بزهای بومی که با بز سانن تلاقی کنند، می‌توانند افزایش قابل ملاحظه‌ای در تولید شیر داشته باشند.
چند قلو زایی و تولید شیر بالا، ویژگی برتر بز سانن
بز سانن قادر به چند قلو زایی است و هر سال یک تا دو زایش دارد. نکته مهم این است که میزان شیر تولیدی این بز نسبت به سایر نژادها ۴ برابر بیشتر است.
بزهای نژاد بومی در کشور حدود یک تا دو کیلوگرم شیر در روز تولید می‌کنند، اما بزهای سانن به طور متوسط بین ۴ تا ۸ کیلوگرم شیر تولید می‌کنند.
ویژگی‌های اقتصادی پرورش بز سانن
هزینه‌های پایین و درآمد بالا از ویژگی‌های کلیدی پرورش بز سانن است. به گفته رئیس اداره دام و طیور جهاد کشاورزی مهریز، هزینه‌های نگهداری بز سانن، از جمله خوراک، دستمزد کارگر و سوخت، نسبت به دیگر نژادها بسیار پایین‌تر است و همچنین این بزها در برابر بیماری‌ها مقاوم هستند. این موارد باعث شده که دامداران تمایل بیشتری به نگهداری بز سانن داشته باشند.
مزایا و معایب پرورش بز سانن
پرورش بز سانن می‌تواند یک فرصت سرمایه‌گذاری عالی باشد. زیرا نوع اصلاح‌نژاد شده این بزها تا پنج کیلوگرم شیر در روز تولید می‌کنند و قیمت هر کیلوگرم آن بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ تومان است. علاوه بر شیر، گوشت، مو، پوست، کرک و حتی شاخ این بزها نیز می‌تواند سودآور باشد و امکان تجارت در بازار را دارد. از شیر بز، پنیر و ماست با کیفیت عالی تولید می‌شود که قیمت آنها نسبت به پنیر و ماست حاصل از شیر گاو بالاتر است.
طبق برنامه ششم توسعه، اهداف تولید شیرخام کشور به ۱۲ میلیون تن و سرانه حدود ۱۴۲ کیلوگرم تعیین شده و در افق ۱۴۰۴ تولید ۱۵ میلیون تن با سرانه نزدیک به ۱۶۹ کیلوگرم برنامه‌ریزی شده است. قرار است با تسهیل روند سرمایه‌گذاری و گسترش واحدهای پرورش بز شیری، تولید شیر این نوع بزها تا پایان برنامه ششم به بیش از ۷۰۰ هزار تن در سال برسد. همچنین پیش‌بینی می‌شود تولید شیر از طریق بزهای اصلاح‌شده به بیش از یک میلیون تن در سال برای رونق صنعت بز در کشور تا افق ۱۴۰۴ برسد.
تولید شیر این بزها چندین برابر بزهای بومی است و به همین نسبت نیازهای تغذیه‌ای بز سانن نیز بیشتر است. بنابراین، کسانی که تمایل به پرورش بزهای سانن دارند، باید امکانات لازم مانند جایگاه مناسب، تأمین خوراک مورد نیاز و تجهیزات و لوازم بهداشتی را برای دامداری فراهم کنند. یکی از محدودیت‌هایی که می‌تواند در سرمایه‌گذاری مشکل ایجاد کند، تأمین منابع آب است.
بر اساس اطلاعات موجود، هر رأس بز روزانه حداقل به ۹.۵ لیتر آب نیاز دارد. بنابراین تأمین آب برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است. اگر در این زمینه مشکلی نباشد، باقی مشکلات نیز به مرور حل خواهد شد. بر اساس اظهارات کارشناسان و پرورش‌دهندگان بز سانن در ایران، هر بز معمولی سالانه حدود ۱۵۰ کیلوگرم شیر می‌دهد، در حالی که تولید شیر بز سانن حدود ۱۰ برابر این مقدار است و معمولاً این بزها حدود ۱۰ سال عمر می‌کنند.
از یک سو
هر بز در روز حدود ۳ کیلوگرم علوفه می‌خورد و می‌تواند در سال دو بار بزغاله به دنیا بیاورد. گاهی اوقات هم ممکن است دوقلو به دنیا بیاورد. بر اساس تحقیقات کارشناسان، هزینه کل برای راه‌اندازی یک واحد پرورش بز سانن با ظرفیت ۱۰۰۰ رأس حدود ۴۵ میلیارد ریال برآورد شده است. تمامی مواد غذایی لازم برای این بزها مانند ذرت، یونجه، کنجاله سویا و جو در داخل کشور تولید و در دسترس است. برای پرورش ۱۵ رأس بز سانن به فضایی حدود ۵۰ متر نیاز است.
مجوزهای لازم برای پرورش بز سانن
برای هر کسب‌وکار، دریافت مجوزهای لازم بسیار اهمیت دارد. وزارت جهاد کشاورزی بر اساس نیازها و امکانات مختلف در مناطق گوناگون کشور، سیاست‌هایی را به سازمان‌های مرتبط ابلاغ می‌کند. سرمایه‌گذاران باید با سازمان‌هایی مانند نظام مهندسی کشاورزی و نظام دامپزشکی در این زمینه همکاری کنند.
بیشتر بخوانید:
