پیشگیری از ابتلا به پیلونفریت یا عفونت کلیه (Pyelonephritis) (2 نکته مهم)
پیلونفریت (عفونت کلیه) چیست؟ علائم و درمان عفونت کلیه
عفونت حاد کلیه یک نوع عفونت باکتریایی است که باعث التهاب بافت کلیه می‌شود. این بیماری به نام پیلونفریت (Pyelonephritis) شناخته می‌شود و می‌تواند لگنچه‌ها، توبول‌ها و بافت‌های درونی یک یا هر دو کلیه را درگیر کند.
پیلونفریت به‌خاطر ورود باکتری‌ها به کلیه رخ می‌دهد و شامل انواع مختلفی مانند پیلونفریت حاد، مزمن و آمفیزماتو است. گاهی اوقات این عفونت به شکل آبسه کلیه نیز خود را نشان می‌دهد.
این عفونت باکتریایی به خاطر نقش حیاتی کلیه‌ها می‌تواند جدی باشد و در بعضی موارد حتی ممکن است به خون هم برسد. همچنین، این عفونت می‌تواند درد زودرس برای زنان باردار ایجاد کند. باید گفت که زنان به طور کلی بیشتر از مردان به این عفونت مبتلا می‌شوند.
علایم پیلونفریت
- تب و لرز به صورت ناگهانی
- درد در یک طرف یا هر دو طرف کمر
- علائم عمومی مانند سردرد، درد عضلانی و احساس ضعف
- سوزش هنگام ادرار کردن
- تکرر ادرار و احساس فوریت در ادرار
- ادرار کدر یا خونی و بدبو
- احساس تهوع و استفراغ همچنین ممکن است در کودکان به جای درد کمر، از درد شکم شکایت کنند.
پیلونفریت حاد
عفونت حاد کلیه یک نوع عفونت باکتریایی است که باعث التهاب بافت و لگنچه کلیه می‌شود. شایع‌ترین دلیل بروز پیلونفریت حاد باکتری اشریشیاکلی (E.Coli) است که در 80 درصد موارد مشاهده می‌شود. دیگر میکروب‌های عامل شامل کلبسیلا، پروتئوس، سودومونا و انتروباکتر هستند.
معمولاً عامل عفونت از قسمت‌های پایینی دستگاه ادراری به بالا حرکت کرده و موجب عفونت کلیه می‌شود. وجود ریفلاکس (برگشت ادرار به کلیه) ریسک پیلونفریت حاد را افزایش می‌دهد. همچنین، در مواردی عفونت خون با استافیلوکوک می‌تواند منجر به ایجاد آبسه کلیه شود.
پیلونفریت مزمن
پیلونفریت مزمن با ایجاد اسکار و کوچک شدن کلیه مشخص می‌شود و ممکن است در صورتی که عفونت حاد وجود نداشته باشد، بیمار هیچ علامتی نداشته باشد. بعد از بروز نارسایی کلیه، علائم جدیدی همچون افزایش فشار خون ظاهر می‌شود.
عوامل زمینه‌ای که می‌توانند به بروز پیلونفریت مزمن کمک کنند شامل بیماری‌های ساختاری یا عملکردی دستگاه ادراری و همچنین عفونت‌های مکرر هستند. مواردی مانند دیابت، سنگ کلیه و آسیب‌های ناشی از داروها نیز می‌توانند مرتبط باشند.
پیلونفریت آمفیزماتو
این نوع عفونت کلیه بسیار آسیب‌زننده است و یکی از ویژگی‌های آن وجود گاز در داخل و اطراف کلیه است. این نوع عفونت معمولاً در افرادی که دچار دیابت هستند، بیشتر مشاهده می‌شود (بین 80 تا 90 درصد این بیماران دیابت دارند). همچنین، عده‌ای که به خاطر سنگ کلیه یا نکروز پاپیلری دچار انسداد در سیستم ادراری هستند، نیز ممکن است به این عفونت مبتلا شوند.
برای درمان این بیماران، باید آنتی‌بیوتیک خوراکی تجویز شود و قند خون آنها به سرعت کنترل شود و در صورت وجود انسداد، باید آن را درمان کرد.
آبسه کلیوی
آبسه کلیوی زمانی اتفاق می‌افتد که باکتری به همراه سلول‌های التهابی و چرک جمع شده و توده‌ای تشکیل می‌دهد که دور آن پوشش خاصی دارد و این عفونت به بیرون نمی‌رود. علائم آن مشابه با پیلونفریت حاد است و تشخیص نهایی با استفاده از سی‌تی‌اسکن انجام می‌شود.
علت پیلونفریت
باکتری که باعث عفونت می‌شود، از قسمت‌های پایینی دستگاه ادراری به کلیه می‌رود و این عفونت را ایجاد می‌کند. این وضعیت بیشتر در صورت بروز انسداد در مسیر ادرار (مثلاً به خاطر سنگ یا مشکلات ساختمانی) یا اختلال در عملکرد دستگاه ادراری و ریفلاکس (برگشت ادرار) اتفاق می‌افتد.
انتشار از طریق خون: این راه در نوزادان اهمیت دارد و در بزرگسالان کمتر مشاهده می‌شود. معمولاً در این حالت، آبسه کلیه تشکیل می‌شود. انتشار از طریق کانال لنفاوی در این باره نادر است و شواهد کمی وجود دارد.
انتقال مستقیم عفونت از اعضای مجاور: در مواردی مانند آبسه داخل شکم یا بیماری التهابی لگنی، ممکن است عفونت به کلیه منتقل شود.
تشخیص پیلونفریت
آزمایش خون: در این آزمایش معمولاً تعداد گلبول‌های سفید خون افزایش می‌یابد.
آزمایش ادرار:
ادرار: در آزمایشات ادرار، ممکن است گلبول‌های سفید، باکتری‌ها، گلبول‌های قرمز و کست‌هایی از گلبول‌های سفید و نوتروفیل‌ها زیر میکروسکوپ دیده شوند. همچنین کشت ادرار همیشه مثبت است و معمولاً رشد قابل توجه عامل بیماری را در محیط کشت نشان می‌دهد. در حدود یک سوم بیماران، کشت خون نیز مثبت است.
سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی: در مواردی که ممکن است عارضه وجود داشته باشد، از سی‌تی‌اسکن و سونوگرافی استفاده می‌شود. در این بیماران، بیشترین توجه به تشخیص انسداد سیستم ادراری به دلیل سنگ و مشابه آن است و سونوگرافی برای این کار مفید می‌باشد.
درمان پیلونفریت
بهترین راه برای جلوگیری از عفونت‌های کلیوی، تلاش برای جلوگیری از عفونت مثانه است.
آنتی‌بیوتیک‌ها درمان اصلی برای عفونت کلیه هستند. اگر علائم شما ۲۴ ساعت بعد از دریافت آنتی‌بیوتیک بهبود یابد، می‌توانید درمان را در خانه ادامه دهید. در صورتی که وضعیت شما بدتر شود یا دچار کم‌آبی شدید شوید یا دوز دارویی به نظر مناسب نیاید، باید درمان را در بیمارستان ادامه دهید. در بیمارستان، می‌توانید مایعات و داروها را به صورت وریدی دریافت کنید.
معمولاً نیاز است که شما تا ۷ روز آنتی‌بیوتیک مصرف کنید. برای جلوگیری از آسیب به کلیه و برگشت عفونت، باید تمامی باکتری‌ها نابود شوند. اگر آزمایش‌ها نشان دهند که آنتی‌بیوتیک بهتری می‌تواند موثر باشد، نوع آنتی‌بیوتیک در روز اول یا دوم درمان تغییر خواهد کرد.
پیشگیری از ابتلا به پیلونفریت
بیشتر موارد عفونت‌های کلیوی در زنان به دلیل عفونت مثانه اتفاق می‌افتد. بهترین راه برای جلوگیری از عفونت‌های کلیوی، جلوگیری از عفونت مثانه است.
روش‌هایی که زنان می‌توانند برای پیشگیری از این عفونت‌ها به کار ببرند:
آب فراوان بنوشید. بهداشت مناسب را زمانی که از توالت استفاده می‌کنید رعایت کنید، برای مثال از جلو به عقب شستشو دهید. از مواد شیمیایی و آرایشی تحریک‌کننده در اطراف ناحیه واژن و پیش آب جلوگیری کنید (مثل صابون و دستمال معطر) و بعد از رابطه جنسی باید برای خالی کردن مثانه ادرار کنید.
برای مردان روش‌های پیشگیری شامل:
نوشیدن مایعات زیاد و رعایت بهداشت صحیح ناحیه ژنیتال است. اگر شما مردی هستید که ختنه نشده‌اید، بهداشت مناسب شامل شستن آرام نوک پنیس هر بار که حمام می‌کنید یا دوش می‌گیرید، است.
