پیشگیری و درمان عفونت پستان (ماستیت یا تب شیر) در دوران شیردهی (2 نکته مهم)
“`html
علائم عفونت پستان در دوران شیردهی و درمان عفونت سینه
امروزه عفونت‌های پستان در زنان نسبت به گذشته کمتر شده‌اند، اما هنوز هم یکی از مشکلات شایع پستانی به شمار می‌روند. عفونت‌های پستان معمولاً دردناک و آزاردهنده هستند و اگر به موقع درمان نشوند، درمان آنها دشوارتر و طولانی‌تر می‌شود. این عفونت‌ها بیشتر در زنان بین 18 تا 50 سالگی دیده می‌شوند، اما حتی نوزادان نیز ممکن است به این عفونت مبتلا شوند.
به‌طور کلی، می‌توان این عفونت‌ها را به 2 دسته تقسیم کرد؛ عفونت در دوران شیردهی (ماستیت یا تب شیر) و عفونت در سایر دوره‌های زندگی.
عفونت ماستیت چیست؟
ماستیت یک نوع التهاب است که فقط در مادران شیرده اتفاق می‌افتد و به عفونت پستانی گفته می‌شود که ممکن است به‌طور طبیعی یا در حین شیردهی پیش بیاید. خوشبختانه روش‌های زیادی برای پیشگیری از این عفونت وجود دارد که می‌تواند مادران شیرده را محافظت کند. اگر مادر به این عفونت مبتلا شود، قابل درمان است و معمولاً مشکلی جدی برای او ایجاد نمی‌کند.
ماستیت همان طور که اشاره شد، التهاب و عفونت پستان است که ممکن است به‌طور طبیعی یا در حین شیردهی بروز کند. این مشکل معمولاً با درد و التهاب در ناحیه پستان همراه است و ممکن است با تب و احساس کسالت نیز همراه باشد. گاهی ماستیت می‌تواند باعث قطع شیردهی شود. این عفونت در هر زمانی از دوره شیردهی ممکن است رخ دهد، ولی بیشتر در هفته دوم و سوم پس از زایمان شایع است. ماستیت به‌طور مساوی در پستان‌های راست و چپ اتفاق می‌افتد. این عفونت بیشتر در زنانی که تازه زایمان کرده‌اند و برای اولین بار شیر می‌دهند، مشاهده می‌شود.
علایم شایع ماستیت
- قرمزی، تورم، گرما و سفتی در ناحیه سینه
- درد در ناحیه یا نواحی پستان
- تب بالای ۳۸ درجه سانتی‌گراد
- احساس کسالت
- عفونت در سینه و ایجاد لوبول
علل ماستیت
شایع‌ترین باکتری‌های عامل ایجاد این بیماری عبارتند از:
- استافیلوکوک اورئوس
- استرپتوکوک بتاهمولیتیک
- ویروس اوریون
عوامل افزایش دهنده خطر
- خراشیدگی در نوک پستان
- مسدود شدن مجاری شیری
- فواصل طولانی بین شیردهی‌ها
روش‌های پیشگیری از ماستیت
- شستن نوک پستان‌ها قبل از شیردهی.
- شستن دست‌ها قبل از تماس با پستان‌ها
- استفاده از سینه‌بندهای مناسب
- استفاده از کرم لانولین یا سایر کرم‌های موضعی در صورت ترک خوردن یا خراشیدگی نوک پستان
- اجتناب از خوابیدن به شکم
- شیردهی از هر پستان به شکل متناوب
- قرار دادن پستان‌ها در معرض هوا بعد از هر نوبت شیردهی
عفونت پستان در دوران نوزادی
دلیل: در برخی از نوزادان، ممکن است در هفته اول یا دوم بعد از تولد، رشد بافت پستان که تحت تأثیر هورمون‌های مادر قرار دارد، ادامه یابد. این موضوع طبیعی است و معمولاً خود به خود برطرف می‌شود و بافت پستان به حالت اولیه خود برمی‌گردد، اما در بعضی موارد، این بافت بزرگ شده و دچار التهاب، عفونت، و درد می‌شود.
درمان: درمان عفونت پستان در نوزادان شامل تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب است و در صورت ایجاد آبسه، تخلیه آن نیز ضروری است. تخلیه آبسه در نوزادان باید به‌طور احتیاطی انجام شود و اصول جراحی به دقت رعایت شود، زیرا امکان آسیب به جوانه پستان وجود دارد که می‌تواند بر روی رشد پستان در بزرگسالی تأثیر بگذارد.
عفونت پستان در دوران شیردهی
شیوع و بروز: امروزه با رعایت نکات بهداشتی، تعداد …
“`
زنانی که در زمان شیردهی به ماستیت یا عفونت سینه مبتلا می‌شوند، کمتر شده‌اند. خوشبختانه، میزان بروز این بیماری کاهش یافته است. احتمال عفونت سینه در 6 هفته اول بعد از زایمان و در زمانی که مادر می‌خواهد نوزاد را از شیر بگیرد، بیشتر می‌شود. در این مدت، به علت نداشتن اطلاعات کافی درباره‌ی شیردهی و رعایت بهداشت، یا زمانی که سینه‌ها پر از شیر می‌شوند و تجمع شیر بیشتر می‌شود، احتمال بروز عفونت افزایش می‌یابد. همچنین، دندان درآوردن نوزاد و برخورد دندان‌ها با نوک سینه می‌تواند به خراشیده شدن آن منجر شود که این هم احتمال عفونت را بالا می‌برد.
سیر بیماری: بیشتر زنانی که دچار عفونت سینه می‌شوند، معمولاً درباره‌ی وجود زخم یا خراش در نوک سینه صحبت می‌کنند. این خراش‌ها می‌توانند اجازه ورود میکروب به داخل سینه را بدهند، و شیر محیط مناسبی برای رشد میکروب‌ها فراهم می‌آورد.
پیشگیری: با رعایت بهداشت فردی می‌توان حتی اگر خراشی هم ایجاد شد، محیط را تمیز نگه‌داشت و از بروز عفونت جلوگیری کرد. بهداشت شامل شستشوی سینه‌ها قبل و بعد از شیردهی با آب ولرم، خشک نگه‌داشتن نوک و هاله سینه و تخلیه مکرر شیر برای جلوگیری از تجمع آن است. مادران باید تمام هاله سینه را داخل دهان نوزاد قرار دهند تا احتمال خراش بر روی نوک سینه کمتر شود. اگر مادر به صورت مکرر دچار زخم در نوک سینه شد، بهتر است دهان نوزاد را بررسی کنند؛ گاهی زخم‌ها به دلیل آفت در دهان نوزاد ایجاد می‌شوند.
علایم: گرمی پوست سینه همراه با درد، قرمزی و تورم، و گاهی تب و لرز از نشانه‌های اصلی عفونت سینه هستند. اگر درمان به موقع انجام نشود، عفونت می‌تواند به آبسه تبدیل شود. در آبسه‌های شدید، معمولاً توده‌ای قابل لمس وجود دارد و پوست آن نازک و حساس است؛ گاهی ممکن است روی پوست زخم ایجاد شود و چرک بیرون بیاید.
درمان: اگر بیمار زود به پزشک مراجعه کند و عفونت در مراحل اولیه باشد، با تجویز آنتی‌بیوتیک می‌توان ماستیت را درمان کرد. پزشک باید آنتی‌بیوتیک را تجویز کند، چون برخی از آنها در دوران شیردهی مجاز نیستند. همچنین، درمان اصلی عبارت است از تخلیه مکرر سینه با شیردوش یا شیردهی. در صورتی که آبسه تشکیل شده باشد، سونوگرافی از سینه انجام می‌شود و در صورت تایید، علاوه بر تجویز آنتی‌بیوتیک، عفونت نیز تخلیه می‌شود.
به علت شرایط عمومی بیمار، ممکن است بتوان با بی‌حسی موضعی و با یک سوزن آبسه را در چند مرحله تخلیه کرد. اگر پوست سینه زخمی و نازک باشد، یا اگر وضعیت بیمار حاد باشد، آبسه باید با جراحی تخلیه شود. به هیچ وجه شیردهی را نباید متوقف کرد، زیرا خوردن شیر مادر و آنتی‌بیوتیک تجویز شده توسط پزشک برای نوزاد هیچ ضرری نخواهد داشت.
ماموگرافی: زمانی که عفونت و آبسه مطرح است، همیشه باید به بیماری‌های بدخیم سینه نیز توجه داشت، زیرا برخی از بدخیمی‌ها باعث بسته شدن مجرا و تجمع ترشحات، عفونت و آبسه می‌شوند. بنابراین، تمامی زنانی که بالای 35 سال دارند و دچار عفونت سینه شده‌اند، باید پس از اتمام درمان عفونت، ماموگرافی شوند. در زمان تخلیه آبسه، نمونه‌برداری از دیواره آبسه نیز ضروری است.
موارد منع شیردهی: فقط در شرایط زیر، محدودیت شیردهی وجود دارد:
- اگر محل برش جراحی در جایی است که نوزاد باید هاله سینه را در دهان بگذارد.
- اگر مادر درد زیادی دارد و نمی‌تواند به خوبی شیر بدهد و شیر به جای تخلیه شدن در سینه باقی می‌ماند.
- اگر عفونت بسیار شدید باشد و مادر در بیمارستان نیاز به بستری داشته باشد.
- اگر نوک سینه به‌دلیل وجود زخم‌های زیاد خراب شده و دردناک است و عفونت به پوست رسیده و ممکن است به کودک منتقل شود.
- اگر شیر مادر به دلیل جراحی یا تخلیه آبسه با خون آغشته شده باشد و خوردن این شیر توسط نوزاد، خون وارد دستگاه گوارش وی کند و باعث نگرانی والدین شود. در این مواقع باید شیردهی از سینه سالم ادامه یابد و سینه عفونت‌کرده با شیردوش تخلیه شود.
عفونت سینه در سایر دوره‌های زندگی، غیر از دوران شیردهی
این نوع عفونت‌ها را می‌توان به دو دسته اصلی تقسیم کرد: عفونت‌های ناحیه مرکزی پستان که نزدیک هاله قرار دارند و عفونت‌های ناحیه محیطی پستان.
عفونت‌های مرکزی (مجاور هاله پستان)
این عفونت‌ها عموماً در افراد 15 تا 45 ساله، به‌ویژه در میانگین سنی 32 سال، بروز می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که این نوع عفونت با مصرف سیگار مرتبط است. علائم این عفونت‌ها شبیه به آبسه‌های معمولی هستند و ممکن است همراه با یا بدون تشکیل توده باشند. در این موارد، التهاب، عفونت و گاهی تغییراتی در نوک پستان مشاهده می‌شود. درمان شامل تجویز آنتی‌بیوتیک و در صورت وجود آبسه، تخلیه آن است. در برخی موارد، ممکن است عفونت در پوست با مجرای شیر ارتباط پیدا کند که به آن فیستول مجرای شیر می‌گویند. این فیستول می‌تواند به خاطر تخلیه خودبه‌خود آبسه، جراحی برای آبسه یا نمونه‌برداری از توده‌های ملتهب به وجود بیاید.
عفونت‌های قسمت محیطی پستان
این نوع عفونت‌ها کمتر شایع هستند و بیشتر در سنین بالاتر رخ می‌دهند. بیشتر بیمارانی که به این نوع عفونت مبتلا می‌شوند، دارای بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت یا روماتیسم مفصلی هستند یا داروهای کورتونی مصرف می‌کنند. درمان این عفونت‌ها نیز مشابه ماستیت و آبسه است.
عفونت پوست پستان
عفونت پوست پستان نوع دیگری از عفونت‌ها است که در پوست پستان رخ می‌دهد و ممکن است فقط در سطح پوست باقی بماند یا در موارد پیشرفته‌تر به آبسه تبدیل شود. این عفونت در زنانی که چاق هستند و پستان‌های بزرگی دارند شایع‌تر است و معمولاً در نیمه پایینی پستان دیده می‌شود. گاهی اوقات این عفونت با کیست‌های چربی همراه است. درمان این بیماری مانند درمان ماستیت و آبسه است، اما برای جلوگیری از این نوع عفونت، رعایت بهداشت بسیار مهم است. پوست باید خشک نگه‌داشته شود و با آب و صابون ملایم شسته شود. استفاده از کرم و پودر توصیه نمی‌شود.
عفونت‌های قارچی و ویروسی پستان
این نوع عفونت معمولاً در افرادی دیده می‌شود که سیستم ایمنی بدنشان به‌خاطر بیماری یا مصرف دارو ضعیف شده است. درمان این افراد نیز بر اساس بیماری زمینه‌ای آنها انجام می‌شود.
