چرا دچار سرگیجه میشویم؟سیاهی رفتن چشم خود را چگونه درمان کنیم؟ (2 نکته مهم)

مقدمه‌ای درباره سرگیجه

سرگیجه (به انگلیسی: vertigo)

سرگیجه یکی از مشکلات نسبتاً شایع است که ممکن است در شرایط خاصی مانند خستگی بیش از حد بروز کند. این حالت معمولاً با تاری دید و احساس بی‌حالی همراه است و معمولاً به دلیل افت فشار خون ایجاد می‌شود و بیشتر مواقع بعد از چند دقیقه بهبود می‌یابد. اما در بعضی موارد، سرگیجه می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل جدی‌تر باشد.

سرگیجه به معنای احساس غش یا سبکی سر تا احساس عدم تعادل و ناپایداری است. نوعی خاص از سرگیجه که فرد احساس می‌کند خودش یا محیط اطرافش در حال چرخش است، سرگیجه دورانی (Vertigo) نامیده می‌شود.

این حالت ناخوشایند می‌تواند باعث وحشت فرد شود. اما سرگیجه چیست؟ چه عواملی باعث بروز آن می‌شوند؟ روش‌های درمانی آن چگونه است؟ آیا همه انواع سرگیجه خطرناک هستند؟

در این مقاله از مجله‌ی اینترنتی رضیم تلاش داریم به تمام سوالات شما درباره سرگیجه پاسخ دهیم. با ما همراه باشید.

سرگیجه چیست؟

سرگیجه یکی از دلایل شایع مراجعه افراد بزرگسال به پزشک است. اگرچه سرگیجه مکرر یا دائمی می‌تواند زندگی روزمره شما را تحت تأثیر قرار دهد، اما معمولاً نشانه‌ای از یک بیماری جدی یا تهدید کننده زندگی نیست. درمان سرگیجه به علل و نشانه‌های شما بستگی دارد، ولی معمولاً مؤثر است.

سرگیجه دَوَرانی حالتی است که در آن فرد احساس می‌کند که اشیاء یا محیط اطرافش به دورش در حال چرخش است یا خود او در حال چرخش است. این احساس حرکتی که به آن سرگیجه واقعی می‌گویند، از سایر انواع احساس سبکی سر (dizziness) متمایز است. در حالت سبکی سر، فرد احساس ناپایداری می‌کند اما هیچ حسی از حرکت ندارد. به عبارتی، فرد ممکن است بگوید که سرش گیج می‌رود یا چشم‌هاش سیاهی می‌رود.

علت سرگیجه چیست؟

سرگیجهٔ وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم شایع‌ترین نوع سرگیجه است. در این حالت، با حرکات ناگهانی به سمت یک طرف، فرد دچار سرگیجه شدیدی می‌شود که چند ثانیه طول می‌کشد و در صورت ثابت ماندن، به سرعت برطرف می‌شود.

این نوع سرگیجه به دلیل جدا شدن کریستال‌هایی که به طور طبیعی در گوش داخلی ما وجود دارد ایجاد می‌شود. این کریستال‌ها ممکن است به علت ضربه به سر یا به صورت طبیعی از محل خود جدا شوند و در مایعی که گوش داخلی را پر کرده است معلق بمانند. این شناور شدن باعث بروز سرگیجه می‌شود. با حرکت تصادفی و تدریجی این ذرات، آنها به محلی که کنده شده‌اند می‌چسبند و علائم به تدریج بهتر می‌شود تا اینکه تمام این ذرات به جای خود بچسبند و علائم کاملاً بهبود یابند.

باید توجه داشت که چسبیدن این ذرات به مکان اصلی خود به اندازه حالت اولیه‌شان محکم نیست؛ بنابراین با حرکات یا ضربات نه چندان شدیدی، ممکن است دوباره دچار سرگیجه شوید. برای پیشگیری از بازگشت سرگیجه،

افرادی که به سرگیجه وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم مبتلا هستند باید از انجام حرکات فیزیکی شدید پرهیز کنند.

سرگیجه می‌تواند ناشی از التهاب در گوش داخلی که به نام لابیرنتیت شناخته می‌شود باشد. این نوع سرگیجه به طور ناگهانی شروع می‌شود و ممکن است با کاهش شنوایی همراه باشد. شایع‌ترین دلیل لابیرنتیت، عفونت ویروسی یا باکتریایی گوش داخلی است.

نشانگان منییر با سه علامت شامل حمله سرگیجه، وزوز گوش و کاهش شنوایی دیده می‌شود. افرادی که به این بیماری دچار هستند، ناگهان دچار سرگیجه شدید، کاهش شنوایی و وزوز گوش می‌شوند. بعد از چند روز، علائم کاهش می‌یابد و فرد به مدت کوتاهی هیچ علامتی نخواهد داشت. اما بعد از مدتی، علائم دوباره برمی‌گردد. دلیل بروز منییر، افزایش فشار مایع در گوش داخلی است.

نورینوم آکوستیک یک نوع تومور بافت عصبی است که می‌تواند منجر به سرگیجه شود. افرادی که به نورینوم آکوستیک مبتلا هستند، علاوه بر سرگیجه، احساس وزوز گوش و کاهش شنوایی در یک گوش را تجربه می‌کنند.

سرگیجه می‌تواند به دلیل کاهش جریان خون به پایینی‌ترین بخش جمجمه نیز ایجاد شود. خونریزی در مخچه ممکن است با سرگیجه، سردرد، مشکل در راه رفتن و ناتوانی در نگاه کردن به یک سمت همراه باشد. همچنین، سرگیجه معمولاً اولین علامت بیماری ام اس است که به طور ناگهانی آغاز می‌شود.

ضربه به سر، آسیب به گردن، میگرن و مصرف الکل نیز ممکن است منجر به بروز سرگیجه شوند. دیابت می‌تواند باعث تصلب شرائین و کاهش جریان خون به مغز شود و به همین دلیل سبب سرگیجه گردد.

نشانه‌های سرگیجه چیست؟

سرگیجه معمولاً به صورت یکی از احساسات زیر خود را نشان می‌دهد:

• احساس کاذب حرکت یا چرخش (که به آن Vertigo یا سرگیجه دورانی می‌گویند)
• سبکی سر یا احساس غش
• از دست دادن تعادل یا عدم تعادل
• سایر احساسات مثل احساس شناور بودن یا سنگینی سر

چند بیماری زمینه‌ای وجود دارد که می‌توانند این مشکلات را ایجاد کنند. برخی از این بیماری‌ها باعث اختلال در سیگنال‌هایی می‌شوند که مغز از یک یا چند سیستم حسی دریافت می‌کند:

• چشم‌ها که کمک می‌کنند تا بدانید بدن‌تان در فضا کجاست و چطور حرکت می‌کند.
• اعصاب حسی که پیام‌هایی درباره حرکات و وضعیت بدن به مغز ارسال می‌کنند.
• گوش داخلی که حسگرهایی دارد که به تشخیص وزن و حرکت کمک می‌کند.

چه زمانی باید از سرگیجه نگران شد؟

به طور کلی، سرگیجه‌ها به دلیل مشکلات جدی و خطرناک نیستند، اما باید توجه کرد و علت را شناسایی کرد، زیرا در برخی موارد، می‌توانند نشانه‌هایی از بیماری‌های جدی‌تر مثل مشکلات عروق مغزی، تومور مغزی، صرع یا تصلب شریان باشند.

سیستم تعادلی و ماهیچه‌ها در سالمندان دچار ضعف می‌شوند. بینایی کاهش می‌یابد و حتی در صورت وجود دیابت و فشار خون، ممکن است از بین برود. سرگیجه در این افراد باید به دقت بررسی شود، زیرا ممکن است به عنوان علامتی از بیماری‌های قلبی یا مشکلات در جریان خون مثل پرفشاری خون باشد. سرگیجه می‌تواند منجر به سقوط و آسیب شود که این وضعیت می‌تواند خطرناک بوده و باعث شکستگی‌های شدید و جراحات جدی گردد.

علائمی که باید جدی بگیرید در سرگیجه

• در سرگیجه محیطی، وقتی فرد سرش را به مدت چند ثانیه می‌چرخاند، حس سرگیجه بسیار شدیدی به او دست می‌دهد.
• اگر سرگیجه فقط گاهی پیش بیاید، معمولاً خطرناک نیست، اما اگر مرتباً تکرار شود، باید به طور جدی پیگیری شود و به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کرد.
• سرگیجه‌های مرکزی کمتر شایع هستند و معمولاً خفیف‌تر از سرگیجه‌های محیطی هستند. در این حالت ممکن است فرد مشکل در صحبت کردن پیدا کند و حتی به زمین بیفتد.
• سرگیجه می‌تواند به دلیل کم شدن جریان خون به قاعده جمجمه باشد. خونریزی در مغز می‌تواند با سرگیجه، سردرد، مشکل در راه رفتن و ناتوانی در نگاه کردن به یک سمت همراه باشد.
• یکی از نشانه‌های بیماری ام‌اس، سرگیجه است که معمولاً به صورت ناگهانی آغاز می‌شود. ضربه به سر و گردن یا میگرن نیز می‌توانند عامل سرگیجه باشند.

طب سنتی در باره ی درمان سرگیجه

سرگیجه گرم و سرد دارد

سرگیجه گرم

افرادی که بدن گرم دارند، سرگیجه‌شان معمولاً گرم و با ضربان خواهد بود. آنها ممکن است صورت قرمزی داشته باشند، بدنشان گرم باشد و حس کنند مزه دهانشان شیرین است. برای درمان سرگیجه گرم طرق مختلفی وجود دارد. یکی از راه‌ها فصد یا حجامت است که در آن خون از فرد گرفته می‌شود.

راه دیگر مصرف غذاهای گرم مانند سوپ جو و آش‌جو است. به طور کلی غذاهایی که از جو تهیه می‌شوند، مفید هستند. استشمام بوی گل‌ها مثل گل سرخ و بنفشه نیز به بهبود کمک می‌کند. شربت آبلیمو، عرق کاسنی و عرق بید نیز توصیه می‌شود و فرد باید روزی یک فنجان از این عرقیات به مدت 40 روز مصرف کند. همچنین مصرف آبغوره به مقدار سه قاشق غذاخوری صبح ناشتا و بعد از وعده‌های غذایی نیز مؤثر است.

سرگیجه سرد

افرادی که بدن سردی دارند ممکن است تعریق سرد داشته باشند، صورت‌شان قرمز نیست و رنگ پریده هستند. افرادی که سرگیجه سرد دارند، می‌توانند از معجونی به نام معجون هفتگانه استفاده کنند که شامل مواد مانند سیا‌هدانه، دارچین، زنجبیل، میخک، عناب، چای سبز و هل باد می‌باشد.

برای تهیه این معجون، 25 عدد عناب، 10 عدد هل باد، سه قاشق غذاخوری سیا‌هدانه، سه قاشق غذاخوری میخک، یک قاشق غذاخوری دارچین، و چهار تکه زنجبیل و یک قاشق غذاخوری چای سبز را با پنج لیوان آب بجوشانید و از این جوشانده به مقدار یک فنجان به مدت یک هفته، هر شب استفاده کنید. همچنین مصرف گوشت گنجشک، بلدرچین و کبک، مصرف آش گرم و نخود و استشمام بوی ادکلن‌های گرم نیز مفید است.

چگونه سرگیجه را درمان کنیم؟

اغلب داروهای آنتی هیستامین مانند دیمن هیدرینات و سیناریزین و یا فنوتیازین‌ها مانند تی اتیل پرازین تجویز می‌شوند.

اما این داروها با تأثیر بر هسته‌های دهلیزی در مغز و کاهش عملکرد آنها، مهم‌ترین عامل بازیابی سرگیجه یعنی جبران دینامیک را مختل می‌کنند و بهبود سرگیجه خصوصاً در حالت حرکت را کند کرده و متوقف می‌سازند. روش جدید و مؤثر برای توانبخشی سرگیجه به نام VRT وجود دارد.

اگر دچار سرگیجه هستید، به نکات زیر توجه داشته باشید:

• سرگیجه می‌تواند باعث عدم تعادل شود و خطر سقوط را افزایش دهد، بنابراین مراقب باشید.
• از حرکات سریع پرهیز کنید.
• به آرامی از جایتان بلند شوید.
• وقتی احساس سرگیجه کردید، فوراً بنشینید یا دراز بکشید.
• اگر سرگیجه‌های مکرر دارید، از رانندگی یا کار با ماشین‌آلات سنگین خودداری کنید.
• اگر شب می‌خواهید از رختخواب بیرون بیایید، حتماً از نور کافی در پله‌ها و مسیر حرکت‌تان استفاده کنید.
• در صورت نیاز، با عصا راه بروید.
• از نوشیدنی‌های حاوی کافئین، الکل و استعمال تنباکو دوری کنید. مصرف زیاد این مواد می‌تواند علائم سرگیجه را بدتر کند.

گردآوری شده از مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی