چه زمانی انجام آزمایش ایدز (HIV) لازم است؟ (2 نکته مهم)

چه زمانی باید آزمایش اچ. آی. وی (HIV) انجام بدهید؟

• ویروس نقص ایمنی انسانی یا اچ. آی. وی (HIV)، عامل بیماری ایدز است. اچ. آی. وی، ویروسی است که کارکرد سیستم ایمنی بدن را مختل کرده و به آن آسیب می‌زند. این عارضه به نام ایدز شناخته می‌شود.
• مدت زمان لازم برای بروز علائم ایدز بعد از ورود HIV به بدن ممکن است بین ۶ ماه تا ۱۰ سال یا بیشتر طول بکشد. در این مدت، فرد ممکن است ظاهراً سالم باشد اما ویروس همچنان قابل انتقال به دیگران است. زمان اولیه‌ی ابتلا به HIV، به عنوان عفونت حاد HIV یا نشانگان حاد ویروسی شناخته می‌شود.
• بسیاری از افراد ۲ تا ۴ هفته بعد از مواجهه با این ویروس به علائمی شبیه آنفلوآنزا دچار می‌شوند. اما بعضی دیگر ممکن است هیچ علامت خاصی نداشته باشند.
• علائم در ۴۰ تا ۹۰ درصد موارد بروز می‌کند و معمولاً شامل تب، بزرگی غدد لنفاوی، گلودرد، بثورات پوستی، سردرد و زخم دهان و ناحیه تناسلی است. بثورات پوستی که در ۲۰ تا ۵۰ درصد موارد به وجود می‌آید، اغلب به شکل لکه‌های صاف بر روی بالاتنه دیده می‌شوند.
• در این مرحله، بعضی از افراد ممکن است دچار عفونت‌های ناشی از ضعف سیستم ایمنی شوند. همچنین ممکن است علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و یا اسهال و همچنین علائم عصبی مثل احساس سوزن‌سوزن شدن و بی‌حسی در دست‌ها و پاها ایجاد شود.
• مدت این علائم معمولاً یک تا دو هفته است. بعد از این مرحله، فرد به دوره‌ای به نام نهفتگی یا HIV بی‌نشانه وارد می‌شود. این دوره بدون درمان ممکن است از حدود سه سال تا بیش از ۲۰ سال (به طور متوسط حدود هشت سال) ادامه یابد.
• گرچه در مراحل اولیه معمولاً علائمی دیده نمی‌شود یا علامت‌های کم‌تری وجود دارد، اما در پایان این مرحله، بسیاری از افراد ممکن است تب، کاهش وزن، مشکلات گوارشی و دردهای عضلانی را تجربه کنند. همچنین ۵۰ تا ۷۰ درصد از افراد دچار بزرگی غدد لنفاوی ماندگار می‌شوند.
• تشخیص ایدز و HIV با توجه به علائم و نشانه‌های فرد و از طریق آزمایش‌های آزمایشگاهی انجام می‌شود. به همه افرادی که در معرض خطر هستند، توصیه می‌شود که آزمایش HIV انجام دهند.
• در بسیاری از نقاط جهان، یک سوم افرادی که حامل HIV هستند، زمانی متوجه می‌شوند که در مرحله پیشرفته‌تری از بیماری قرار دارند و ایدز یا نقص شدید سیستم ایمنی در آن‌ها نمایان می‌شود. بیماری ایدز، مسری و بسیار خطرناک است و در همه جا وجود دارد.
• در حال حاضر هیچ دارو یا واکسنی برای درمان قطعی ایدز وجود ندارد. برای محافظت از خود در برابر ایدز، مهم است که با راه‌های انتقال HIV آشنا باشید.

راه‌های انتقال ایدز

۱- خون و فراورده‌های آن

هرگاه خون فردی به ویروس آلوده باشد و به خون فرد دیگری وارد شود، می‌تواند بیماری را منتقل کند. این ممکن است در زمان انتقال خون رخ دهد. اما لازم به ذکر است

که در تمام کشورها، به خصوص ایران، خون‌های اهدایی از نظر احتمال آلودگی به ویروس HIV آزمایش می‌شوند و در صورت آلوده بودن منجر به استفاده از آن نمی‌شود، بنابراین این خطر به حداقل ممکن می‌رسد. اما به هر نحوی اگر خون آلوده به ویروس وارد خون فرد سالم شود، می‌تواند باعث انتقال بیماری شود.

به عنوان مثال، هر جسم تیز و برنده که به خون آلوده آغشته باشد، اگر باعث خراش یا بریدگی در بدن فرد سالم شود، می‌تواند سبب انتقال بیماری شود. بنابراین فعالیت‌هایی مانند…

“`html
خالکوبی، حجامت، سوراخ کردن گوش، ختنه، عمل‌های جراحی و خدمات دندانپزشکی اگر با ابزار غیر استریل و آلوده به خون شخص مبتلا انجام شود، می‌تواند سبب انتقال بیماری‌ها شود.

به یاد داشته باشید که ویروس HIV در خارج از بدن با استفاده از ضدعفونی‌کننده‌ها و حرارت به سرعت از بین می‌رود؛ بنابراین، اگر این کارها با وسایل استریل و تمیز انجام شود، خطری نخواهد داشت.

۲- استفاده مشترک از سرنگ

بسیاری از افرادی که مواد مخدر را به صورت تزریقی مصرف می‌کنند، اصول بهداشتی را رعایت نمی‌کنند و به طور مشترک از یک سرنگ و سوزن برای چندین نفر استفاده می‌کنند. بنابراین، خطر انتقال ویروس در این گروه بسیار بالاست و در برخی کشورها از جمله کشور ما، اعتیاد تزریقی یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال ویروس HIV است.

۳- انتقال از مادر به جنین

احتمال انتقال ویروس از مادر مبتلا به کودک در اواخر بارداری، به ویژه در زمان زایمان و در حین شیردهی بیشتر است.

۴- تماس جنسی ناامن

این روش یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال ویروس در بسیاری از کشورهای دنیا است. ویروس HIV از طریق مایع منی (که شامل مایعی است که قبل از انزال خارج می‌شود)، ترشحات دستگاه تناسلی زنان و خون افراد مبتلا منتقل می‌شود. افرادی که با این ترشحات، چه به شکل رابطه جنسی همجنس‌گرا و چه به شکل رابطه جنسی معمولی تماس داشته باشند، ممکن است به عفونت HIV مبتلا شوند.

وجود بیماری‌هایی مانند سوزاک، سفلیس و زخم‌های دستگاه تناسلی خطر آلودگی را افزایش می‌دهد.

انتقال عفونت HIV از مردان مبتلا به زنان در طول رابطه جنسی بیشتر از انتقال به مردان است، به طوری که خطر انتقال از مرد به زن دو و نیم برابر است.

زیرا مایع منی آلوده ممکن است برای چند روز در واژن زن باقی بماند و سلول‌های اطراف دهانه رحم نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به عفونت HIV هستند. همجنس‌بازی نیز یکی از راه‌های ابتلا به عفونت HIV است.

طبق اعلام وزارت بهداشت، بیشترین گروه سنی مبتلا (۴۶ درصد موارد) مربوط به گروه سنی ۲۵ تا ۳۴ سال است. اگر فرض کنیم به طور متوسط ۴ تا ۵ سال طول می‌کشد تا هر فرد متوجه شود که به HIV مبتلا شده و برای درمان اقدام کند، می‌توان گفت که سن ابتلا به HIV در کشور ما ۲۰ تا ۳۰ سالگی است.

اکنون تقریباً نیمی از جمعیت کشور در رده سنی جوانان و نوجوانان قرار دارند و به دلیل کنجکاوی و خطرپذیری بیشتر، آسیب‌پذیری این گروه‌های سنی در برابر بیماری‌هایی مانند HIV بیشتر است.

خصوصاً با توجه به نتایج یک مطالعه در سال ۹۳ که نشان داد نیمی از جوانان از راه‌های انتقال و پیشگیری از HIV اطلاعی ندارند، نیاز به اطلاع‌رسانی و آموزش به این گروه سنی بیش از پیش احساس می‌شود.

آزمایش HIV

هدف کلی از مشاوره و آزمایش داوطلبانه HIV شامل شناسایی سریع و آسان مبتلایان به ویروس و دسترسی به خدمات درمانی و مراقبتی است. افرادی که نتیجه آزمایش آن‌ها منفی است، از سلامت خود مطمئن می‌شوند و با استفاده از خدمات پیشگیری، می‌توانند این وضعیت منفی را حفظ کنند.

با توجه به وجود ۷۴ مرکز مشاوره بیماری‌های رفتاری در کشور، اکنون افرادی که احساس خطر می‌کنند می‌توانند در این مراکز مشاوره، ارزیابی خطر و آزمایش HIV را انجام دهند.

شما ممکن است HIV داشته باشید، اما از نظر سلامتی کاملاً خوب به نظر برسید. تنها راه مطمئن برای تشخیص آلودگی یا عدم آلودگی به ویروس HIV، انجام آزمایش خون در آزمایشگاه است.

گزارش‌هایی که درباره وضعیت خدمات تشخیص، مراقبت و درمان HIV منتشر شده، نشان می‌دهد که هنوز بسیاری از مبتلایان به HIV در ایران شناسایی نشده‌اند. میزان شناسایی HIV حتی در گروه‌های پرخطر مانند مصرف‌کنندگان تزریقی هنوز مناسب نیست.

به نظر می‌رسد که بهبود دسترسی به خدمات مشاوره و تشخیص HIV یک ضرورت است.

اصول

“““html

پنجگانه مشاوره و آزمایش داوطلبانه

مشاوره و آزمایش داوطلبانه، همانطور که از نامش پیداست، هرگز اجباری نیست و همیشه باید به این نکته توجه کرد که از ایجاد انگ و تبعیض جلوگیری شود. بنابراین، تمام روش‌ها و انواع مشاوره و آزمایش HIV باید به صورت داوطلبانه و بر اساس ۵ اصل اتفاق بیفتد.

این ۵ اصل عبارتند از: رضایت، رازداری، همراهی با مشاوره، پاسخ صحیح آزمایش و اتصال به خدمات مراقبت، درمان و پیشگیری. این اصول در هر شرایطی باید رعایت شوند.

• 1. رضایت: افرادی که آزمایش می‌دهند باید رضایت کامل داشته باشند.
• 2. رازداری:حفاظت از اطلاعات آزمایش الزامی است؛ یعنی نتیجه آزمایش نباید به کسی غیر از خود فرد اعلام شود، مگر اینکه او اجازه دهد. مشاور باید در جلسات مشاوره درباره افشای نتیجه آزمایش صحبت کند تا فرد بتواند تصمیم بگیرد چه کسانی باید از نتیجه باخبر شوند.
• 3. مشاوره: آزمایش و مشاوره HIV باید با اطلاعاتی که قبل از آزمایش به صورت گروهی یا انفرادی ارائه می‌شود، همراه باشد و همچنین مشاوره بعد از آزمایش باید از کیفیت بالایی برخوردار باشد.

• 4. پاسخ صحیح آزمایش:کسانی که آزمایش را انجام می‌دهند باید تلاش کنند پاسخ آزمایش به صورت دقیق و مطابق با استانداردهای لازم آماده شود. در این زمینه باید از سیستم‌های کنترل کیفی داخلی و خارجی و همچنین از آزمایشگاه‌های معتبر کمک بگیرند.
• 5. اتصال به خدمات مراقبت، درمان و پیشگیری:تمام بیمارانی که نتیجه آزمایش آن‌ها مثبت است باید به مراکز مشاوره بیماری‌های رفتاری ارجاع شوند تا خدمات مرتبط با پیشگیری، مراقبت و درمان را دریافت کنند.

در چه مواردی انجام آزمایش HIV ضروری است؟

• افراد مصرف‌کننده مواد مخدر به صورت تزریقی و شرکای جنسی آن‌ها
• کسانی که به مرکزهای درمان اعتیاد مراجعه می‌کنند و شرکای جنسی آن‌ها
• افرادی که نشانه‌ها و علائم عفونت HIV را دارند (از جمله علائم بالینی مرتبط با عفونت حاد HIV یا بیماری‌هایی که به علت ایدز بروز می‌کنند، …)
• شرکای جنسی و اعضای خانواده افراد مبتلا به HIV
• افرادی که مبتلا به بیماری‌های آمیزشی هستند
• افرادی که به هپاتیت‌های قابل انتقال از خون مبتلا هستند
• افراد مبتلا به سل که تحت نظر مراکز درمانی هستند
• افرادی که ممکن است با HIV در تماس بوده‌اند (مثل کارکنان درمانی که در معرض قرار گرفته‌اند، یا کسانی که مورد تعرض قرار گرفته‌اند، …)
• کودکان در تماس با HIV، کودکان متولد شده از مادران مبتلا یا مشکوک به HIV
• اصرار جنسی با فردی که در مناطق پر خطر زندگی می‌کند (مناطقی که آمار ابتلا به HIV بالا است، مثلاً بعضی از کشورهای آفریقایی، کشورهای تازه استقلال یافته در روسیه، افغانستان و کشورهای خلیج فارس)
• استفاده از مشروبات الکلی و مواد مخدر قبل از تماس جنسی (تریاک، هروئین، قرص اکستاسی، حشیش، شیشه و …)
• زنان باردار با عوامل خطر، به خصوص مادران باردار ساکن مناطق حاشیه‌ای شهر

شاید شما بیماری HIV را در بدن داشته باشید اما از نظر ظاهری کاملاً سالم به نظر برسید. تنها راه مطمئن برای تشخیص وجود یا عدم وجود این ویروس (ایدز) انجام آزمایش خون در آزمایشگاه است.

توصیه می‌شود که آزمایش HIV در کلینیک‌های بهداشتی، نزد پزشکان یا در مکان‌های تخصصی که برای مشاوره و آزمایش HIV طراحی شده‌اند، انجام شود. وقتی تصمیم به انجام آزمایش می‌گیرید، شما در یک ملاقات خصوصی با پزشک یا مشاور مجرب، پرستار، یا فرد متخصص در امور سلامت و بهداشت ملاقات خواهید کرد که برای شما توضیح می‌دهد که آزمایش شامل چه چیزهایی است و نتایج چه معنی‌ای دارند.

معمولاً مقدار کمی خون از شما گرفته می‌شود و به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا آزمایش انجام شود.

“`

جواب تست همیشه محرمانه است و فقط با رضایت شما می‌تواند به دیگران گفته شود. حتی جواب تست بدون اجازه شما به پزشک شما هم نخواهد رسید.

بهترین کار این است که تست HIV را حداقل ۳ ماه بعد از اینکه در معرض خطر قرار گرفته‌اید، انجام دهید. بعضی از مراکز تشخیصی برای اطمینان بیشتر، پیشنهاد می‌کنند که آزمایش را در ماه ۶ دوباره انجام دهید. همچنین بسیار مهم است که در این مدت، شما دوباره در معرض خطر HIV قرار نگیرید. این تست زمانی دقیق است که بین زمانی که با HIV مواجه شده‌اید و انجام تست، مواجهه مجددی رخ ندهد.

سوالات متداول درباره ایدز

اگر تست HIV کسی منفی باشد، آیا این به معنی آن است که شریک جنسی او هم HIV منفی است؟

• خیر، جواب تست HIV هر فرد تنها وضعیت آلودگی با HIV همان فرد را نشان می‌دهد و نمی‌توان از آن تشخیص داد که شریک جنسی او HIV منفی یا مثبت است. بنابراین، شریک جنسی او هم باید تست HIV انجام دهد تا وضعیت سلامتی‌اش مشخص شود.

اگر تست HIV یک فرد مثبت باشد، او چه کار باید بکند؟

• در این صورت، بهتر است هرچه زودتر به سلامت خود توجه کند. درمان اولیه و انتخاب سبک زندگی سالم، به فرد کمک می‌کند که سالم بماند و مراقبت‌های پزشکی می‌تواند ظهور علایم ایدز و مشکلات جدی را به تأخیر بیندازد.

کارهای مهمی که باید به سرعت برای حفاظت از سلامتی خود انجام دهید، شامل موارد زیر است:

1. به پزشکی که در زمینه ایدز تخصص دارد مراجعه کنید، حتی اگر احساس بیماری نمی‌کنید. پزشکی را پیدا کنید که در درمان افراد HIV مثبت تجربه دارد. امروز داروهای زیادی برای مقابله با HIV وجود دارد که می‌تواند به حفظ سلامتی شما کمک کند. هرگز نگویید که هنوز برای فکر کردن به درمان، خیلی زود است!
2. تست سل انجام دهید. ممکن است به سل آلوده شده باشید و از آن بی‌خبر باشید. سل درمان‌نشده می‌تواند عوارض جدی به همراه داشته باشد، اما اگر زود تشخیص داده شود، به راحتی قابل درمان است.
3. سیگار کشیدن، مصرف الکل یا استفاده از مواد مخدر (مانند متاآمفتامین‌ها) می‌تواند سیستم ایمنی بدن شما را ضعیف کند. به سرعت برای ترک یا کاهش مصرف این گونه مواد اقدام کنید.
4. برای بررسی احتمال وجود بیماری‌های مقاربتی تست بدهید. بیماری‌های مقاربتی درمان‌نشده می‌توانند مشکلات جدی ایجاد کنند. همچنین برای جلوگیری از این بیماری‌ها حتماً از کاندوم استفاده کنید.

همچنین بخوانید: