چه عواملی باعث تشدید اضطراب سلامتی می شوند؟ (2 نکته مهم)
“`html
اضطراب سلامتی؛ علائم، عوارض و راه‌های درمان آن
تصور کنید که متوجه یک علائم جزئی از بیماری در خودتان می‌شوید و با نگرانی به پزشک مراجعه می‌کنید، اما بعد از اینکه همه آزمایش‌ها و معاینات را انجام دادید، متوجه می‌شوید که کاملا سالم هستید. اما شاید با این حال هنوز هم احساس کنید که مشکلی دارید و علائم بیماری ادامه دارد. این وضعیت به نام اختلال اضطراب سلامتی یا هیپوکندری شناخته می‌شود. یعنی در حالی که سالم هستید، دچار اضطراب شدید، تنش عضلانی، خستگی و یا علائم خاصی می‌شوید که فکر می‌کنید بیماری دارید. اختلال اضطراب سلامتی بدون وجود بیماری، می‌تواند زندگی شما را تحت تأثیر قرار بدهد. در این مقاله درباره اضطراب سلامت، علائم، دلایل، عوارض و روش‌های مؤثر درمان آن صحبت خواهیم کرد.
در کتاب راهنمای تشخیص و آماری اختلال‌های روانی (DSM-5) که توسط انجمن روان‌شناسی آمریکا منتشر شده، اضطراب سلامت به نام «هیپوکندریازیس» یا «هیپوکندری» شناخته می‌شود. به طور ساده، اضطراب سلامتی به معنای نگرانی وسواسی و غیرمنطقی درباره بیماری خاصی است. افرادی که دچار اضطراب سلامتی هستند، توجه زیادی به وضعیت سلامت و علائم بدن‌شان دارند و مکررا به پزشکان مراجعه می‌کنند.
تفاوت نگرانی منطقی و اضطراب سلامتی
وقتی افراد متوجه علائم بیماری در بدن خود می‌شوند، نگرانی آنها طبیعی است و مراجعه به پزشک کار منطقی و درستی است. اگر با انجام معاینات مشخص شد که هیچ مشکلی وجود ندارد، نباید نگران بود. اما افرادی که دچار اضطراب بیماری هستند، هرگز قانع نمی‌شوند و همواره احساس می‌کنند که بیمارند و علائم ناراحت کننده‌ای دارند. این نوع اضطراب فراتر از نگرانی عادی است و می‌تواند به راحتی زندگی افراد را تحت تأثیر قرار دهد.
علائم اضطراب سلامتی
اولین نشانه اضطراب بیماری، وسواس شدید درباره سلامتی بدن است. حتی ممکن است کوچک‌ترین علائم فیزیکی برای فرد نگران‌کننده به‌نظر برسند. اما این تنها علامت اضطراب سلامت نیست و محققان نشانه‌های متعددی را در این افراد شناسایی کرده‌اند که در ادامه آنها را لیست کرده‌ایم:
مشغله فکری درباره نشانه‌ها و بیماری خاص؛
نگرانی درباره اینکه نشانه‌های جزئی نشان‌دهنده یک بیماری جدی هستند؛
احساس آشفتگی و نگرانی زیاد با تغییر وضعیت سلامت بدن؛
عدم اعتماد به پزشک و نتایج منفی آزمایش؛
نگرانی بیش از حد درباره ابتلا به بیماری‌ای که در خانواده‌اش سابقه داشته‌اند؛
ناتوانی در تمرکز به خاطر اضطراب شدید ناشی از بیماری؛
بررسی مکرر بدن برای پیدا کردن نشانه‌های بیماری؛
مراجعات مکرر به پزشک برای کسب اطمینان؛
اجتناب از مراجعه به پزشک به دلیل ترس از تشخیص یک بیماری جدی؛
خودداری از تعامل با دیگران و شرکت در فعالیت‌های گروهی به خاطر ترس از بیمار شدن؛
صحبت مکرر درباره وضعیت سلامتی و بیماری‌های احتمالی؛
جست‌وجوی مداوم در اینترنت برای پیدا کردن علل و نشانه‌های بیماری‌های احتمالی؛
انجام رفتارهایی مشابه افرادی که به بیماری‌های خاص مبتلا هستند؛
بررسی دائمی ضربان قلب، فشار خون و سایر نشانه‌های حیاتی.
دلایل ایجاد اضطراب بیماری
علت دقیق اضطراب بیماری هنوز مشخص نیست، اما در ادامه عواملی را ذکر کرده‌ایم که ممکن است در شکل‌گیری یا تشدید آن نقش داشته باشند.
۱. خانواده
عامل مهمی که می‌تواند بر اضطراب سلامتی تأثیر بگذارد، خانواده است. اگر والدین شما بیش از حد نگران سلامتی شما یا خودشان بوده‌اند، ممکن است در معرض این اختلال باشید.
۲. تجربه‌های گذشته
گذشته می‌تواند نقش مهمی در ایجاد اضطراب داشته باشد. اگر در کودکی بیماری خاص و شدیدی داشته‌اید، ممکن است کوچک‌ترین علائم ترسناک به نظر برسند و موجب وسواس درباره بیماری شوند.
۳. اضطراب ناشی از تشخیص نادرست
شما ممکن است اطلاعات کافی درباره بیماری‌ها و علائم آنها نداشته باشید. زمانی که با دیدن علائمی مشابه بیماری‌های شدید دچار تشخیص نادرست می‌شوید، این مسئله می‌تواند نگران‌کننده شود. اطرافیان حساس و نگران نیز می‌توانند در تشخیص نادرست شما مؤثر باشند. بهتر است قبل از مشاوره با اطرافیان، به پزشک متخصص مراجعه کنید.
عوامل تشدیدکننده اضطراب سلامتی
اضطراب سلامتی معمولاً در میان‌سالی بیشتر رخ می‌دهد و با افزایش سن افزایش می‌یابد. افرادی که سن بیشتری دارند، معمولاً نگران به وجود آمدن مشکلات حافظه و…
“`
تمرکز بر این موضوع است. علاوه بر افزایش سن، عوامل دیگری نیز در تشدید این اختلال موثرند، از جمله:
استرس و اضطراب شدید؛
تشخیص نادرست و اعلام ابتلا به بیماری‌های خطرناک (حتی پس از بررسی مجدد و رد تشخیص)؛
سوءاستفاده در دوران کودکی؛
بیماری شدید در کودکی یا والدین دارای بیماری شدید؛
داشتن برخی ویژگی‌های شخصیتی از جمله شخصیت مضطرب؛
جستجوی بیش از حد علائم بیماری و وضعیت سلامتی خود در اینترنت؛
رویداد یا موقعیت استرس‌زای مرتبط با سلامتی.
عوارض اضطراب سلامتی
اختلال اضطراب سلامتی ممکن است عوارض ناخوشایندی برای افراد داشته باشد، از جمله:
نگرانی بیش از حد می‌تواند مشکلات ارتباطی با دیگران، از جمله خانواده و دوستان، ایجاد کند.
کارایی فرد در محیط کار کاهش می‌یابد و ممکن است مجبور به غیبت‌های طولانی شود.
زندگی روزمره به راحتی پیش نمی‌رود و گاهی فرد نمی‌تواند کارهای عادی خود را انجام دهد.
مراجعه مکرر به پزشک و انجام آزمایش‌های مختلف ممکن است به مشکلات مالی منجر شود.
همچنین ممکن است فرد دچار اختلال‌های دیگری مانند علائم جسمی، افسردگی و اختلال شخصیت گردد.
اگر متوجه اضطراب سلامتی در خودتان هستید، بهترین کار مراجعه به مشاوران حرفه‌ای و دریافت کمک از آنهاست. با کمک یک مشاور یا روان‌شناس با تجربه می‌توانید کیفیت زندگی‌تان را بهبود ببخشید و از آن لذت ببرید. یاد بگیرید که از تکنیک‌های مدیریت استرس و آرامش استفاده کنید. برای جلوگیری از تشدید علائم و عوارض، از یک برنامه درمانی پیروی کنید.
روش‌های درمان اضطراب سلامتی
۱. درمان اضطراب سلامتی با خوددرمانی
هیچ‌کس بهتر از خودتان نمی‌تواند به مدیریت اضطراب سلامتی شما کمک کند. با انجام چند کار ساده می‌توانید این اضطراب را کنترل کنید و به مرور زمان بهبود پیدا کنید.
- یک دفتر خاطرات داشته باشید
به دفعاتی که مضطرب می‌شوید توجه کنید و ببینید آیا برای اطمینان از سلامت‌تان از دیگران کمک می‌گیرید. بعد از نوشتن تعداد دفعات و نگرانی‌هایتان، سعی کنید برای کاهش آنها قدم بردارید.
- افکارتان را به چالش بکشید
جدولی با دو ستون بکشید. در ستون اول نگرانی‌های سلامتی‌تان و در ستون دوم افکار مثبت و متعادل را بنویسید. مثلاً در ستون اول بنویسید «نگران سردردهایم هستم» و در ستون دوم بنویسید «سردرد معمولاً نشانه اضطراب است».
- خود را مشغول نگه‌دارید
زمانی که افکارتان درگیر بررسی علائم بیماری می‌شود، با دوستان نزدیک یا افرادی که به شما آرامش می‌دهند تماس بگیرید. همچنین می‌توانید مدتی در خیابان قدم بزنید، ورزش کنید یا فعالیت‌های سرگرم‌کننده انجام دهید.
۲. درمان اضطراب سلامتی با روان‌درمانی
رایج‌ترین روش درمان برای اضطراب سلامت، روان‌درمانی است، به ویژه درمان شناختی رفتاری. درمان شناختی رفتاری بسیاری از مهارت‌ها را برای کنترل اضطراب به شما آموزش می‌دهد و می‌تواند در فردی یا گروهی انجام شود. این درمان شامل موارد زیر است:
شناسایی نگرانی‌ها و باورهای مرتبط با اضطراب سلامتی؛
یادگیری روش‌های جدید برای تغییر نگرش به سلامتی و بدن؛
افزایش شناخت درباره تأثیر نگرانی بر رفتار و زندگی روزمره؛
یادگیری نحوه واکنش متفاوت به علائم بدنی؛
آموختن تکنیک‌های کنترل اضطراب؛
اجتناب از معاینه مداوم بدن برای جستجوی علائم بیماری؛
بهبود زندگی روزانه در محیط‌های اجتماعی مانند محل کار یا مدرسه؛
بررسی اختلالات دیگر سلامت روانی مانند افسردگی یا اختلال دوقطبی.
روان‌درمانی کمک می‌کند که نگرش درستی نسبت به اضطراب‌های خود داشته باشید. ممکن است روان‌درمانگر به شما پیشنهاد کند که از داروهای مؤثر نیز استفاده کنید که در ادامه بیشتر درباره‌اش صحبت خواهیم کرد.
۳. درمان اضطراب سلامتی با دارودرمانی
اگرچه اضطراب سلامتی برخی افراد…
همه افراد با روان‌درمانی خوب نمی‌شوند و بعضی از آنها ممکن است نیاز به دارو داشته باشند. پزشکان با دقت به تشخیص خود داروهایی را تجویز می‌کنند. مثلاً داروهای ضدافسردگی مانند مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین که به اختصار «SSRIs» نامیده می‌شوند، معمولاً برای درمان افسردگی و اضطراب تجویز می‌شوند. اگر شما علاوه بر اضطراب، مشکلات روحی دیگری هم دارید، ممکن است داروهایی تجویز شود که برای هردو مشکل موثر باشند.
مهم است که بدانید بعضی داروها ممکن است عوارض جانبی شدیدی برای بدن و ذهن داشته باشند. بنابراین هیچ وقت بدون مشاوره با پزشک متخصص، دارو مصرف نکنید.
وضعیت اضطراب بیماری در گذر زمان
اضطراب سلامتی یک مشکل روانی است که ممکن است طولانی‌مدت شود و مدت زمان درمان به شدت آن بستگی دارد. با بالا رفتن سن یا افزایش استرس، اضطراب سلامتی برخی افراد بیشتر می‌شود. اگر بتوانید به برنامه درمانی خود متعهد باشید، می‌توانید علائم اضطراب سلامتی را کاهش دهید و کیفیت زندگی‌تان را بهتر کنید.
اضطراب سلامتی ممکن است برای دیگر اعضای خانواده نیز مشکل‌ساز شود، ولی حمایت دوستان و خانواده کمک زیادی به مقابله با این اضطراب می‌کند.
