کاخ تخت جمشید یکی از جاذبه های گردشگری در کشور ایران (+ تصاویر)

کاخ تخت جمشید یکی از جاذبه های گردشگری در کشور ایران

تخت جمشید که به نام‌های پارسه، پرسپولیس، پرسه پلیس، هزارستون و چهل منار نیز شناخته می‌شود، در شمال شهرستان مرودشت و در شمال استان فارس (در شمال شرراز) قرار دارد. این مکان تاریخی حدود ۵۰ کیلومتر با مرکز استان فاصله دارد. تخت جمشید یکی از شهرهای باستانی ایران است که در زمان امپراتوری هخامنشیان، پایتخت بزرگ و باشکوه ایران بود.

در این شهر باستانی، بنایی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول ساخته شده است. به مدت تقریباً ۵۰ سال، این مکان به عنوان مرکزی برای برگزاری مراسم و جشن‌ها، به ویژه نوروز، مورد استفاده قرار می‌گرفت. در اولین روز سال نو، گروه‌های زیادی از کشورهای مختلف به نمایندگی از ساتراپی‌ها با هدایایی به تخت جمشید می‌آمدند و هدایای خود را به شاه تقدیم می‌کردند.

تخت جمشید توسط داریوش بزرگ تأسیس شد و بعد از او، پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر اول این مجموعه را گسترش دادند. بسیاری از اطلاعات موجود در مورد تاریخ هخامنشیان و فرهنگ آن‌ها به خاطر سنگ نبشته‌هایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها حکاکی شده است.

تاریخدانان اعتقاد دارند که اسکندر مقدونی، در سال ۳۳۰ پیش از میلاد به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید. این حمله به احتمال زیاد باعث نابودی بخش زیادی از فرهنگ و هنر هخامنشی شد. با این حال، ویرانه‌های این مکان هنوز هم در شهرستان مرودشت و استان فارس برپا هستند و باستان‌شناسان شواهدی از آتش‌سوزی و حمله را در آن‌ها پیدا کرده‌اند.

این مکان از سال ۱۹۷۹ به عنوان یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو محسوب می‌شود.

نام تخت جمشید در زمان ساخت یعنی «پارسَه» به معنای «شهر پارسیان» بود. یونانیان آن را پرسپولیس (به معنی «شهر پارسه») نامیدند و در فارسی معاصر این بنا را تخت جمشید یا قصر شاهی جمشید، پادشاه اسطوره‌ای ایران می‌خوانند.

در شاهنامه فردوسی آمده است:

جمشید پادشاهی عادل و زیبا بود که نوروز را برگزار کرد و هفتصد سال بر ایران فرمانروایی کرد. تخت شاهی او آنقدر بزرگ بود که دیوان آن را به دوش می‌کشیدند.

سال‌ها بعد از حمله اسکندر و اعراب، در زمانی که یاد پادشاهان هخامنشی فراموش شده بود، افرادی که از کنار ویرانه‌های پارسه می‌گذشتند، تصاویری حکاکی شده از تخت شاهی را می‌دیدند. آن‌ها که نمی‌توانستند خط میخی کتیبه‌ها را بخوانند، فکر می‌کردند که این تخت همان اورنگ جمشید است که فردوسی درباره‌اش سخن گفته‌است. بنابراین نام این مکان را تخت جمشید گذاشتند. بعدها، باستان‌شناسان توانستند خط میخی این کتیبه‌ها را ترجمه کنند و فهمیدند که نام اصلی آن پارسه بوده است.

در دوره اسلامی، این مکان به عنوان هزار ستون و چهل منار شناخته شده و آن را به شخصیت‌هایی چون سلیمان نبی و جمشید مرتبط می‌کردند. نام مشهور غربی این محل یعنی پرسپولیس ریشه عجیبی دارد. در زبان یونانی، پرسپولیس یا به شکل شاعرانه آن پرسپ تولیس، لقبی برای آتنه، الهه خرد و جنگ است که به معنای «ویران‌کنندهٔ شهرها» می‌باشد. این لقب را آشیل شاعر یونانی در قرن پنجم پیش از میلاد به خاطر بازی با کلمات دربارهٔ شهر پارسیان به کار برده‌است.

کاخ آپادانا

در یکی از پلکان‌های کاخ آپادانا در تخت جمشید، یک سنگ‌نگاره وجود دارد که هدیه‌آورانی از لودیه را نشان می‌دهد که پیشکش‌های خود را برای پادشاه هخامنشی حمل می‌کنند. این سنگ‌نگاره با دقت و مهارت بر روی سنگ تراشیده شده‌است.

کاخ آپادانا یکی از قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین کاخ‌ها در تخت جمشید است. این کاخ به دستور داریوش بزرگ ساخته شده و از آن برای برگزاری جشن‌های نوروز و پذیرش نمایندگان کشورهای مختلف استفاده می‌شده‌است. از قسمت جنوب غربی آن، پلکانی به «کاخ تچرا» یا «کاخ آینه» متصل می‌شود. کاخ آپادانا دارای ۷۲ ستون است که امروزه ۱۴ ستون آن باقی مانده است. پایه‌های ستون‌های ایوان کاخ گرد هستند، درحالی‌که پایه‌های ستون‌های داخلی کاخ به شکل مربع‌اند.

کاخ تچر

تچر یا تچرا به معنای «خانه زمستانی» است. این کاخ خاص داریوش کبیر بوده و در واقع محل زندگی او به شمار می‌رفته است. در یک کتیبه نوشته شده: «من داریوش این تچر را ساختم.» این کاخ دارای کتیبه‌هایی به زبان پارسی باستان و همچنین خط پهلوی است، که نشان‌دهنده تاریخ غنی این مکان است. قسمت اصلی کاخ به دستور داریوش بزرگ ساخته شده است، در حالی‌که ایوان و پلکان سنگی جنوبی توسط خشایارشا و پلکان سنگی غربی توسط اردشیر دوم ساخته‌اند.

کاخ هدیش

این کاخ که کاخ خصوصی خشایارشا بوده، در بالاترین نقطه از صفهٔ تخت جمشید قرار دارد. این کاخ از طریق دو مجموعه پلکان به کاخ ملکه متصل می‌شود. ممکن است که آتش‌سوزی در اینجا آغاز شده باشد زیرا آتنی‌ها از خشایارشا به دلیل سوزاندن آتن متنفر بودند. رنگ زرد سنگ‌ها نیز نشان‌دهنده حرارت بالا است. اینجا یک مکان کوچک با ۶ ستون بوده‌است.

به دلیل ویرانی زیاد، اطلاعات زیادی درباره این کاخ در دسترس نیست و برخی به آن لقب «کاخ مرموز» داده‌اند. نام هدیش به معنی جای بلند است و با توجه به اینکه نام زن دوم خشایارشا نیز هدیش بوده، او این کاخ را به این نام می‌سازد. این کاخ در جنوبی‌ترین قسمت صفه واقع شده و بیشتر کف آن از خود کوه تشکیل شده‌است.

کاخ ملکه

این کاخ به دستور خشایارشا ساخته شده و در مقایسه با دیگر بناها در ارتفاع پایین‌تری قرار دارد. بخشی از این کاخ در سال ۱۹۳۱ توسط شرق‌شناس معروف، پروفسور ارنست امیل هرتزفلد، حفاری و بازسازی شد و حالا به عنوان یک موزه و مرکز مدیریت تأسیسات تخت جمشید استفاده می‌شود.

کاخ ه

کاخ ه یا کاخ اچ یکی از کاخ‌های تخت جمشید است که در جنوب‌غربی تختگاه و در کنار کاخ هدیش قرار دارد. پلکانی که به این کاخ می‌رسد، اکنون در برخی قسمت‌ها خراب شده‌است. بخش اصلی این کاخ به گواهی یک متن به جا مانده، ابتدا توسط خشایارشا شروع و توسط اردشیر یکم تکمیل شده‌است.

کاخ سه‌در

کاخ سه‌در یا تالار شورا، دروازه شاهان و یا کاخ مرکزی، در مرکز کوشک شاهی تخت‌جمشید قرار دارد. این کاخ از سه درگاه و چند راهرو به کاخ‌های دیگر راه می‌یابد، به همین دلیل گاهی به آن کاخ مرکزی یا سه‌در می‌گویند. بر پلکان‌های این کاخ، تصاویری از نجیب‌زادگان پارسی به نمایش درآمده که در حال ملاقات دوستانه با فرمانروا هستند و به همین دلیل، گاهی به این کاخ تالار شورا نیز گفته می‌شود. در گذشته، ساخت این کاخ به داریوش بزرگ نسبت داده می‌شد، ولی اکنون شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ساختمان کامل آن توسط اردشیر یکم انجام شده است.

کاخ صدستون

این کاخ حدود ۴۶۰۰۰ فوت مربع (تقریباً ۴۳۰۰ متر مربع) وسعت دارد و سقف آن با استفاده از صد ستونی که هر کدام ۱۴ متر ارتفاع دارند، نگه‌داشته می‌شود.

کاخ شورا

این مکان به عنوان کاخ شورا یا تالار مرکزی شناخته می‌شود. احتمالاً شاه در اینجا با بزرگان و مشاوران خود به بحث و تبادل نظر می‌پرداخته‌است. بر اساس نقوش حجاری شده، شاه از یکی از دروازه‌ها وارد می‌شده و از دو دروازه دیگر خارج می‌شده‌است. به همین دلیل به اینجا کاخ شورا می‌گویند، چرا که دو سرستون با شکل انسان در این مکان وجود دارد که نشان‌دهندهٔ تفکر و اندیشه است.

آرامگاه‌های شاهنشاهان

در فاصله ۶.۵ کیلومتری از تخت جمشید، نقش رستم قرار دارد. در اینجا آرامگاه‌های شاهنشاهانی مانند داریوش بزرگ، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش دوم وجود دارد. همچنین یک آرامگاه دیگر هست که نیمه‌کاره مانده و به احتمال زیاد متعلق به داریوش سوم می‌باشد.
ساختمان خزانهٔ شاهنشاهی

این مجموعه شامل یک تالار ۹۹ ستونی، یک تالار صد ستونی، چند سالن، اتاق و دو حیاط خلوت می‌باشد. اینBuildings خزانه با یک دیوار ضخیم و یک خیابان عریض از بقیه بخش‌ها جدا شده است. بر اساس گفته‌های تاریخ‌نگاران یونانی، بعد از سقوط تخت جمشید، اسکندر طلا، نقره و وسایل قیمتی را که در خزانه تخت جمشید بود با سه هزار شتر و تعدادی اسب و قاطر به مکان دیگری منتقل کرد.

خزانه به دستور داریوش بزرگ ساخته شد و خشایارشا نیز در آن اصلاحاتی انجام داد. بیشتر ظروف، مجسمه‌ها و به ویژه هشت لوح سنگی معروف خشایارشا از این محل یافته شده‌اند. در کاوش‌های علمی گذشته در این مکان نیز تعداد زیادی لوح گلی با خط میخی و زبان عیلامی که مربوط به دستمزد کارگران است، به‌دست آمده‌است.

تصویری از مجلس بار عام شاهی که در همین محل کشف شده، خشایارشا را نشان می‌دهد که با لباس رسمی بر تخت نشسته‌است. او در دست راست خود عصای شاهی و در دست چپ خود گل نیلوفر آبی (لوتوس) را دارد که نماد شاهان هخامنشی است. پشت سر شاه ولیعهدی ایستاده که گل نیلوفر آبی را در دست چپ خود نگه داشته و دست راستش را به نشانهٔ احترام بالا نگه‌داشته‌است.

پس از آن یکی از خواجگان دربار و همچنین اسلحه‌دار شاه در کنار او ایستاده‌اند. در مقابل شاه دو عودسوز قرار دارد و رئیس تشریفات به حالت احترام گزارش می‌دهد. این مراسم در زیر یک شادروان (چادر سلطنتی) برگزار می‌شده که چهار نگهبان در اطراف آن حضور دارند. بر اساس تحقیقات، محل اصلی این نقش، بخش مرکزی پلکان آپادانا بوده‌است.

منبع: ویکی‌پدیا