کاخ فلاحتی ایلام : راهنمای بازدید ، تصاویر (+ تصاویر)

کاخ فلاحتی، موزه کشاورزی ایلام

کاخ فلاحتی ایلام یکی از ساختمان‌های تاریخی مربوط به دوران قاجار است که به زیبایی آن می‌توان اشاره کرد. در دوران قاجار، ایلام به عنوان جایگاه تابستانی والی شناخته می‌شد و به لرستان پشتکوه معروف بود که در سال ۱۳۰۷ شمسی به ایلام تغییر نام یافت. از سه قرن پیش، والیان خودمختار در این ناحیه حکومت کرده‌اند.

تاریخچه شهر ایلام

از سه قرن پیش، والیان در ایلام و پشتکوه حاکم بودند. برخی از معروف‌ترین این والیان شامل حسین خان، غلامرضا خان (مؤسس کاخ فلاحتی ایلام) و حسین قلی خان ابوقداره می‌شوند. این افراد روابط نزدیکی با شاهان قاجار داشتند و مالیات‌ها و سربازان زیادی برای حکومت مرکزی ارسال می‌کردند.

به این صورت آنها مقام والیگری منطقه را از شاهان قاجار می‌گرفتند و به‌طور مستقل بر عشایر حاکم بودند. مرکز حکومت آنها، بسته به شرایط آن زمان، تغییر می‌کرد. آخرین والی این منطقه در سال ۱۳۰۹ شمسی به دست پهلوی اول سرکوب شد و به عراق پناه برد. پس از آن، حسین آباد به نام جدید ایلام شناخته شد.

احداث کاخ فلاحتی ایلام و موسس آن

این کاخ به دستور والی غلامرضا خان در سال ۱۳۲۶ هجری قمری (یا ۱۲۷۸ شمسی) ساخته شد. قبل از احداث این کاخ، در این مکان باغ‌های میوه و فضایی بسیار زیبا وجود داشت که احتمالاً به همین دلیل برای ساخت کاخ انتخاب شده بود. اما متأسفانه امروز هیچ اثری از آن باغ‌ها باقی نمانده و اکنون فقط ساختمان‌ها و خیابان‌ها دیده می‌شود. به همین خاطر، زیبایی آن دوران از بین رفته است. به دلیل قرارگیری کاخ در کنار سازمان جهاد کشاورزی استان، آن را کاخ کشاورزی هم می‌نامند.

غلامرضا خان فیلی، فرزند حسین قلی خان ابوقداره و والی لرستان، در زمان ناصرالدین شاه قاجار بود. او در سال ۱۲۸۱ قمری یک شورش را شکست و سرزمین آنها را فتح کرد و از سوی ناصرالدین شاه قاجار لقب «فتح السلطان» را گرفت. در جنگ جهانی اول، منطقه پشتکوه به دست غلامرضا خان از خطرها در امان ماند و نظم خود را حفظ کرد در حالی که دیگر نواحی غرب ایران تخریب شدند.

ویژگی‌های بنا

کاخ فلاحتی ایلام در زمینی به وسعت ۸۱۰ متر مربع ساخته شده و زیر بنای ساختمان آن ۳۳۷ متر مربع است. طراحی داخلی کاخ به صورت دو اتاق که در کنار هم قرار دارند و یک هال بزرگ در وسط آنها است. در قسمت جلو هال نیز ایوانی وجود دارد که اتاق‌ها و هال به سوی آن گشوده می‌شود. اتاق‌ها به شکل چندضلعی طراحی شده‌اند و فضایی را ایجاد کرده‌اند که تراس ساخته شده است.
در طرفین اتاق‌ها، پنجره‌هایی بزرگ به اندازه یک در دو متر وجود دارد که با طاق‌های نیم‌دایره و گچ‌بری‌های زیبا تزئین شده‌اند و تصاویری از انسان‌ها و گل‌ها و گیاهان در آن‌ها دیده می‌شود.

سقف تراس بر روی دو ستون قرار داده شده که طراحی آن از شیوه کوفی الهام گرفته شده است. در مقایسه با سایر قسمت‌های کاخ، داخل اتاق‌ها بسیار ساده و بدون تزئینات هستند. سقف کاخ به صورت طاق ضربی با تیرک‌های چوبی پوشیده شده و روی آن با ورق‌های گالوانیزه پوشانده شده است.
در ساخت این کاخ از مصالحی مانند آجرهای مربعی، سنگ‌های تراشیده، چوب، گچ و ورق گالوانیزه استفاده شده و کف کاخ نیز کاملاً آجر فرش شده است. این کاخ دارای پنج اتاق و یک ایوان مستطیلی شکل است و کف پیاده‌رو و صحن نیز مانند قسمت‌های دیگر کاخ آجرفرش بوده است و به دلیل استفاده زیاد در مرمت‌ها با موزاییک جایگزین شده است.

موزه کشاورزی

کاخ فلاحتی ایلام در سال ۱۳۹۰ به موزه کشاورزی این استان تبدیل شد. این موزه در چهار بخش مختلف گذشته صنعت کشاورزی منطقه را به نمایش گذاشته است. بخش اول شامل وسایل سنگی تپه علی کش است مانند: تیغه، ریزتیغه و خراشنده‌هایی از جنس چخماق، ابسیدین، کوبه و سنگ معمولی که قدمت آنها به حدود ۸ هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد.
بخش دوم به کشاورزی سنتی ۵۰ سال گذشته می‌پردازد.
“`

این مکان شامل مراحل کاشت، نگهداری و برداشت محصولات است و شما می‌توانید ابزارهایی که کشاورزان در گذشته استفاده می‌کردند را به خوبی مشاهده کرده و با آن‌ها آشنا شوید. همچنین بخش‌های سوم و چهارم به گیاهان دارویی، اسناد زمین‌های کشاورزی و خرمن‌ها اختصاص داده شده است. درهای این موزه در ساعات اداری به روی تمامی علاقه‌مندان باز است.

مشکلات و برنامه‌ها

مسئولان اداره میراث فرهنگی استان ایلام می‌گویند کاخ فلاحتی ایلام که حدود ۵۰ سال پیش باغی زیبا و محلی برای استراحت بوده، در سال‌های اخیر به خاطر ساخت و سازهای اداری که در نزدیکی‌اش انجام شده، آسیب‌هایی دیده است. اداره میراث فرهنگی ایلام در تلاش است تا خرابی‌هایی را که به وجود آمده بازسازی و ترمیم کند و همچنین گفته می‌شود که سعی دارد قنات موجود در این کاخ را نیز احیا کند.

با این اقدامات و حفاظت بیشتر از کاخ فلاحتی ایلام که حالا به عنوان موزه کشاورزی معروف شده است، امیدواریم که این بنای ارزشمند و زیبا از دوره قاجار بتواند جایگاه مناسبی در صنعت گردشگری منطقه پیدا کند. جالب است بدانید که این کاخ در سال ۱۳۵۷ در فهرست آثار ملی کشور ما ثبت شده است.

منبع : الی گشت