کدام حیوانات پریود می شوند؟ (2 نکته مهم)

آیا حیوانات هم پریود میشوند؟!
همه ما میدانیم که خانمها بعد از رسیدن به سن بلوغ هر ماه دچار خونریزی قاعدگی میشوند. تخمدانها در هر سیکل ماهانه یک تخمک آزاد میکنند که اگر بارور نشود، این تخمک به همراه خونریزی دیواره رحم از بدن خارج میشود. اما باید بدانیم که خونریزی قاعدگی و دوره پریود تنها مختص انسانها نیست و دیگر پستانداران هم پریود میشوند! این دوره در پستانداران به عنوان «دوره فحلی» شناخته میشود که با دوره پریود ماهانه در انسانها تفاوتهایی دارد. با ما همراه باشید.
پریودی در حیوانات
سن بلوغ و توانایی در جفتگیری در نژادهای مختلف حیوانات متفاوت است. اصولاً نژادهای کوچک زودتر از نژادهای بزرگ به سن بلوغ میرسند. به طور کلی، سگهای نر بعد از 6 ماهگی میتوانند باروری داشته باشند و بلوغ کامل آنها در سن 12 الی 14 ماهگی اتفاق میافتد. سگهای نر سالم میتوانند فعالیتهای جنسی خود را تا 8 الی 10 سالگی حفظ کنند و در این دوره، در هر زمانی قادر به جفتگیری هستند و هیچ محدوده زمانی برای آنها وجود ندارد.
در فصل تولید مثل، سگهای ماده اولین نشانههای تناسلی خود را در سن 6 الی 7 ماهگی نشان میدهند. این زمان میتواند تا 18 ماهگی نیز به تأخیر بیفتد. به طور متوسط، دورههای فحلی در سگهای ماده هر 7 ماه یکبار اتفاق میافتد. در این دوره، سگ ماده آمادگی جفتگیری دارد و به سگهای نر اجازه جفتگیری میدهد. به عبارت دیگر، تنها در این زمان است که سگ ماده بارور است. بنابراین، اگر قصد ندارید از سگ خود توله بگیرید، بهتر است قبل از بلوغ جنسی او را عقیم کنید.
دوران بارداری و زایمان در حیوانات
سگ ماده معمولاً بین 8 تا 12 ماهگی بالغ میشود. در برخی موارد ممکن است بلوغ زودتر (در 6 ماهگی) یا دیرتر (در 18 ماهگی) اتفاق بیفتد. اگر سگ ماده برای اولین بار تا سن 20 ماهگی فحل نشد، به دامپزشک مراجعه کنید.
فحل شدن
مدت فحل شدن سگ ماده معمولاً 18 الی 21 روز طول میکشد. سگ ماده فقط در چند روز اول فحل شدن، سگ نر را قبول میکند و باردار میشود. اولین نشانه فحل شدن، ورم لبه مهبل است. سپس خونریزی (پریود) آغاز میشود و این خونریزی ممکن است بین 4 الی 14 روز (به طور متوسط 10 روز) ادامه یابد. در زمان خونریزی، سگ نر بسیار به سگ ماده جذب میشود، اما سگ ماده به آنها اجازه جفتگیری نمیدهد؛ تا اینکه خونریزی کاهش یابد یا قطع شود و مهبل به مقدار کافی بزرگ شود. در این زمان، سگ ماده آمادگی جفتگیری با سگ نر را دارد.
این فحل، بارور است و بین 5 الی 12 روز ادامه دارد. در 2 الی 3 روز اول پس از اتمام پریود، زمان مناسبی برای جفتگیری است. این زمان تنها زمانی است که اگر قصد دارید توله سگ داشته باشید، باید عمل جفتگیری انجام شود. برای اطمینان از موفقیت آمیز بودن عمل لقاح، باید جفتگیری را 2 روز بعد تکرار کنید. اگر سگ ماده حامله شود، فحل شدن او زودتر به پایان میرسد.
سگهای خانگی معمولاً دو بار در سال فحل میشوند، به جز در باسنجیها (Basenji) ، سگهای وحشی، گرگها و روباهها، که فقط یک بار در سال جفتگیری میکنند. بیشتر سگهای ماده در فصل بهار و پاییز فحل میشوند، اما استثناهایی هم وجود دارد. بعضی سگها ممکن است وقفه طولانی یا کوتاهتری در فحلی خود داشته باشند. همچنین در خرگوشها، اگر تخمک بارور نشود، رحم آنها تخمک را دوباره جذب میکند و بنابراین خرگوشها هرگز پریود نمیشوند، هرچند که در زمان تخمکگذاری نشانههایی از پریود شدن نشان میدهند. جانورانی که در دوره فحلی هستند، به نوعی دچار گرمی جنسی میشوند و رفتارهای خاصی از خود بروز میدهند.
در زیر رفتارهای فحلی در گونههای مختلف دام توضیح داده شده است:
گوسفند
به جز در موارد استثنایی، فحلی در گوسفند به صورت آرام مشاهده میشود. تشخیص فحلی در میش اگر قوچی در گله وجود نداشته باشد، بسیار دشوار خواهد بود. اما اگر در گله قوچی باشد، میشها به دنبال قوچ میگردند و میش فحل در طول یک دوره 24 ساعته به نزدیکی قوچ میرود. گاهی آنها خود را به بدن قوچ میمالند. یکی دیگر از نشانههای فحلی در گوسفند، لرزش دم است که فقط در زمان جفتگیری قابل مشاهده است؛ اما نمیتوان رفتار پرش زدن میشها بر روی یکدیگر را در زمان فحلی مشاهده کرد.
بز (Goat)
بزها زمانی که در دوران فحلی قرار دارند، علائم مشخصی از خود نشان میدهند که با رفتارهای معمولی آنها متفاوت است. در طی یک یا دو روز از فحلی، بز ماده به طور مداوم دم خود را به صورت موجی تکان میدهد. همچنین، او کمتر غذا میخورد و بیهدف به اطراف میپرد.
گاو شیری (Cattle)
در گاوهای شیری، علائم فحلی به اندازه بز قوی و واضح نیست. اما گاوها هم علامتهایی را نشان میدهند، مانند بیقراری، بالا بردن دم، کشیدن و خم کردن پشت و حرکت به اطراف. بارزترین علامت این است که گاو فحل میایستد و اجازه میدهد گاوهای دیگر بر روی او بپرند یا برعکس، خودش بر روی گاوهای دیگر سوار میشود.
علائم رفتاری فحلی در گاوهای شیری شامل موارد زیر است:
الف) افزایش فعالیت و تحرک گاو و بیقراری
ب) تولید صدای بیشتر از حد معمول
ج) حرکات زبان و لیسیدن گاوهای دیگر
د) پرش زدن یا سوار شدن بر روی گاوهای دیگر، که در جمعیت بزرگ گاوها شناسایی گاو فحل را سخت میکند. اما وقتی که یک گاو به وضوح میایستد تا دیگر گاوها بر روی او بپرند، معمولاً آن گاو فحل است.
ه) مدت زمان فحلی بین 12 تا 24 ساعت است. اختلال در فعالیت تخمدانها میتواند باعث تغییر رفتارهای عادی تولید مثل در گاو ماده شود. عدم فعالیت منظم تخمدان منجر به عدم بروز فحلی یا فحلی نامنظم میگردد. کیستهای تخمدانی رایجترین دلیل این مشکلات هستند و ناهنجاریهای دیگر نیز میتوانند موجب کاهش فحلی شوند.
اسب
در contrast با گاوها، در اسبها سوار شدن بر روی دیگر اسبها دیده نمیشود. اما فحلی در اسب ویژگیهای خاصی دارد و به شدت هیجان جنسی و رفتارهای جنسی در آنها بیشتر از سایر حیوانات اهلی است. مادیان فحل مکرراً ادرار میکند و ادرار او در این دوره کمی رقیقتر است و بر روی کپرهای حیوان پخش میشود. در این زمان، مادیان دم خود را بلند میکند و فقط انگشتان پاهای عقبیاش بر زمین میمانند. در طول فحلی، مادیان واژن خود را بارها باز کرده و کلیتوریس را نشان میدهد. متوسط زمان فحلی در مادیان 4 تا 6 روز است.
اگر در مادیان رشد فولیکول در تخمدان بدون نشانههای ظاهری فحلی باشد، به این حالت فحلی سرکوب شده یا ساکت میگویند، یعنی تخمکگذاری انجام نمیشود. در مادیانها بینظمی فحلی نیز مشاهده میشود. در کشورهای اروپایی حدود 50% از فحلیها در فصل زمستان رخ نمیدهد و در کانادا تقریباً تمامی مادیانها عدم فحلی فصلی را نشان میدهند.
در زمان فحلی گربه، گربه ماده به گربه نر نزدیک میشود، خم میشود، صدای خاصی از خود درمیآورد و بدن خود، بهویژه مقعد و دستگاه تناسلیاش را میلیسد و سپس روی زمین غلطیده و بدن خود را با چنگالهایش میخارد. مدت زمان فحلی در سگ ماده معمولاً بین 18 تا 21 روز است. او فقط در چند روز اول فحلی، سگ نر را قبول کرده و باردار میشود. اولین نشان فحلی، متورم شدن لبه مهبل است و سپس خونریزی (پریود) شروع میشود. این خونریزی میتواند بین 4 تا 14 روز (بهطور متوسط 10 روز) ادامه یابد. در زمان خونریزی، سگ نر به شدت مایل است که به سگ ماده نزدیک شود، اما سگ ماده به او اجازه جفتگیری نمیدهد تا وقتی که خونریزی کم یا قطع شود و مهبل تا حدی بزرگ شود. در این زمان، سگ ماده سگ نر را برای جفتگیری قبول میکند. اگر سگ ماده حامله شود، فحلی او زودتر پایان مییابد.
مدت زمان بارداری در سگ
مدت زمان بارداری سگ معمولاً حدود 63 روز است. از هفته پنجم، شکم سگ شروع به بزرگ شدن میکند و اساساً به سمت جلو میرود، حتی اگر او تنها یکی یا دو توله داشته باشد. تشخیص نشانهها نزدیک شدن به زمان زایمان ممکن است کمی مشکل باشد.
از روز 35 بارداری، سینههای سگ بیشتر میشوند و نوک سینهها بزرگتر و صورتیتر میشود. 3 تا 4 روز قبل از زایمان، از نوک سینه ترشح آبدار ایجاد میشود. در سگهایی که فقط چند توله دارند، بزرگ شدن سینهها ممکن است تا هفته آخر ظاهر نشود. شیر واقعی معمولاً بین 5 تا 6 روز قبل از زایمان تولید میشود. در طول بارداری، باید به سگ ماده غذایی مناسب ارائه دهید و مولتیویتامین و کلسیم را طبق توصیه دامپزشک به رژیم غذایی او اضافه کنید و با لطافت او را ورزش دهید.