کلاژن چیست ؟ کاربرد و راههای افزایش کلاژن در بدن (2 نکته مهم)

“`html
با مجله اینترنتی رضیم همراه باشید تا با
کلاژن و کلاژن سازی پوست
بیشتر آشنا شوید
کلاژن چیست؟
کلاژن نوعی پروتئین است که در بیرون از سلولهای جانوران پیدا میشود. این پروتئین به شکل رشتهها دیده میشود. رشتههای کلاژن در انواع مختلف بافت همبند وجود دارند، اما هر کدام به مقدار متفاوتی وجود دارند. تولید کلاژن توسط نوع خاصی از سلولها به نام فیبروبلاستها انجام میشود، و این روند شبیه به تولید سایر پروتئینهاست. همچنین، سلولهای دیگری مانند استئوبلاستها در استخوان و کندروبلاستها در غضروف نیز کلاژن تولید میکنند. ترکیب آمینواسیدهای کلاژن در بافتهای مختلف کمی متفاوت است.
انواع کلاژن
حداقل ۱۳ نوع کلاژن در انسان وجود دارد که هر کدام در بافت خاصی یافت میشوند. تنوع در این کلاژنها به دلیل تفاوت در ترکیب پلیپپتیدهای آنهاست. رشتههای کلاژن از کنار هم قرار گرفتن این مارپیچها شکل میگیرند. طرز قرارگیری این مارپیچها به گونهای است که انتهای مولکولهای نزدیک به هم روی هم قرار میگیرند و این باعث میشود که رشتههای کلاژن بسیار کشیده شوند. گروههای فشرده این رشتهها در تاندونها قابلیت تحمل نیروهای زیاد را دارند.
معروفترین انواع کلاژن
-
کلاژن نوع I:
این نوع کلاژن در استخوان و تاندونها وجود دارد و از تعداد زیادی رشتههای فیبری تشکیل شده است که شبیه به امواج دریا هستند. -
کلاژن نوع II:
این کلاژن در غضروف شفاف وجود دارد و به صورت فیبریل دیده میشود، ولی فیبرهای بزرگ تشکیل نمیدهد. -
کلاژن نوع III:
این رشته به صورت شبکهای در غشای پایه دیده میشود و از فیبرهای واحد تشکیل شده است. -
کلاژنهای نوع V و IV:
این نوع کلاژنها به شکل فیبریل نیستند و احتمالاً غیر پلیمریزه هستند. کلاژن نوع IV در غشای پایه و نوع V در جداره رگهای خونی جنین یافت میشوند.
کلاژن در استخوان
رشتههای کلاژن با مواد مختلفی ترکیب میشوند. برای مثال، کلاژن در استخوان با بلورهای کلسیم ترکیب میشود و ساختاری محکم به وجود میآورد. اگر دقیقتر نگاه کنیم، استخوان شبیه به بتونی است که با میلگردهای فولادی تقویت شده، و این رشتههای کلاژن به همراه مواد دیگری مانند بلورهای هیدروکسی آپاتیت و پروتئینهای خاص از جمله اوستئوپونتین و اوستئوکلسین درون آن قرار دارند.
کلاژن در غضروف
در غضروفها، کلاژن در مادهای ژل مانند قرار دارد. این ماده زمینه غضروف از مولکولهای پروتئوگلیکان تشکیل شده است. پروتئوگلیکانها دارای اسکلت پروتئینی میلهای شکل هستند که شاخههای کربوهیدرات به آن متصلاند. زنجیرههای قندی این پروتئوگلیکانها بارهای منفی دارند که باعث میشوند کاتیونهای مثبت در اطراف آنها جمع شوند.
این تجمع کاتیونها باعث جذب آب به درون مادهٔ زمینه میشود و نوعی محیط ژل مانند ایجاد میکند که برای تحمل فشار بسیار مناسب است. رشتههای کلاژنی که در این محیط آبکی قرار دارند باعث میشوند که غضروف توانایی مقاومت در برابر کشش را داشته باشد. غضروف گوش خارجی به انعطافپذیری بیشتری نسبت به غضروف مفصل زانو نیاز دارد.
رشتههای کلاژن حاوی پروتئینه هستند که…
“`
به نام الاستین(elastin) ساخته شدهاند. رشتههای الاستین در دیوارهٔ رگها و پوست وجود دارند و خاصیت کشسانی به این سازهها میبخشند؛ بنابراین، پروتئینهای رشتهای کلاژن و الاستین با قرار گرفتن در مادهٔ زمینهای مختلف، سازههایی با ویژگیهای خاص ایجاد میکنند. همچنین، نحوه آرایش رشتههای پروتئینی نیز بر ویژگیهای این سازهها تأثیر میگذارد. برای مثال، در رباطها و زردپیها، رشتههای کلاژن به صورت منظم و دراز کنار هم چیده شدهاند. این نوع آرایش به عنوان یک مجموعه چوبی عمل میکند که شکستن آنها را دشوار میسازد.
کاربرد کلاژن چیست؟
کلاژن، پروتئین موجود در بافتهای خارج از سلولها، بیشترین کاربرد را در بین پلیمرهای طبیعی برای ساخت داربستهای پلیمری دارد. این پروتئین به وفور در بافت استخوانی دیده میشود و به راحتی قابل استخراج است. تقریباً ۳۰٪ از پروتئینهای بدن از نوع کلاژن هستند. به دلیل دسترسی آسان به کلاژن و ساختار ویژهاش، پژوهشگران به آن توجه زیادی دارند. کلاژن با سیستم بیولوژیکی انسان سازگاری خوبی دارد و واکنشهای ایمنی آن مشابه با بافت طبیعی بدن است.
کلاژن از بافتهای سالم قابل استخراج است. این پروتئین پس از حل شدن و تغییر ساختاری، در مهندسی بافت استخوان استفاده میشود. استرلیزه کردن و ایجاد اتصالات عرضی از جمله روشهای تثبیت ساختاری کلاژن میباشد. برای استریل کردن محصولات کلاژنی، میتوان آنها را در معرض پرتوزایی گاما قرار داد؛ البته باید توجه داشت که گاهی اوقات ممکن است سیستم ایمنی بدن به این اتصالات عرضی پاسخ منفی دهد.
قرص کلاژن چیست؟
بدن انسان نمیتواند مقدار زیادی کلاژن را جذب کند؛ بنابراین، ادعا کردن اینکه مصرف قرصهای کلاژن به رشد استخوان، مو و بهبود سلامتی پوست و مو کمک میکند، نادرست است. زیرا کلاژن در سیستم گوارشی تجزیه میشود و به آمینواسیدها تبدیل میگردد که سپس در نواحی مختلف بدن مورد استفاده قرار میگیرند و این به معنی بهبود فوراً وضعیت پوست نیست. با این حال، دانشمندان نشان دادهاند که استفاده از قرصهای کلاژن بدن را تحریک میکند تا مقدار بیشتری کلاژن تولید کند که این نکته برای استخوانها و مفاصل سودمند است.
افزایش کلاژن با مواد غذایی
همانطور که گفته شد، کلاژن در سرتاسر بدن ما وجود دارد، بنابراین نیاز است برای جذب و تولید بیشتر آن تلاش کنیم. شما میتوانید با اضافه کردن مواد غذایی زیر، میزان این پروتئین ضروری را در بدن خود افزایش دهید.
میوههای کلاژن ساز
میوهها در بین مواد غذایی مختلفی که باعث تولید بیشتر کلاژن میشوند، جایگاه ویژهای دارند. میوههایی مانند پرتقال، نارنگی، لیموترش، گریپفروت، کیوی، پاپایا، انگور سفید، بلوبری، توتفرنگی و تمشک جزو میوههای سرشار از ویتامین C به شمار میروند و برای افزایش مقدار کلاژن نقش مهمی دارند. این ویتامین یک آنتیاکسیدان قوی است که اثرات منفی رادیکالهای آزاد را کاهش میدهد. به همین دلیل، جوانی و شادابی پوست را حفظ کرده و از افتادگی زودهنگام و ایجاد چین و چروک جلوگیری میکند. همچنین، ویتامین C در تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود زخمها و جراحتهای پوستی نیز تأثیرگذار است. علاوه بر این، میتوانید از خواص این میوهها برای افزایش کلاژن در دیگر نواحی بدن مانند چشمها و غضروفها بهره ببرید.
بدن ما به طور طبیعی کلاژن تولید میکند، اما با گذشت زمان، تولید این ترکیب کاهش مییابد. عوامل دیگری مانند مصرف زیاد قند، استعمال دخانیات و قرار داشتن در معرض نور خورشید نیز به کاهش تولید آن کمک میکنند.
سبزیجات
برای کلاژن سازی بیشتر با
برای داشتن پوست سالم، باید به سراغ سبزیجاتی بروید که پر از ویتامین C، ویتامین K و آنتی اکسیدانها هستند. سبزیجاتی مانند بروکلی، کلم کیل، اسفناج، چغندر، بادمجان و گل کلم را در رژیم غذایی خود قرار دهید. این سبزیجات با تولید ویتامینها و مواد معدنی مختلف، به ویژه ویتامین C، در ساخت کلاژن به پوست و مفاصل کمک میکنند. فراموش نکنید که گوجهفرنگی هم بخورید؛ زیرا ترکیب لیکوپن آن به تولید کلاژن بیشتر کمک میکند.
امگا 3
اسیدهای چرب امگا 3 به کلاژن کمک کرده و میزان آن را افزایش میدهند. ماهیهایی مانند ماهی آزاد، ماهی تن، و ماهی خال مخالی، همچنین روغنهای گیاهی، گردو، بادام هندی، و بادام یا حتی خیار منابع خوبی از امگا 3 هستند. این مواد غذایی باعث نرمی مفاصل، بهبود کارکرد رودهها و شفافتر شدن پوست میشوند. مصرف آنها همچنین به کاهش خطر بیماریهای قلبی عروقی و پایین آوردن کلسترول بد کمک میکند.
سویا
برخی محصولات سویا، مانند شیر سویا و پنیر سویا، حاوی «جنیستئین» هستند. این ترکیب به بدن کمک میکند تا کلاژن بیشتری تولید کند و با آنزیمهایی که به خاصیت ارتجاعی و انعطافپذیری بافتها آسیب میزنند، مبارزه میکند. به شما توصیه میکنیم سویا را به رژیم غذایی خود اضافه کنید و از خواص آن بهرهمند شوید.
گوگرد
گوگرد یک ماده معدنی حیاتی است که برای ساخت کلاژن و کراتین لازم است. کمبود این ماده میتواند به ضعف در پوست، مو و ناخنها منجر شود. بنابراین، مواد غذایی حاوی گوگرد در تولید کلاژن اهمیت زیادی دارند. برای جذب بیشتر گوگرد، میتوانید از موز، مرغ، گوشت اردک، توفو (پنیر سویا)، نارگیل، پاپایا و سیر و پیاز استفاده کنید.
مصرف مکمل
یکی از روشهای دیگر برای جذب بیشتر کلاژن، مصرف مکملها است که به شکلهای مختلف مانند کپسول، پودر یا قرص در بازار موجودند. قبل از مصرف هر مکمل یا دارو، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا دوز مناسب برای بدن شما مشخص شود. برای افزایش تاثیر مکملهای کلاژن، نکات زیر را در نظر بگیرید:
سعی کنید از مکملهایی استفاده کنید که حاوی ویتامین C نیز هستند؛ زیرا ویتامین C به جذب کلاژن کمک بیشتری میکند.
بهتر است مکملها را در وعده صبحانه مصرف کنید تا جذب آنها افزایش یابد.
حتماً از مکملهای مورد تایید و به فروش رسیده در داروخانههای معتبر استفاده کنید.
برای افزایش اثر بخشی مکملهای کلاژن حتماً رژیم غذایی سالم و متنوعی داشته باشید.
تهیه شده مجله اینترنتی رضیم
مرضیه ملایری