کلستاز کبدی چیست و چگونه درمان میشود ؟ (2 نکته مهم)
“`html
کلستاز چیست ؟
کلستاز یک نوع بیماری کبدی است که موجب کاهش یا مسدود شدن جریان صفرا از کبد میشود. صفرا مایعی است که در کبد تولید میشود و به هضم غذا و چربی‌ها کمک می‌کند. وقتی مسیر صفرا دچار مشکل شود، می‌تواند باعث ایجاد بیلی‌روبین شود.
کلستاز داخل کبد و کلستاز خارج کبد دو نوع کلستاز هستند. کلستاز داخل کبد ناشی از مشکلاتی مانند بیماری‌ها، عفونت‌ها، مواد مخدر، مسائل ژنتیک یا هورمون‌هایی است که بر جریان صفرا تأثیر می‌گذارند. همچنین بارداری می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهد.
کلستاز خارج کبد به دلیل مسدود شدن در مجرای صفراوی ایجاد میشود. عواملی مانند سنگ‌های صفراوی، کیست‌ها و تومورها می‌توانند موجب مسدودیت مجرای صفرا شوند.
علل کلستاز چیست ؟
دو علت اصلی برای کلستاز وجود دارد. یکی از آنها کلستازی انسدادی است که به انسداد مکانیکی در مجرای صفراوی به دلیل سنگ‌های صفراوی یا تومورها اشاره دارد.
دیگری کلستازی متابولیک است که اختلالی در تشکیل صفرا به حساب می‌آید و معمولاً به علت مشکلات ژنتیکی به وجود می‌آید.
گاهی اوقات این اختلال به عنوان اثر جانبی چند دارو به وجود می‌آید. برخی از علل دیگر بیماری کلستاز عبارتند از:
- بارداری
- مصرف قرص‌های ضدبارداری
- فیبروز کیستیک (بیماری ارثی که عملکرد سلول‌های خاص را مختل می‌کند)
- تنگ شدن مجرای صفراوی
- بیماری کبدی الکلی
- لنفوم (نوعی سرطان که بر سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد)
- سیروز اولیه صفراوی (بیماری که در آن مجاری صفراوی در کبد به تدریج تخریب می‌شوند)
- هپاتیت ویروسی
داروهایی مانند:
- آنتی‌بیوتیک‌ها (مثل آمپی‌سیلین و دیگر پنی‌سیلین‌ها)
- فلوکوکاسیلین
- اریترومایسین
- استروئیدهای آنابولیک
- نیتروفورانتوئین
- نمک طلایی
- استاتین‌ها
- استروژن
- سایمتیدین
- کلرپرومازین
- پروکلوپرازین
داروها نیز می‌توانند عامل مهمی در ایجاد کلستاز باشند. آسیب کلیستاتیک یکی از عوارض شدید بیماری‌های کبدی ناشی از داروها است و تقریباً نیمی از مسمومیت‌های کبدی را شامل میشود.
شواهد نشان می‌دهد که داروهایی که توسط کبد به صفرا انتقال می‌یابند، می‌توانند باعث ایجاد کلستاز کبدی در افراد آسیب‌پذیر شوند و تشخیص سریع و حذف این داروها به مدیریت کلستاز ناشی از دارو کمک می‌کند.
علائم کلستاز
خارش شایع‌ترین علامت کلستاز است که به نظر می‌رسد به دلیل تأثیر اسیدهای صفراوی بر اعصاب ایجاد میشود.
به گفته گزارش منتشرشده در Gastroenterology and Hepatology، برخی از مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۷۰ درصد از بیماران مبتلا به کلستاز کبدی دچار خارش می‌شوند.
اگرچه مطالعات اخیر نشان می‌دهند که این رقم کمتر و در حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد است. خارش در بیمارانی که سیروز اولیه صفراوی، کلانژیت اسکلروزان اولیه (زخم در مجرای صفراوی) یا کلستاز بارداری دارند، شایع‌تر است، اما در بیماران مبتلا به هپاتیت ویروسی مزمن، به ویژه هپاتیت C نیز دیده میشود.
زردی، که باعث رنگی شدن پوست و چشم‌ها میشود، علامت رایج دیگری در کلستاز انسدادی است، اما در کلستاز متابولیک معمول نیست. فرد مبتلا به کلستاز انسدادی ممکن است مدفوع کمرنگی داشته باشد و همراه با علائمی مانند:
- ادرار تیره
- تهوع یا استفراغ
- مشکل در هضم غذاهای خاص
- درد در قسمت فوقانی و راست شکم
- زردی پوست و چشم‌ها
کلستاز می‌تواند منجر به هضم نادرست چربی‌ها و جذب ویتامین‌های محلول در چربی شود. همچنین، افزایش باکتری‌ها در غدد لنفاوی ممکن است به عوارض جدی منجر شود.
کلستاز بارداری چیست ؟
کلستاز بارداری در اواخر بارداری رخ می‌دهد و موجب خارش شدید و ناراحت‌کننده در دست‌ها، پاها و بخش‌های دیگر بدن میشود.
“`
کلستازی بارداری که به آن کلستاز حاملگی هم می‌گویند، یک بیماری کبدی در دوران بارداری است و به علتی است که با افزایش اسیدهای صفراوی همراه است. این بیماری می‌تواند مشکلاتی برای جنین به وجود آورد.
شایع‌ترین علامت این بیماری خارش است. این خارش با پیشرفت بارداری به مرور زمان بیشتر میشود و معمولاً دو روز بعد از زایمان برطرف میشود.
بسیاری از زنان می‌گویند که خارش در شب بیشتر میشود و در مواردی ممکن است به حدی شدید باشد که نتوانند بخوابند.
مطابق با تحقیقاتی که در مجله World Journal of Gastroenterology منتشر شده، تقریباً ۸۰ درصد از زنانی که به این بیماری دچار می‌شوند، پس از هفته ۳۰ بارداری علائم آن را نشان می‌دهند. با این حال، کلستاز حاملگی ممکن است از هفته هشتم شروع شود.
کلستاز حاملگی می‌تواند برای مادر و نوزاد خطرناک باشد. اسیدهای صفراوی بالا می‌تواند خطر انتقال مکونیوم به مایع آمنیوتیک را افزایش دهد، که این مسئله می‌تواند موجب کاهش جریان خون بند ناف و افزایش خطر مرده زایی شود.
به این دلیل که مادران مبتلا به کلستاز کمتر می‌توانند ویتامین‌های محلول در چربی از جمله ویتامین‌های A، D و K را جذب کنند، ممکن است در معرض کمبود ویتامین K قرار بگیرند.
این کمبود می‌تواند منجر به خونریزی داخل جمجمه نوزادان و عوارض بعد از زایمان شود. همچنین خطر زایمان زودرس نیز با کلستاز بارداری بیشتر میشود.
طبق نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۰۷ که در مجله Orphanet منتشر شد، کلستاز خطر زایمان زودرس را از ۱۹ درصد به ۶۰ درصد افزایش می‌دهد.
درمان های کلستاز
اسید اورسودوکسی کولیک (UCDA) به طور فزاینده‌ای برای درمان کلستاز مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو می‌تواند به درمان سنگ‌های صفراوی بدون جراحی در زنان مبتلا به کلستازی بارداری کمک کند.
این دارو یک نوع اسید چرب طبیعی است که می‌تواند عملکرد کبد را با جایگزینی اسیدهای صفراوی سمّی بهبود بخشد.
UCDA با تغییر نسبت اسیدهای صفراوی در بدن عمل کرده و به کاهش اسیدهای هیدروفوبیک (که در آب حل نمی‌شوند) و افزایش اسیدهای هیدروفیل (که در آب حل می‌شوند) کمک می‌کند.
درمان کلستاز داخل کبدی بارداری (Obstetric cholestasis)
پزشکان با انجام آزمایش آنزیم‌های کبدی می‌توانند از وضعیت شما مطلع شوند. اگر نتایج آزمایشات (LFT) طبیعی باشد اما شما هنوز خارش دارید، باید این آزمایش‌ها را هر هفته یا دو هفته یک بار تکرار کنید.
برخی کرم‌ها و لوسیون‌های ضد خارش مانند کرم کلامین (CALAMINE CREAM TOPICAL) می‌توانند خارش را کاهش دهند و برای سلامت بارداری مضر نیستند.
داروهای خاصی وجود دارند که می‌توانند میزان نمک‌های صفراوی و خارش مادر را کاهش دهند، اما هنوز مشخص نیست که این داروها در دوران بارداری بی‌خطر هستند یا خیر.
ممکن است پزشک مصرف مکمل ویتامین K را توصیه کند، زیرا کلستاز بارداری می‌تواند بر جذب این ویتامین تاثیر بگذارد و این برای لخته شدن خون خیلی مهم است.
اگر پزشک یا ماما تشخیص دهد که شما به کلستاز مبتلا هستید، درباره چگونگی حفظ سلامتی شما و انتخاب‌های موجود با شما صحبت خواهد کرد.
پوشیدن لباس‌های راحت در دوران بارداری می‌تواند خارش بدن را کاهش دهد، زیرا لباس‌های گشاد با بدن تماس کمتری دارند و در نتیجه پوست کمتر تحریک میشود.
علاوه بر این، بهتر است به جای لباس‌های با الیاف مصنوعی، از پارچه‌های طبیعی مانند کتان و نخ که اجازه می‌دهند پوست تنفس کند استفاده کنید.
دوش آب سرد یا استفاده از لوسیون‌های مرطوب کننده نیز می‌تواند به تسکین خارش کمک کند.
برخی مادران باردار بر این باورند که محصولات بهداشتی حاوی عطر و اسانس می‌توانند پوست را تحریک کرده و موجب سوزش و خارش شوند. بنابراین بهتر است از صابون‌ها و لوسیون‌های ساده و بدون عطر استفاده کنید.
خارش ملایم معمولاً برای شما و جنین خطرناک نیست، اما ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تری باشد. اگر نگران هستید یا خارش شما زیاد است، حتماً با پزشک یا ماما صحبت کنید.
داروها: داروها در کبد متابولیزه می‌شوند. بعضی از داروها می‌توانند باعث کلستاز شوند، بنابراین باید همیشه داروها را طبق دستور پزشک مصرف کرده و بدون مشورت پزشک دارو را قطع نکنید.
بیماری‌ها: زخم یا التهاب در مجاری صفرا می‌تواند منجر به کلستاز شود. برخی بیماری‌های خاص نیز می‌توانند باعث کلستاز شوند. عفونت‌های باکتریایی، عفونت‌های ویروسی مانند هپاتیت، اختلالات ژنتیکی و برخی سرطان‌ها می‌توانند زمینه‌ساز کلستاز شوند.
بیشتر بخوانید:
