کم ماهیچگی یا سارکوپنیا چه بیماری است؟ (2 نکته مهم)

آشنایی با بیماری کم ماهیچگی یا سارکوپنیا

با این بخش از رضیم همراه باشید تا با بیماری سارکوپنیا و راه های درمان این بیماری آشنا شوید.

کم ماهیچگی یا سارکوپنیا

این بیماری رایج، حدود 10 درصد از بزرگسالان بالای 50 سال را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این بیماری می‌تواند کیفیت و امید به زندگی فرد را کاهش دهد، اما برخی روش‌ها می‌توانند به پیشگیری و حتی بهبود آن کمک کنند. برخی از دلایل کم ماهیچگی به طور طبیعی با افزایش سن مرتبط‌اند، اما دلایل دیگری نیز وجود دارند که می‌توان آنها را پیشگیری کرد. به واقع، رعایت یک رژیم غذایی سالم و داشتن فعالیت بدنی منظم می‌تواند کم ماهیچگی را بهبود بخشد و طول عمر و کیفیت زندگی را افزایش دهد.

کم ماهیچگی چیست؟

کم ماهیچگی بیماری‌ای است که با افزایش سن به وجود می‌آید و افراد دچار آن از نظر عضلانی ضعیف‌تر می‌شوند. این مشکل بیشتر در افراد بالای 50 سال مشاهده می‌شود. بعد از میانسالی، بزرگسالان به طور میانگین هر سال 3 درصد از قدرت عضلانی خود را از دست می‌دهند. این کاهش قدرت باعث می‌شود که انجام کارهای روزمره برایشان دشوارتر شود. متاسفانه، کم ماهیچگی می‌تواند امید به زندگی را در افراد مبتلا کاهش دهد، به ویژه در مقایسه با کسانی که عضلات قوی‌تری دارند.

کم ماهیچگی به دلیل عدم تعادل بین سیگنال‌های رشد سلول‌های عضلانی و سیگنال‌های تخریب آنها به وجود می‌آید. فرایندهای رشد سلولی را آنابولیسم و فرایندهای تخریب را کاتابولیسم می‌نامند. به عنوان مثال، هورمون‌های رشد و آنزیم‌های تخریب‌کننده پروتئین در کنار هم عمل می‌کنند تا عضله در حین رشد یا بعد از استرس یا آسیب، به حالت پایدار باقی بماند و سپس بهبود یابد.

این چرخه طبیعی مدام در حال حرکت است و وقتی تعادل برقرار باشد، عضلات به مرور زمان قدرت خود را حفظ می‌کنند. اما با افزایش سن، بدن در برابر سیگنال‌های رشد معمولی مقاوم می‌شود و تعادل به سمت کاتابولیسم و کاهش عضله می‌رود.

چهار عاملی که باعث تسریع از دست دادن عضله می‌شوند

در حالی که افزایش سن مهم‌ترین عامل سرد شدن کم ماهیچگی است، عوامل دیگری نیز می‌توانند بر این مشکل تاثیر بگذارند و عدم تعادل بین آنابولیسم و کاتابولیسم را تشدید کنند.

عدم تحرک، به ویژه سبک زندگی کم تحرک

استفاده نادرست از عضلات یکی از عوامل مهم در بروز کم ماهیچگی است که به سرعت منجر به از دست رفتن عضلات و ضعف بیشتر می‌شود. عدم تحرک به مدت طولانی، مانند Bedrest پس از یک آسیب یا بیماری، می‌تواند باعث کاهش سریع عضلات شود. حتی کاهش فعالیت برای یک یا دو هفته می‌تواند به از دست رفتن عضله و قدرت آن منجر شود. دوره‌های کاهش فعالیت می‌توانند بر یکدیگر تاثیر گذاشته و یک چرخه معیوب را ایجاد کنند. در چنین شرایطی، کاهش قدرت عضلانی باعث خستگی بیشتر و دشواری در بازگشت به فعالیت‌های عادی می‌شود.

علل کم ماهیچگی

* کاهش برخی هورمون‌ها مانند تستسترون و هورمون رشد که برای رشد و نگهداری عضلات لازم‌اند، می‌تواند عامل کاهش عضلات باشد.
* کاهش تعداد سلول‌های عصبی که پیام‌ها را از مغز به عضلات می‌فرستند، باعث می‌شود که عضلات کمتر حرکت کنند و این موضوع منجر به ضعف عضلانی می‌شود.
* کاهش اشتها، به کاهش دریافت کالری و پروتئین می‌انجامد که هر دو برای حفظ توده عضلانی حیاتی هستند.
* توانایی بدن در استفاده از پروتئین نیز با گذشت زمان کاهش می‌یابد و این مسئله می‌تواند به کاهش فعالیت بدنی افراد مسن منجر شود.
این اختلال می‌تواند نه تنها منجر به ضعف و از دست دادن عضلات شود، بلکه افراد مسن را در معرض خطر افتادن و شکستگی قرار می‌دهد. کاهش عضلات که نگهدارنده استخوان‌هاست نیز خطر آسیب را افزایش می‌دهد.
در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما دارویی به نام یوروکورتین II در حال آزمایش است که به تولید هورمونی کمک می‌کند که از کوچک شدن عضلات جلوگیری می‌کند. هرچند که درمان‌هایی مانند جایگزینی هورمون وجود دارد، اما ممکن است عوارض جانبی مانند افزایش خطر سرطان را به همراه داشته باشد. کارشناسان در حال بررسی اثر تستسترون، مکمل‌های رشد هورمونی و داروهایی برای کاهش این اختلال هستند.

پیش‌گیری کم ماهیچگی

* ورزش منظم، به خصوص کار با وزنه و تمرینات مقاومتی، یکی از بهترین راه‌ها برای جلوگیری از کاهش توده عضلات است.
* مصرف پروتئین به مقدار مناسب برای ساخت و نگهداری عضلات اهمیت دارد. تحقیقات نشان می‌دهد که مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ مانند ماهی چرب، مغز میوه و تخمه برای ساخت عضلات بسیار مفیدند.
* کارشناسان تأکید می‌کنند که ویتامین D برای حفظ و عملکرد عضلات ضروری است. بنابراین، در معرض نور خورشید قرار بگیرید و از غذاهایی مانند پنیر، جگر گاو و ماهی چرب و همچنین غذاهای غنی‌شده با این ویتامین استفاده کنید.
* برای داشتن یک زندگی سالم، از مصرف الکل و سیگار پرهیز کنید و استرس را کنترل نمایید؛ چرا که این عوامل می‌توانند اثرات منفی روند پیری را افزایش دهند.

رژیم غذایی نامتعادل

یک رژیم غذایی که کالری و پروتئین لازم بدن را تأمین نکند، می‌تواند منجر به کاهش وزن و از دست دادن توده عضلانی شود. متأسفانه، رژیم‌های غذایی کم کالری و کم پروتئین به دلیل تغییرات در حس چشایی، مشکلات دندان، لثه و بلع، و همچنین دشواری در خرید و پخت و پز در سنین بالاتر بیشتر مشاهده می‌شوند. برای کمک به جلوگیری از کم ماهیچگی، دانشمندان پیشنهاد می‌کنند که حدود 25 تا 30 گرم پروتئین در هر وعده غذایی مصرف شود.

التهاب

وقتی که آسیب می‌بینیم یا بیمار می‌شویم، بدن ما سیگنال‌هایی را ارسال می‌کند تا به ما بگوید که باید بخش‌هایی از سلول‌های آسیب‌دیده را ترمیم کند. بیماری‌های مزمن یا طولانی‌مدت هم می‌توانند باعث التهاب شوند که این وضعیت تعادل بین آسیب و بهبودی را به هم می‌زنند و در نهایت ممکن است منجر به از دست دادن عضله شوند.

استرس شدید

در بسیاری از بیماری‌ها، استرس در بدن افزایش می‌یابد و این موضوع می‌تواند باعث کم‌ماهیچگی شود. به عنوان مثال، حدود 20 درصد از افرادی که بیماری کبد مزمن یا نارسایی قلبی دارند، کم‌ماهیچگی را تجربه می‌کنند. در بیماری‌های کلیوی نیز استرس و فعالیت کم می‌تواند سبب از دست دادن عضله گردد. بیماری‌ها مانند سرطان و روش‌های درمانی مرتبط نیز فشار زیادی به بدن وارد می‌کنند و به همین دلیل ممکن است افراد با کم‌ماهیچگی مواجه شوند.

نشانه‌های کم ماهیچگی

نشانه‌های کم‌ماهیچگی به دلیل کاهش قدرت عضلانی پدیدار می‌شوند. این نشانه‌ها معمولاً شامل احساس ضعف و دشواری در برداشتن اجسامی هستند که قبل از این به راحتی می‌توانستید آن‌ها را بلند کنید. بعضی از پزشکان آزمایش قدرت پنجه دست را برای تشخیص کم‌ماهیچگی استفاده می‌کنند و ممکن است در کلینیک‌ها این روش به کار رود. کاهش قدرت ممکن است به شکل‌های دیگر نیز بروز کند، مانند پیاده‌روی آهسته‌تر، خستگی زودهنگام و کم شدن تمایل به انجام فعالیت‌های فیزیکی. همچنین کاهش وزن بدون دلیل مشخص نیز می‌تواند نشانه‌ای از کم‌ماهیچگی باشد.

رژیم غذایی سالم، رژیم‌های غذایی کم کالری

کم‌ماهیچگی یکی از بیماری‌های رایج است که بزرگسالان بالای 50 سال را تحت تأثیر قرار می‌دهد. می‌توان با ورزش به معکوس کردن کم‌ماهیچگی کمک کرد. بهترین راه برای مقابله با این بیماری حفظ فعالیت عضلانی است. ترکیب تمرینات ایروبیک، مقاومتی و تعادلی می‌تواند از تحلیل رفتن عضلات جلوگیری کند یا این روند را معکوس کند. برای بهره‌مندی از این مزایا، حداقل باید دو تا چهار بار در هفته ورزش کنید. انواع مختلف فعالیت‌ها، از جمله تمرینات مقاومتی، تمرینات تناسب اندام و پیاده‌روی می‌توانند مؤثر باشند.

چهار ماده مغذی که با کم‌ماهیچگی مبارزه می‌کنند

کمبود کالری، پروتئین یا برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند خطر از دست دادن عضله را افزایش دهد. حتی اگر با کمبود مواد مغذی مواجه نیستید، دریافت مقادیر بیشتری از برخی مواد مغذی می‌تواند به رشد عضلات کمک کند یا اثرات ورزش را تقویت کند.

پروتئین

دریافت پروتئین از رژیم غذایی به ساخت و تقویت بافت‌های عضلانی کمک می‌کند. با گذشت زمان، بدن نیاز به دریافت پروتئین بیشتری برای رشد عضلات دارد. برای این منظور، اسید آمینه لوسین به خصوص مهم است. منابع خوب لوسین شامل پروتئین کشک، گوشت، ماهی، تخم‌مرغ و پروتئین سویا هستند. ویتامین D نیز با کم‌ماهیچگی در ارتباط است و مصرف مکمل‌های آن می‌تواند قدرت عضلانی را افزایش دهد و خطر از دست رفتن عضله را کاهش دهد.

اسیدهای چرب امگا-3

مصرف اسیدهای چرب امگا-3، که از طریق غذاهای دریایی یا مکمل‌ها به‌دست می‌آید، می‌تواند به رشد عضلانی کمک کند. این اسیدها خاصیت ضد التهابی دارند که ممکن است به این امر کمک کنند. برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که اسیدهای چرب امگا-3 شاید بتوانند به‌طور مستقیم هم به رشد عضلات کمک کنند.

کراتین

کراتین یک پروتئین کوچک است که به طور طبیعی در کبد ساخته می‌شود. اگرچه بدن به طور طبیعی کراتین کافی تولید می‌کند، اما دریافت آن از طریق رژیم غذایی یا مکمل می‌تواند به رشد عضلات کمک کند. احتمالاً کراتین به تنهایی برای مبارزه با کم‌ماهیچگی کافی نیست و باید با ورزش همراه باشد تا بهترین نتایج حاصل شود.

مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی