کود نیتروژن چیست و استفاده از آن چه مزایایی را به همراه دارد؟ (2 نکته مهم)
“`html
کود نیتروژنه و تأثیر تولید و مصرف بر محیط زیست
نیتروژن اولین و اصلی‌ترین ماده‌ای است که گیاهان برای رشد به آن نیاز دارند و این ماده از طریق کود نیتروژن به خاک اضافه می‌شود. البته خاک به طور طبیعی حاوی نیتروژن است، اما به دلیل کشت‌های مداوم و استفاده نادرست از روش‌های کشاورزی، ما نیاز داریم از کودهای تقویتی مانند کود نیتروژن برای حفظ تولید مواد غذایی در زمین‌هایمان استفاده کنیم.
نبود نیتروژن یا هر مواد ضروری دیگر در خاک می‌تواند خسارات سنگینی به بار آورد. هزینه خرید کودهای با کیفیت نسبت به جبران این خسارات بسیار کمتر است. بنابراین بسیار مهم است که همیشه به کمبودهای خاکی که در آن کشاورزی می‌کنید توجه داشته باشید.
این مشکل فقط مختص ایران نیست و در سرتاسر دنیا برای تأمین مواد غذایی از کودهای کشاورزی از جمله کود نیتروژن استفاده می‌شود. این کودها به منظور افزایش رشد گیاه و قسمت‌های سبز آن به کار می‌روند و باعث افزایش محصول کشاورزی می‌شوند.
کود نیتروژن چیست؟
کودهای نیتروژنه ممکن است نام‌های دیگری داشته باشند، اما در نهایت همه آن‌ها حاوی نیتروژن هستند. برخی از انواع این کودها که می‌توانند به عنوان کود نیتروژن استفاده شوند، عبارتند از:
کود کامل یا NPK مانند کود سه بیست
کود سرک مانند کود اوره
کودهای نیتروژن دار
کودهای دریایی یا حاوی جلبک
کودهای حیوانی
نقش نیتروژن در رشد گیاه
نیتروژن برای گیاهان بسیار مهم و ضروری است و نقش‌های متعددی را ایفا می‌کند. وقتی به تغذیه گیاه فکر می‌کنید، باید به نیتروژن توجه کنید؛ زیرا این ماده اصلی‌ترین نیاز گیاه به شمار می‌رود. توجه داشته باشید که با خرید کود NPK به عنوان کود نیتروژن دار، می‌توانید در کنار نیتروژن دیگر عناصر ضروری گیاه را نیز تأمین کنید.
ساخت کلروفیل
نیتروژن در ایجاد و عملکرد مناسب کلروفیل‌ها نقش بسیار مهمی دارد. کلروفیل ماده‌ای است که به گیاهان کمک می‌کند با جذب نور خورشید و کربن دی‌اکسید، در فرایند فتوسنتز قند و دیگر ترکیبات را بسازند. اگر نیتروژن کافی در دسترس گیاه نباشد، کلروفیل ساخته نمی‌شود و در نتیجه گیاه نمی‌تواند زنده بماند.
تولید اسیدهای آمینه
اسیدهای آمینه در بدن و گیاهان نقش اساسی دارند. این اسیدها از نیتروژن، کربن، هیدروژن و گوگرد تشکیل شده‌اند و اگر هر یک از این مواد در گیاه موجود نباشد، تولید اسید آمینه مختل می‌شود. کودهای محرک رشد مختلفی وجود دارند که می‌توانند به سلامتی گیاه کمک کنند. با خرید این کودها می‌توانید از هزینه‌های اضافی جلوگیری کنید.
اسیدهای آمینه به دو شکل در گیاه فعالیت می‌کنند: یکی اینکه به هم متصل شده و پروتئین‌ها را تشکیل می‌دهند و دیگری اینکه این پروتئین‌ها به عنوان ساختارهای آنزیمی عمل می‌کنند و در ساختارهای گیاه کمک می‌کنند. به همین دلیل است که افزودن کود نیتروژن به گیاه باعث رشد بهتر ساقه و برگ‌ها می‌شود. به طور مثال، با استفاده از نیتروژن و گوگرد به گیاه گندم، می‌توانید به افزایش طول ساقه‌ها و وزن دانه‌های گندم کمک کنید.
تولید انرژی متابولیک (ATP)
ATP انرژی اصلی در گیاهان و انسان‌هاست. به عبارتی، انرژی در واحدهایی به نام ATP ذخیره می‌شود و به قسمت‌های مختلف می‌رود. وقتی می‌گوییم قندها سوخته و انرژی تولید می‌کنند، یعنی ATP تولید می‌شود. یکی از اجزای اصلی این مولکول نیتروژن است و اگر نیتروژن کافی نداشته باشیم، انرژی تولید نمی‌شود و گیاه رشد نخواهد کرد.
نقش در ساخت اسیدهای نوکلئیک
اسید نوکلئیک که اطلاعات ژنتیکی را در موجودات زنده حمل می‌کند، یکی از اجزای اصلی زندگی است. بدون وجود اسید نوکلئیک، موجودی نمی‌تواند زنده بماند. یکی از عناصر تشکیل‌دهنده این ماده نیز نیتروژن است.
“`
کمبود نیتروژن در گیاهان
اگر گیاه نیتروژن کافی نداشته باشد، آسیب‌های زیادی خواهد دید. این عنصر در بسیاری از فرایندهای گیاهی نقش دارد و نبود یا کمبود آن علائم مشخصی را بروز می‌دهد که معمولاً از برگ‌های پیر شروع می‌شود. مهم‌ترین این علائم عبارتند از:
برگ‌ها زرد و چروکیده می‌شوند.
رشد ریشه‌ها کاهش می‌یابد.
ساقه‌ها نازک و ضعیف می‌شوند.
تولید پروتئین‌ها کاهش می‌یابد.
گیاه کوچک می‌شود و ریزش برگ‌ها و میوه‌ها افزایش می‌یابد.
گیاه نسبت به بیماری‌ها و آفات حساس‌تر می‌شود.
انواع ترکیبات نیتروژن در دسترس گیاهان
ترکیبات مختلفی از نیتروژن وجود دارد که گیاهان می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. در حالی که قسمت زیادی از هوای موجود نیتروژن است، گیاهان قادر به جذب این گاز نیستند. ترکیباتی مانند نیترات (NO۳–)، اوره و آمونیوم از جمله این ترکیبات هستند. اوره به عنوان یکی از ترکیبات اصلی برای تأمین نیاز مزارع کشاورزی تولید می‌شود.
نیتروژن نیز می‌تواند از طریق ترکیبات کودی مختلفی مانند سولفات آمونیم، آمونیم نیترات، پتاسیم نیترات، کلسیم نیترات و دیگر ترکیبات به خاک افزوده شود.
چرخه نیتروژن در خاک
چرخه نیتروژن در خاک یک فرایند طبیعی است که نیتروژن موجود در هوا به خاک منتقل و در اشکال مختلف از آن خارج می‌شود. یکی از جنبه‌های مهم این چرخه تبدیل نیتروژن از جو به آمونیوم است.
این فرایند به کمک باکتری‌های خاصی که در خاک زندگی می‌کنند، انجام می‌شود و به لطف شرایط محیطی، سالانه بین ۳۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم نیتروژن به شکل آمونیوم به خاک افزوده می‌شود. برخی از این میکروارگانیسم‌ها شامل ریزوبیوم‌ها و ازتو باکتر‌ها هستند که در نزدیکی ریشه گیاهانی مانند یونجه و شبدر زندگی می‌کنند.
تغذیه خاک با کود نیتروژنه
یکی از عادات کشاورزان سنتی در ایران این است که در ابتدای کشت، کود نیتروژن را به خاک اضافه می‌کنند. این نوع کودها به طور معمول کودهای سفیدی هستند که در آغاز کشت محصولات به زمین داده می‌شوند.
بهترین روش برای تغذیه خاک با کودهای تقویتی این است که ابتدا یک آزمایش خاک انجام دهیم تا از میزان کمبودهای آن مطلع شویم و سپس با هزینه‌ی کمتری نسبت به روش‌های معمول زمین را تغذیه کنیم.
کودهای نیتروژن دار را بسته به نوع کشت و محصول می‌توان در زمان‌های متفاوتی به افزایش خاک افزود. ما می‌توانیم کود نیتروژن را به صورت آبیاری به خاک اضافه کنیم یا با محلول‌پاشی این کار را انجام دهیم. در روش محلول‌پاشی، نیتروژن به سرعت توسط گیاه جذب می‌شود و در روش آبیاری نیز جذب کامل عناصر صورت می‌گیرد.
به طور کلی، بیشترین جذب گیاهان از طریق ریشه انجام می‌شود و بهتر است تا در زمان مناسب از روش آبیاری برای تغذیه گیاه استفاده شود.
