کولیت زخمی چیست و چگونه درمان می شود ؟ (2 نکته مهم)

بیماری کولیت اولسراتیو (کولیت زخمی شونده)

در این بخش همراه ما باشید تا با روش‌های مهم برای جلوگیری و درمان کولیت زخمی آشنا شوید. کولیت زخمی یک نوع بیماری التهابی روده است که عمدتاً روده بزرگ، شامل کولون و رکتوم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. علت دقیق این بیماری شناخته نشده، اما به نظر می‌رسد که باکتری‌ها و ویروس‌های ناشناخته در ایجاد آن نقش دارند. همچنین استرس و زندگی در محیط شهری می‌توانند وضعیت بیماری را بدتر کنند. این بیماری با نام‌های رکتوکولیت هموراژیک یا التهاب زخمی شونده روده بزرگ و به اختصار UC هم شناخته می‌شود.

یکی از علائم بارز این بیماری، اسهال خونی است که به تدریج شدت می‌یابد. گاهی اوقات این بیماری با یک بیماری دیگر به نام IBS یا سندرم روده تحریک‌پذیر اشتباه گرفته می‌شود که مشکلات کمتری دارد. التهاب زخمی مشابه بیماری کرون است که یکی دیگر از نوع بیماری‌های التهابی روده است. کولیت زخمی به صورت دوره‌ای بروز می‌کند، به این معنا که علائم آن به صورت دوره‌ای خفیف یا کاملاً ناپدید می‌شوند، اما در عوض دوره‌های عود علائم هم وجود دارد. هرچند ممکن است گاهی علائم خودبه‌خود بهتر شود، اما این بیماری معمولاً نیاز به درمان دارد.

کولیت اولسروز یا پس‌ روده‌ آماس

علائم و نشانه های کولیت زخمی

علائم کولیت روده بسته به شدت التهاب و میزان التهاب در راست روده و روده بزرگ متفاوت است. علائم رایج شامل:

• اسهال مکرر که گاهی ممکن است حاوی خون، چرک یا موکوس باشد.
• درد دل
• افزایش تعداد دفعات دفع مدفوع

خستگی مداوم، کاهش اشتها و وزن نیز از دیگر علائم این بیماری به شمار می‌روند. ممکن است نشانه‌ها برای چند هفته یا چند ماه خفیف باشند یا حتی هیچ علامتی نداشته باشند (دوره تسکین بیماری)، اما بعد از آن علائم کولیت روده شدید و آزاردهنده می‌شود (دوره عود کردن بیماری).

هنوز علت دقیقی برای عود این بیماری مشخص نیست، هرچند بعضی افراد استرس و فشار را به عنوان یکی از عوامل آن می‌دانند. برخی بیماران در زمان عود بیماری علائمی دریافت می‌کنند که به التهاب روده مربوط نیست، مانند درد و ورم مفاصل، زخم دهان، نواحی قرمز و دردناک روی پوست یا سوزش و قرمزی چشم.

در زمان عود شدید بیماری، فرد ممکن است بیش از ۶ بار در روز دفع داشته باشد و علائمی مانند تنگی نفس، ضربان قلب سریع یا نامنظم و تب را نیز تجربه کند. همچنین خون در مدفوع نسبت به قبل بیشتر نمایان می‌شود. علت کولیت روده هنوز به طور مشخص قابل تعیین نیست، اما احتمالاً این وضعیت نتیجه مشکلی در سیستم ایمنی بدن است. در ادامه برخی از دلایل این بیماری را بررسی خواهیم کرد.

کولیت روده چه علائمی دارد ؟

علت ایجاد کولیت زخمی

1. کولیت زخمی یک عارضه خود ایمنی

سیستم ایمنی بدن وظیفه دفاع از بدن در برابر عفونت‌ها را دارد. بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که کولیت روده یک بیماری خودایمنی است، به این معنی که سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های سالم حمله می‌کند. این سیستم با آزاد کردن گلبول‌های سفید از بدن با عفونت‌ها مقابله می‌کند و این امر می‌تواند باعث التهاب (تورم و قرمزی) در ناحیه درگیر شود. نظریه‌های موجود نشان می‌دهند که سیستم ایمنی باکتری‌های مفید را به اشتباه به عنوان عفونت خطرناک در نظر می‌گیرد و در نتیجه روده بزرگ و راست روده دچار التهاب می‌شوند. برخی پژوهشگران همچنین معتقدند که عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی می‌توانند سیستم ایمنی را تحریک کنند، اما به دلایلی این واکنش ممکن است حتی بعد از پایان عفونت ادامه یابد و این وضعیت را تشدید کند.

“`html

به التهاب روده منجر می‌شود.
همچنین نظریه‌ای وجود دارد که نشان می‌دهد هیچ عفونتی در کار نیست و عملکرد سیستم ایمنی بدون هیچ دلیلی مختل می‌شود.

2. ژنتیک و وراثت یکی از عوامل ایجاد کولیت روده

به نظر می‌رسد که ژن‌های وراثتی در بروز بیماری کولیت روده تأثیر دارند. مطالعات نشان می‌دهد که در هر چهار بیمار مبتلا به کولیت روده، حداقل یک نفر در خانواده‌ی آنها سابقه این مشکل را دارد.
همچنین این بیماری در برخی گروه‌های قومی بیشتر دیده می‌شود که نشان‌دهنده‌ی تأثیر وراثت بر این بیماری است. پژوهشگران تعدادی ژن را شناسایی کرده‌اند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهد و این ژن‌ها می‌توانند در سیستم ایمنی نیز نقش بازی کنند.

3. عوامل محیطی دلیل ایجاد کولیت روده

همچنین به نظر می‌رسد که شرایط زندگی و مکان نیز بر شیوع کولیت روده مؤثر است. به عنوان مثال، این بیماری در نواحی شهری در جنوب غربی اروپا و آمریکا بیشتر رایج است.
عوامل محیطی مانند آلودگی هوا و رژیم‌های غذایی خاص به عنوان دلایل ممکن برای کولیت روده بررسی شده‌اند، اما هنوز هیچ عامل قطعی شناخته نشده است که باعث بروز این بیماری شود.

روش های تشخیص کولیت روده

برای تشخیص کولیت روده، پزشک ابتدا درباره علائم، وضعیت عمومی و سابقه پزشکی بیمار سوال می‌کند. پزشک در زمان معاینه نیز به دنبال علائمی مانند رنگ‌پریدگی (که نشان‌دهنده کم‌خونی است) و درد و حساسیت در شکم (ناشی از التهاب) می‌گردد.

نمونه‌ای از مدفوع هم به آزمایشگاه ارسال می‌شود تا وجود هر گونه عفونتی بررسی شود، زیرا بیماری‌هایی نظیر عفونت معده و روده ممکن است علائمی مشابه با کولیت و التهاب روده داشته باشند. همچنین آزمایش‌های خون برای بررسی کم‌خونی و التهاب انجام می‌شود.
اگر پزشک تشخیص دهد که بیمار ممکن است به بیماری التهابی روده (که اصطلاحی برای اشاره به کولیت روده و بیماری کرون است) مبتلا باشد، او را برای انجام معاینات و آزمایش‌های بیشتر به بیمارستان ارجاع می‌دهد.
پرتونگاری (تصویربرداری با اشعه ایکس) و معاینه کامل راست روده و روده بزرگ از جمله این آزمایش‌ها هستند. سپس روش‌های تشخیصی دیگری که برای تشخیص بیماری کولیت روده مورد استفاده قرار می‌گیرند، معرفی خواهد شد.

1. سیگموئیدوسکوپی برای تشخیص کولیت روده

تشخیص کولیت روده با ارزیابی میزان و شدت التهاب روده تأیید می‌شود. در این فرآیند از سیگموئیدوسکوپ، لوله‌ای منعطف که مجهز به دوربین است و از طریق مقعد وارد راست روده می‌شود، استفاده می‌شود.
با استفاده از سیگموئیدوسکوپی می‌توان همچنین نمونه کوچکی از بافت روده (نمونه‌برداری) گرفت که به آزمایشگاه ارسال می‌شود. این عمل علی‌رغم ناراحت‌کننده بودن، دردناک نیست و بیمار برای راحتی بیشتر می‌تواند آرام‌بخش دریافت کند. سیگموئیدوسکوپی معمولاً حدود ۱۵ دقیقه طول می‌کشد و بیمار معمولاً می‌تواند همان روز به خانه برگردد.
در سیگموئیدوسکوپی تنها راست روده و بخش پایین روده بزرگ قابل مشاهده است، بنابراین اگر احتمال برود کولیت روده به بخش‌های بیشتری از روده بزرگ آسیب رسانده باشد، آزمایش دیگری به نام کولونوسکوپی نیاز خواهد بود.

2. کولونوسکوپی برای تشخیص کولیت زخمی

در کولونوسکوپی از لوله‌ای بلندتر و منعطف‌تر به نام کولونوسکوپ استفاده می‌شود که دیدن تمامی روده بزرگ را ممکن می‌سازد. کولونوسکوپ نیز مثل سیگموئیدوسکوپ برای نمونه برداری کاربرد دارد.
پیش از انجام کولونوسکوپی، روده باید کاملاً خالی شود، بنابراین بیمار روز قبل از آزمایش ملینی مطرح‌شده از سوی پزشک مصرف می‌کند. اگرچه کولونوسکوپی دردناک نیست، اما بیمار ممکن است کمی احساس ناراحتی کند.
بیمار برای راحتی و آرامش بیشتر می‌تواند آرام‌بخش دریافت کند. این آزمایش بین سی دقیقه تا یک ساعت طول می‌کشد و بیمار پس از اتمام کولونوسکوپی می‌تواند به راحتی به خانه برود.

“““html

منزل بازگردد.

راه های درمان کولیت زخمی

روش های کنترل علائم کولیت زخمی

علائم این بیماری به صورت ناگهانی و غیرمنتظره بروز می کند. خوشبختانه، برخی عوامل هستند که می توانند علائم این بیماری را تشدید کنند و قابل کنترل می باشند.

عوامل تحریک کننده کولیت اولسراتیو:

اگرچه استرس روحی ممکن است علائم این بیماری را بدتر کند، اما حتی هنوز شواهدی برای این موضوع وجود ندارد. در ادامه، به چند عامل می پردازیم که می توانند علائم این بیماری را تشدید کنند:

1- عدم مصرف دارو

افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو نیاز به مصرف دارو دارند. گاهی افراد، به ویژه جوانان، زمانی که احساس خوبی دارند، از مصرف دارو خودداری می کنند که این موضوع می تواند باعث بدتر شدن بیماری شود.

2- میکروب ها

باکتری، ویروس یا انگل می توانند باعث اسهال و بدتر شدن بیماری شوند. نوشیدن آب آلوده موجب بروز اسهال می‌شود.

3- داروها

داروهای ضد درد مانند ایبوپروفن و ناپروکسن و همچنین آنتی بیوتیک‌ها، می توانند علائم را بدتر کنند. مطالعه‌ها نشان می‌دهند که مصرف پروبیوتیک‌ها و اسیدهای چرب امگا 3 می‌تواند علائم کولیت اولسراتیو را کاهش دهد.

4- بارداری

حدود 50 درصد زنانی که در دوره بهبودی از بیماری هستند، ممکن است در صورت باردار شدن، بدتر شدن بیماری را تجربه کنند. هیچ راه مستقلی برای جلوگیری از تشدید بیماری وجود ندارد، اما با ترکیب درمان‌ها و تغییر سبک زندگی می‌توان آن را کنترل کرد.

راه های کنترل بیماری کولیت روده

چطور می توان کولیت روده را کنترل کرد ؟

تغذیه در کنترل کولیت اولسراتیو

در افراد مبتلا به کولیت اولسراتیو، سوء تغذیه به دلیل کاهش مصرف غذا، افزایش دفع مواد مغذی و نیاز بیشتر به مواد مغذی رایج است. بنابراین، رعایت نکات زیر مهم است تا از سوء تغذیه و کم‌وزنی جلوگیری شود:

در زمان حاد بیماری، توصیه می‌شود که رژیم غذایی مایع با باقی‌مانده کم (مانند شربت و سوپ صاف شده) باشد. در این رژیم، مصرف فیبر غذایی محدود می‌شود و باید از شیر و لبنیات و محرک‌هایی مانند قهوه و الکل اجتناب کرد.
با بهبود شرایط بیمار، می توان به رژیم غذایی جامد با باقی‌مانده کم تغییر داد. این رژیم شامل آرد سفید و غلات بدون سبوس است؛ همچنین باید مصرف گوشت و شیر را محدود کرد و از خوردن سبزی‌ها و میوه‌های تازه، دانه‌ها و مغزها (بادام، پسته و …) پرهیز شود.
بهتر است غذا در وعده‌های کوچک و بیشتری مصرف شود (چرا که باعث کاهش آزار روده ملتهب می‌شود) و بیمار باید به آرامی و خوب غذا را بجود. همچنین دو تا سه ساعت قبل از خواب، نباید غذایی خورد.

پیروی از یک رژیم غذایی با انرژی و پروتئین بالا مفید است. به منظور افزایش انرژی می‌توان از محلول‌های شیرین مانند شربت و اضافه کردن روغن‌های MCT استفاده کرد که بهتر از روغن‌های معمولی جذب می‌شوند و در داروخانه‌ها موجود هستند. اما باید توجه داشت که در صورت بروز علائم عدم تحمل لاکتوز، شیر باید حذف شود.
با مشاهده علائمی چون: نفخ، درد شکمی و اسهال، باید شیر را از برنامه غذایی حذف کرد، زیرا منابع عمده لاکتوز مانند شیر و محصولات آن، غذایی مهم برای پروتئین، کلسیم و ویتامین دی هستند.
بنابراین حذف کامل آن‌ها از رژیم غذایی درست نیست و در صورت حذف باید از مکمل‌های کلسیم استفاده شود. مصرف مکمل اُمگا-3 نیز برای کاهش التهاب در بیمارانی که از کولیت رنج می‌برند مفید است.

در کولیت اولسراتیو، دفع مزمن خون و تغییر جذب آهن ممکن است موجب کم‌خونی فقر آهن شود. به همین دلیل، تجویز مکمل آهن به همراه ویتامین C توصیه می‌شود.

“““html
می شود.
ویتامین ث کمک می‌کند تا بدن آهن بیشتری جذب کند. از آنجا که احتمال کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند ویتامین ب۱۲، کلسیم، منیزیم و… وجود دارد، توصیه می‌شود از مکمل‌های مولتی ویتامین مینرال استفاده شود. این بیماران باید از نوشیدنی‌های گازدار (نوشابه‌های کولا)، نوشیدنی‌های خیلی سرد و خیلی داغ دوری کنند.

درمان کولیت روده

1. داروها برای درمان کولیت روده

درمان با دارو یکی از روش‌های مهم برای کنترل این بیماری است. اگر علائم خفیف یا متوسط باشد، از داروهای ضدالتهاب به‌عنوان اولین دارو استفاده می‌شود. وقتی که علائم شدیدتر می‌شوند، پزشک ممکن است داروهای استروئیدی تجویز کند.
گاهی اوقات داروهایی به نام داروهای تعدیل کننده سیستم ایمنی همراه با استروئیدها تجویز می‌شود. همچنین، داروهای بیولوژیکی برای کنترل علائم متوسط تا شدید این بیماری نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند. با پزشک خود همکاری کنید تا بهترین داروها برای شما تجویز شود.

2. رژیم غذایی در درمان کولیت زخمی

غذاها به‌طور مستقیم باعث ایجاد این بیماری نمی‌شوند، اما داشتن یک رژیم غذایی سالم می‌تواند در کنترل آن مؤثر باشد. بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو باید از خوردن غذاهای پرفیبر، چربی‌ها و غذاهای سرخ‌شده اجتناب کنند.
همچنین مصرف غذاهایی که موجب نفخ می‌شوند، مثل حبوبات و کلم، را کاهش دهند. اگر به لاکتوز حساسیت دارید، مصرف محصولات لبنی را کم کنید. الکل، قهوه و نوشیدنی‌های شیرین می‌توانند علائم بیماری را بدتر کنند.
در مواقعی که علائم شدید است، بهتر است وعده‌های غذایی خود را کوچکتر ولی بیشتر در طول روز (حدود 5 تا 6 وعده) مصرف کنید.

3. مکمل های غذایی برای درمان کولیت اولسراتیو

برخی تحقیقات نشان داده است که مکمل اسید فولیک ممکن است خطر سرطان روده بزرگ را در بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو کاهش دهد. کسانی که از داروهای استروئیدی استفاده می‌کنند، باید ویتامین D و کلسیم مصرف کنند تا از شکستگی استخوان‌ها جلوگیری شود.
مطالعات نشان داده است که مصرف پروبیوتیک‌ها و اسیدهای چرب امگا 3 علائم کولیت اولسراتیو را کاهش می‌دهد. بیشتر از یک سوم افراد مبتلا به این بیماری، در نهایت نیاز به جراحی خواهند داشت.

4. عمل جراحی برای درمان کولیت روده

زمانی که داروها و رژیم غذایی نتوانند علائم این بیماری را کنترل کنند، ممکن است عمل جراحی لازم شود. بیش از یک سوم بیماران مبتلا به این بیماری در نهایت به عمل جراحی نیاز دارند.
در این عمل، تمام کولون (روده بزرگ) و رکتوم (مقعد) برداشته می‌شود و حرکات روده از طریق یک شکاف کوچک در شکم انجام می‌شود. از آنجایی که علائم این بیماری تنها در کولون و رکتوم ظاهر می‌شود، انجام این عمل باعث از بین رفتن علائم بیماری می‌شود.

5. تغییر شیوه زندگی موثر در درمان کولیت روده

کاهش استرس و داشتن یک شخص حمایت‌کننده دلسوز از جنبه‌های مهم در کنترل علائم این بیماری و سلامت کلی فرد است. بیماران می‌توانند از این روش‌ها استفاده کنند:
ورزش منظم، بیوفیدبک (پس‌خوراند زیستی)، یوگا، تای‌چی، آرام‌سازی عضلانی، تنفس عمیق و هیپنوتیزم.

6. درمان‌های مکمل و جایگزین برای کولیت زخمی

بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که طب سوزنی می‌تواند علائم این بیماری را کاهش دهد. چندین تحقیق نیز نشان داده‌اند که گیاهان دارویی برای این بیماران مفید هستند. دانه اسفرزه، کندر و زردچوبه خواص ضدالتهابی دارند.
اما تحقیقات کافی برای تأیید درمان‌های جایگزین انجام نشده و نیاز به تحقیقات بیشتری وجود دارد.