گاز مرکاپتان چیست و چه عوارضی دارد ؟

گاز مرکاپتان چیست؟

مرکاپتان ها نوعی از ترکیبات شیمیایی هستند که در محصولات نفت و گاز یافت می‌شوند و اغلب می‌توانند کیفیت آن‌ها را تحت تاثیر قرار دهند. این ترکیبات دارای یک گروه مخصوص به نام (-SH) هستند و خواص آن‌ها شباهت زیادی به ترکیباتی مثل جیوه دارد.

برای اضافه کردن بوی مشخص به گاز طبیعی، معمولاً اتیل مرکاپتان را به آن اضافه می‌کنند. این کار در جهت ایمنی انجام می‌شود، زیرا گاز طبیعی در حالت خالص هیچ بویی ندارد و در صورت نشتی می‌تواند خطرناک باشد.

مرکاپتان‌ها به عنوان مواد اولیه در تولید مواد شیمیایی مختلف، از جمله داروها و مواد شیمیایی کشاورزی، کاربرد دارند.

مرکاپتان یا متان‌تیول یک ترکیب شیمیایی بسیار بدبو است. در واقع، این ترکیب برای بو دار کردن گاز طبیعی که بی‌بو است، به کار می‌رود. به همین دلیل، مقداری مرکاپتان به گاز طبیعی اضافه می‌شود تا در صورت نشتی، افراد متوجه خطر شوند.

برخی از مرکاپتان‌ها به دلیل بوی خاص خود در تولید طعم‌دهنده‌ها و عطرها استفاده می‌شوند. همچنین می‌توانند در فرآیندهای صنعتی خاص به عنوان مواد جلوگیری‌کننده از خوردگی عمل کنند.

این گازها در آزمایشگاه‌ها نیز برای تحقیقات مختلف، به ویژه در حوزه شیمی گوگرد، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

عوارض گاز مرکاپتان

غلظت مرکاپتان در گاز شهری معمولاً به مقدار کمی است و معمولاً آسیبی به انسان نمی‌زند. اما افرادی که به دلیل شغل خود با غلظت‌های بالای آن سروکار دارند باید اطلاعات بهداشتی و ایمنی مربوط به این ماده را رعایت کنند. در زیر نکاتی درباره ایمنی هنگام کار با مرکاپتان ذکر شده است:

• مواجهه با این ماده می‌تواند باعث تحریک بینی، از دست دادن حس بویایی، تهوع، استفراغ، اسهال، مشکل در تنفس، سردرد، سرگیجه، و حتی کما شود.
• قبل از جابه‌جایی این ماده، افراد باید از وسایل حفاظتی استفاده کنند و از غلطاندن بشکه‌ها روی زمین اجتناب کنند. همچنین باید بشکه‌ها را کاملاً بسته و در مکانی خنک با تهویه مناسب و دور از منابع حرارتی نگهداری کنند.
• این ماده به شدت قابل اشتعال است. بخارات آن در ترکیب با هوا می‌تواند به سرعت خطرناک شود. برای خاموش کردن آتش ناشی از آن می‌توان از کف، پودر شیمیایی، یا آب به شکل اسپری استفاده کرد. کشیدن سیگار در کنار این ماده اکیداً ممنوع است.
• اگر فردی در اثر تماس با مرکاپتان دچار مشکل تنفسی شود، باید او را به هوای آزاد منتقل کرد. اگر فرد به سختی نفس می‌کشد، باید به او تنفس مصنوعی داد و سریع به پزشک مراجعه کرد. در صورت تماس با پوست، لباس‌ها و کفش آلوده باید درآورده و محل تماس با آب و صابون به مدت حداقل ۱۵ دقیقه شستشو داده شود.
• اگر فردی از طریق مصرف داخلی دچار مسمومیت شده و بی‌هوش است، هرگز نباید به او مایعات داد و او را مجبور به استفراغ کرد. در عوض، باید سر او را به سمت پایین متمایل کرد تا مایعات به ریه نروند. همچنین باید به فرد مصدوم محلول بی‌کربنات سدیم داده و او را به پزشک ارجاع داد.
• وسایل حفاظتی فردی شامل عینک ایمنی مخصوص مواد شیمیایی، دستکش‌های مقاوم در برابر مواد شیمیایی، لباس‌های ویژه و چکمه است.