گیاه کیسه کشیش چه فوایدی برای بدن دارد؟ (2 نکته مهم)
گیاه کیسه کشیش چیست؟
کیسه کشیش یا خورجینک گیاهی، یک گیاه یک‌ساله با نام علمیCapsella bursa-pastoris است که از طریق بذر رشد می‌کند. این گیاه دارای ریشه‌ای دوکی‌شکل است و می‌تواند در انواع خاک‌ها رشد کند، اما خاک سبک و پوک را بیشتر می‌پسندد. این گیاه در طول سال، به‌خصوص در پاییز، رشد می‌کند. برگ‌های آن کوچک و تخم‌مرغی‌کشیده هستند. ساقه این گیاه راست و صاف است و ممکن است چند انشعاب هم داشته باشد و معمولاً به ارتفاع ۵۰ سانتی‌متر می‌رسد. گل‌های آن کوچک، سفید و به صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه ظاهر می‌شوند و تقریباً در تمام طول سال گل می‌دهد.
گیاه‌شناسی کیسه کشیش
برگ‌ها :
برگ‌ها تخم‌مرغی‌کشیده و بسیار کوچک هستند و دارای دم کوتاه می‌باشند.
برگ‌های شاخه :
در ابتدا مدور یا به شکل قاشق هستند. اولین برگ معمولاً بدون دندانه است، در حالی که برگ‌های بعدی دندانه‌دار یا با حاشیه مواج یا شکاف‌دار هستند. همهٔ برگ‌ها دم دارند و برگ‌های ساقه عموماً بدون شکاف هستند.
ساقه :
ساقه راست و ممکن است با یک یا دو انشعاب باشد. سطح آن صاف یا دارای کرک‌های پراکنده است و به بلندی ۵۰ سانتی‌متر می‌رسد.
گل :
گل‌ها کوچک و سفید هستند و به صورت خوشه‌ای در انتهای ساقه رشد می‌کنند.
دوره گلدهی :
این گیاه تقریباً در تمام مدت سال گل می‌دهد.
مشخصات دانه :
میوه این گیاه به شکل خورجین و قلبی است و طول آن بین ۴ تا ۹ میلی‌متر می‌باشد. ریشه‌چه توسط یک شیار باریک مشخص می‌شود و به رنگ زرد تا قهوه‌ای و صاف است.
انتشار جغرافیایی :
این گیاه در تمامی نقاط ایران و به ویژه در اطراف تهران، استان‌های فارس، گیلان و آذربایجان به خوبی رشد می‌کند. همچنین در مناطق غربی کشور مانند کردستان و کرمانشاه نیز وجود دارد. این گیاه به راحتی در مزارع و حتی در خیابان‌ها و اماکن شهری دیده می‌شود.
ترکیبات شیمیایی :
کیسه کشیش دارای ترکیباتی مانند تانن، اسید بورساسیک و کولین است که از ترکیبات شیمیایی مهم این گیاه به حساب می‌آید.
قسمت مورد استفاده کیسه کشیش
قسمت مورد استفاده برای دارو، شکوفه‌های خشک شده این گیاه است.
خواص دارویی گیاه کیسه کشیش
- این گیاه توانایی جلوگیری از خونریزی را دارد و برای متوقف کردن خونریزی‌ها بسیار مؤثر است.
- به عنوان یک ضداشتعال در درمان خونریزی‌ها کاربرد دارد.
- خاصیت ضدعفونی‌کنندگی مجاری ادرار را دارد.
- به صورت سنتی برای درمان اسهال استفاده می‌شود.
- در درمان هماتوری و التهاب مثانه نیز به کار می‌رود.
- بخاطر ترکیبات خاص خود، فشار خون را کاهش می‌دهد.
- در درمان خونریزی‌های زنانه مؤثر است و با قابلیت انقباض عروق، می‌تواند کمک کند.
برای درمان خونریزی‌های زنانه، مصرف یک قاشق چای‌خوری از پودر خشک گیاه هر ساعت می‌تواند مؤثر باشد. طبق گفته پزشکان قدیم، مصرف این گیاه به مدت دو روز می‌تواند این مشکل را به‌طور کامل حل کند.
میوه این گیاه به شکل خورجین و قلبی است و ریشه‌چه‌ای با عرض محدود دارد. تعداد بذرهایی که یک بوته کیسه کشیش تولید می‌کند، حدود ۳۸ هزار و ۵۰۰ عدد برآورد شده است. بذر این گیاه می‌تواند مدت طولانی در خاک زنده بماند، به گونه‌ای که عمر آن بین ۱۶ تا ۳۵ سال در منابع مختلف ذکر شده است.
این گیاه به عنوان علف هرز در زمین‌های کشاورزی، چمن‌زارها، حاشیه جاده‌ها و نهرها، زمین‌های بایر، مراتع و باغ‌ها رشد می‌کند. کیسه کشیش خاک‌های لومی شنی و غنی از مواد مغذی را ترجیح می‌دهد.
کیسه کشیش در تمامی نواحی ایران از جمله تهران، کرج، غرب ایران، کرمانشاه، گیلان، مشهد، نیشابور، کرمان، همدان و دیگر نقاط به خوبی رشد می‌کند. این گیاه در شرایط مختلف به راحتی رشد می‌کند و به همین دلیل در سرتاسر جهان دیده می‌شود.
تکثیر این گیاه به وسیله بذر صورت می‌گیرد و فاصله مناسب برای کاشت ردیف‌ها ۳۰ سانتی‌متر است. بذرها به دلیل ریز بودن می‌توانند به صورت سطحی با ماسه پوشانده شوند. این گیاه به خاک‌های با زهکشی خوب، نور خورشید و کمی سایه نیاز دارد و می‌تواند در خاک‌های خشک و آهکی هم رشد کند.
عمق مناسب برای این که بذر کیسه کشیش رشد کند، نیم سانتی‌متر است و حداکثر عمق آن دو سانتی‌متر می‌باشد. گل‌های این گیاه از اوایل بهار تا اواخر پاییز شکوفا می‌شوند. عموماً زمان برداشت آن در بهار و تابستان است و تمام بخش‌های گیاه به ویژه قسمت‌های هوایی آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
برداشت بذرها زمانی انجام می‌شود که غلاف‌ها رنگ خود را تغییر می‌دهند و همچنین برداشت قسمت‌های هوایی گیاه در زمان گلدهی و زمانی که غلاف‌ها تشکیل می‌شوند، صورت می‌گیرد. این گیاه حاوی موادی مانند تانن، اسید بورساسیک و آلکالوئید است که خاصیت درمانی آن به این مواد نسبت داده می‌شود؛ به علاوه کولین و بورسین آن نیز به مقدار یک درصد وجود دارد و مقدار کمی تیرامین دارد.
کیسه کشیش خاصیت بندآوری خون دارد و می‌تواند خونریزی‌های معده، ریه و رحم را متوقف کند. این خاصیت به دلیل توانایی آن در تنگ کردن عروق خونی است و توصیه می‌شود که جوشانده‌اش که شامل ۱ تا ۲ قاشق از گیاه خشک در یک لیتر آب است، به صورت خوراکی مصرف شود. همچنین، شیره تازه این گیاه برای درمان زخم‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این شیره در موارد خونریزی قبل از قاعدگی بسیار مؤثر است و مصرف یک قاشق چای‌خوری از آن هر ساعت می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند. این گیاه به تنظیم دوره قاعدگی کمک کرده، مدت زمان آن را افزایش می‌دهد و از خونریزی‌های شدید در این دوران جلوگیری می‌کند.
علاوه بر این، این گیاه در درمان صرع و مشکلات عصبی نیز مفید است. همچنین در درمان مشکلات کلیوی و ادراری به کار می‌رود و می‌تواند عفونت‌های مجرای ادراری را کاهش دهد. برای استفاده خارجی، این گیاه به پاک‌سازی زخم‌ها، مشکلات پوستی و اگزماهایی که به دلیل گرما ایجاد می‌شوند، کمک می‌کند.
مصرف تنتور این گیاه سه بار در روز و هر بار ۱۰ میلی‌لیتر می‌تواند مفید باشد. بخش‌های هوایی گیاه کیسه کشیش شامل جوانه‌های خشک و گل آن دارای خواص درمانی هستند. به نظر می‌رسد که اسید سالیسیلیک موجود در این گیاه می‌تواند به تقویت ریه‌ها کمک کند، اما این موضوع هنوز به تأیید نرسیده است.
برای درمان زخم‌ها، مشکلات پوستی و اگزما به صورت موضعی استفاده می‌شود. برای جراحات و بریدگی‌ها، می‌توان پارچه‌ای که به جوشانده کیسه کشیش آغشته شده را روی زخم قرار داد.
جوشانده این گیاه می‌تواند به عنوان یک داروی ادرارآور عمل کرده و در درمان بیماری‌های کلیوی نقش مهمی ایفا کند. این گیاه همچنین تب‌بر است و می‌تواند به کاهش صرع، مشکلات عصبی و فشار خون و ضربان قلب نامنظم کمک کند. اما مصرف این گیاه به زنان باردار و افرادی که مشکلات کلیوی دارند توصیه نمی‌شود.
