MCHC در آزمایش خون به چه معناست ؟ (2 نکته مهم)
“`html
MCHC در آزمایش خون
متوسط غلظت هموگلوبین (MCHC) یک شاخص در آزمایش خون است که در آزمایش کامل شمارش خون (CBC) مشاهده می‌شود و میزان هموگلوبین در حجم مشخصی از سلول‌های قرمز خون را نشان می‌دهد.
هموگلوبین به سلول‌های قرمز رنگ می‌دهد، بنابراین وقتی MCHC بالا باشد، سلول‌ها تیره‌تر به نظر می‌رسند (هایپرکرومیک) و وقتی MCHC پایین باشد، سلول‌ها رنگ روشن‌تری دارند (هیپوکرومیک).
مقدار MCHC در آزمایش خون به تشخیص کم خونی کمک می‌کند، اما این تشخیص باید در کنار شمارش گلبول قرمز خون (RBC) و دیگر شاخص‌های گلبول قرمز مثل MCH و RDW استفاده شود.
علاوه بر نقش MCHC در بررسی مشکلات خونی، حتی وقتی تعداد گلبول‌های قرمز خون نرمال باشد، بررسی MCHC می‌تواند مفید باشد. این اطلاعات می‌تواند به پزشک در پیش‌بینی مواردی مانند حمله قلبی کمک کند.
دلایل تجویز آزمایش MCHC
از آنجا که حجم متوسط غلظت هموگلوبین (MCHC) جزء دیگری از آزمایش CBC است، این آزمایش هر زمان که آزمایش CBC تجویز شود، انجام می‌شود.
این آزمایش ممکن است به منظور غربالگری سلامت عمومی، در حین تشخیص و درمان یا برای پیگیری وضعیت بیماری‌های مختلف انجام شود.
دلایلی که ممکن است دکتر به طور خاص بخواهد MCHC را بررسی کند شامل موارد زیر است:
- وقتی بیمار علائمی از کم‌خونی مانند خستگی، رنگ‌پریدگی یا گیجی نشان می‌دهد.
- وقتی پزشک به دنبال علل مختلف کم‌خونی باشد (همزمان با پایین بودن شمارش گلبول‌های قرمز (RBC) و یا سطح هموگلوبین).
- وقتی که پزشک مشکوک به وجود برخی بیماری‌ها مانند حمله قلبی یا سرطان ریه است.
MCHC در آزمایش خون نشانه چیست؟
MCHC در آزمایش خون به معنای غلظت متوسط هموگلوبین موجود در خون است و نشان‌دهنده توانایی گلبول‌های قرمز در حمل اکسیژن به بدن است.
MCHC پایین (هیپوکرومیک) به این معناست که غلظت هموگلوبین در تعداد مشخصی از گلبول‌های قرمز کم است و بنابراین این گلبول‌ها نمی‌توانند به خوبی اکسیژن را به بافت‌های بدن برسانند.
MCHC نرمال (نورموکرومیک) یا بالا (هایپرکرومیک) یعنی اینکه ظرفیت حمل اکسیژن گلبول‌های قرمز نرمال است، اما اگر تعداد آنها کافی نباشد، ممکن است همچنان مشکل احساس شود.
آزمایشات تکمیلی MCHC
علاوه بر MCHC، یک آزمایش کامل خون اطلاعاتی درباره تعداد کلی گلبول‌های قرمز (RBCs)، گلبول‌های سفید (WBCs) و پلاکت‌ها و نیز دیگر ویژگی‌های گلبول‌های قرمز مانند:
- حجم متوسط گلبول‌های قرمز (MCV): که نشان‌دهنده میانگین اندازه گلبول‌های قرمز است.
- دامنه پراکندگی گلبول‌های قرمز (RDW): که نشان‌دهنده تفاوت در اندازه گلبول‌های قرمز است.
- میانگین غلظت هموگلوبین (MCH): که نشان‌دهنده حجم میانگین هموگلوبین در هر گلبول قرمز است.
علاوه بر این، ممکن است آزمایشات دیگری مانند اسمیر خون محیطی برای بررسی شکل و شمارش رتیکولوسیت‌ها انجام شود، و همچنین هنگامی که میزان آهن، ویتامین B12 و… بررسی شود، ممکن است اطلاعات بیشتری از نتایج آزمایش CBC نیاز باشد.
سطح غیر طبیعی MCHC
سطح غیر طبیعی MCHC ممکن است در انواع مختلفی از کم‌خونی (آنمی نورموکرومیک) مانند موارد زیر مشاهده شود:
- کم‌خونی ناشی از خونریزی
- کم‌خونی ناشی از بیماری‌های کلیوی
- کم‌خونی‌های ترکیبی
- کم‌خونی‌های چندگانه
- ضعف مغز استخوان
- کم…
“““html
سطح پایین MCHC در آزمایش خون
دلایل سطح پایین MCHC خون
کم خونی به حالتی گفته می‌شود که سطح هموگلوبین خون پایین می‌آید و این ممکن است به دلایل طبیعی مثل بارداری یا پیروی از رژیم غذایی کم آهن باشد.
در موارد نادر، کم خونی می‌تواند ناشی از بیماری‌های خطرناکی نظیر سرطان باشد.
دلایل مختلفی برای بروز کم خونی وجود دارد که شامل موارد زیر هستند:
- کاهش تولید گلبول‌های قرمز خون
- تخریب سریعتر از تولید گلبول‌های قرمز
- خونریزی
خونریزی می‌تواند ناشی از زخم، جراحت، انواع سرطان یا بواسیر باشد. همچنین، خونریزی می‌تواند به علت عواملی طبیعی همچون اهدا خون منظم و قاعدگی اتفاق بیفتد.
برخی از انواع کم خونی‌ها که به غلظت پایین هموگلوبین مرتبط هستند عبارتند از:
- کم خونی ناشی از فقر آهن: این نوع کم خونی ممکن است ناشی از رژیم غذایی فاقد آهن یا مشکلاتی در جذب آهن باشد. در صورتی که آهن کافی برای تولید گلبول‌های قرمز وجود نداشته باشد، این گلبول‌ها کوچکتر و کم‌رنگ‌تر می‌شوند.
- کم خونی وخیم: این نوع کم خونی می‌تواند به خاطر کمبود ویتامین B12 در رژیم غذایی به وجود آید و افرادی که نمی‌توانند این ویتامین را جذب کنند نیز تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند.
- کم خونی آپلاستیک: این نوع کم خونی به دلیل کاهش تعداد گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها به وجود می‌آید.
- کم خونی همولیتیک: این نوع کم خونی در زمانی رخ می‌دهد که گلبول‌های قرمز خون پیش از پایان عمر طبیعی خود از بین می‌روند و مغز استخوان نمی‌تواند به سرعت آنها را جایگزین کند.
سایر بیماری‌های مربوط به MCHC پایین
در موارد نادر، کم خونی ممکن است نتیجه شرایط پیچیده‌ای نظیر موارد زیر باشد:
- سرطان یا درمان سرطان خون
- ضعف در عملکرد مغز استخوان
- تومورهای دستگاه گوارش
- بیماری‌های کلیوی و کبدی
- اختلالات التهابی
بیماری‌های کلیوی می‌توانند باعث بروز کم خونی شوند، زیرا در این شرایط کلیه‌ها نمی‌توانند هورمون اریتروپوئیتین کافی تولید کنند.
این هورمون به مغز استخوان سیگنال می‌دهد تا گلبول‌های قرمز بیشتری تولید کند.
شیمی درمانی برای درمان سرطان نیز ممکن است تاثیر منفی بر تولید گلبول‌های جدید قرمز خون بگذارد و باعث کم خونی شود.
بیماری‌های زیر می‌توانند سبب تخریب گلبول‌های قرمز خون به طور سریع‌تری از آنچه که می‌تواند تولید شود، شوند:
- بزرگ شدن طحال
- پورفیری
- عفونت‌های دستگاه ادراری
- تالسمی
- واسکولیت
- همولیز یا خون‌کافت
علائم سطح پایین MCHC خون
غلظت پایین هموگلوبین همیشه ممکن است علائم قابل توجهی نداشته باشد و لزوماً نشان‌دهنده وجود بیماری خاصی نباشد. برخی از افراد ممکن است تا زمانی که آزمایش خون انجام ندهند، متوجه پایین بودن هموگلوبین خود نشوند.
اما علائم قابل توجهی که ممکن است به دلیل کم خونی ایجاد شود شامل موارد زیر هستند:
- ضعف و خستگی
- تنگی نفس
- رنگ‌پریدگی پوست و لثه‌ها
- ضربان قلب سریع یا نامنظم
- سردی دست و پاها
- سرگیجه یا سردرد
- مشکل در تمرکز
- درد در ناحیه قفسه سینه
این علائم ممکن است پزشک را به احتمال بروز کم خونی آگاه کند.
علائمی که می‌توانند نشان‌دهنده سطح پایین هموگلوبین خون باشند شامل موارد زیر می‌شود:
- کاهش تولید گلبول‌های قرمز در خون
- تخریب سریعتر از تولید گلبول‌های قرمز خون
تشخیص سطح پایین MCHC
دلایل مختلفی ممکن است برای کم خونی وجود داشته باشد. اولین قدم برای برنامه‌ریزی برای درمان کم خونی تشخیص نوع آن و انجام بررسی‌های لازم است.
آزمایش MCHC به پزشک کمک می‌کند تا روند درست درمان را دنبال کند.
سطح پایین‌تر از حد نرمال MCHC (کم خونی)
- مردان: هموگلوبین کمتر از 13.5 گرم
“““html- در هر دسی لیتر (g/dL)
- زنان: 12.0 گرم در هر دسی لیتر
- کودکان: سطح نرمال هموگلوبین در کودکان بسته به سن آنها متفاوت است
پزشک ممکن است به بررسی موارد زیر بپردازد:
- ویتامین B12 و اسید فولیک یا ویتامین B9
- فریتین (پروتئینی که آهن را در برخی از بافت‌های بدن ذخیره می‌کند) و میزان ذخیره آهن
فولیک‌اسید و ویتامین B12 به تولید گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کنند. فریتین پروتئینی برای ذخیره‌سازی آهن است و ذخیره آهن بیانگر مقدار آهن موجود برای استفاده است.
اگر خونریزی داخلی باعث کم‌خونی باشد، ممکن است فرد نیاز به آندوسکوپی یا عکسبرداری با اشعه ایکس داشته باشد. در آندوسکوپی از یک دوربین برای پیداکردن دلایل احتمالی خونریزی در قسمت بالای دستگاه گوارش استفاده می‌شود.
جلوگیری از کم‌خونی با سطح پایین MCHC
بعضی از کم‌خونی‌ها می‌توانند با رعایت یک رژیم غذایی غنی از آهن، ویتامین B12 و ویتامین C که به تولید گلبول‌های خون سالم کمک می‌کند، پیشگیری شوند.
گوشت قرمز، مرغ و غذاهای دریایی منابع مناسبی برای آهن هستند. افرادی که گیاه‌خوار یا وگان هستند، می‌توانند با مصرف انواع لوبیا، عدس، توفو و نخود فرنگی سطح آهن خود را بالا ببرند.
غذاهای حاوی آهن نیز مفید هستند. برخی از غلات صبحانه، شیر سویا و آجیل و همچنین برخی برندهای آب پرتقال حاوی آهن می‌باشند.
درمان کم‌خونی
درمان کم‌خونی ممکن است از طریق تغییرات در رژیم غذایی، مصرف مکمل‌ها، داروها یا انتقال خون انجام شود. برخی از این درمان‌ها ممکن است در بیمارستان انجام شوند.
کم‌خونی ناشی از فقر آهن شدید ممکن است نیاز به تزریق خون، تزریق آهن داخل وریدی یا انتقال خون داشته باشد. هدف از این درمان‌ها ترمیم سطح گلبول‌های قرمز خون، هموگلوبین و آهن است.
به طور میانگین، مردان بالغ روزانه به 8.7 میلی‌گرم و زنان بالغ به 14.8 میلی‌گرم آهن نیاز دارند. بعد از یائسگی، زنان می‌توانند مصرف آهن را به 8.7 میلی‌گرم در روز کاهش دهند.
یک شکل مصنوعی از اریتروپوئیتین (مثل آمپول اریتروپوئیتین) می‌تواند گاهی به جای انتقال خون استفاده شود. این دارو مغز استخوان را برای تولید گلبول‌های قرمز و افزایش هموگلوبین تحریک می‌کند.
با اینکه استفاده از این روش درمانی برای برخی از کم‌خونی‌ها مانند کم‌خونی ناشی از شیمی‌درمانی تأیید شده است، ولی تأثیر آن بر هر نوع کم‌خونی دیگر به وضوح ثابت نشده است.
اما هنوز هم ممکن است در موارد ضروری، این نوع درمان تجویز شود.
نگاه کلی درباره سطح پایین MCHC
کم‌خونی‌های مختلفی به راحتی قابل درمان هستند. بعضی از این کم‌خونی‌ها ممکن است در مدت طولانی ادامه داشته باشند، ولی با دارو و تغییرات رژیمی قابل کنترل‌اند.
آزمایش MCHC می‌تواند به پزشک در شناسایی دلیل و شدت کم‌خونی کمک کند.
با اینکه سطح پایین هموگلوبین می‌تواند به شناسایی کم‌خونی کمک کند، درمان آن به عوامل متعددی مثل وضعیت کلی سلامت فرد و سایر مشکلات سلامت او بستگی دارد.
سطح بالای MCHC خون
دلایل MCHC بالای خون
- کم‌خونی همولیتیک خود ایمنی: وضعیتی است که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به گلبول‌های قرمز خود حمله می‌کند. گاهی وقت‌ها MCHC بالا به خودی خود رخ می‌دهد، ولی این شرایط می‌تواند در کنار بیماری‌هایی مثل لوپوس یا لیمفوما نیز وجود داشته باشد. همچنین ممکن است ناشی از برخی داروها باشد.
- کم‌خونی ماکروسیتیک: یک اختلال خونی است که در آن برخی از گلبول‌های خون بسیار بزرگ‌تر از حد معمول هستند. گاهی اوقات کمبود ویتامین B12 می‌تواند دلیل این نوع کم‌خونی باشد.
- اسفروسیتوز ارثی: یک جهش ژنتیکی است که باعث می‌شود غشای گلبول‌های قرمز به آسیب‌پذیری بیشتری دچار شود. این وضعیت معمولاً از یکی از والدین به فرزندان منتقل می‌شود.
- سوختگی شدید: سوختگی‌ها ممکن است موجب کم‌خونی همولیتیک و MCHC بالا شوند.
- بیماری کبدی:
“““html
کبد هموگلوبین‌ها را ذخیره و پردازش می‌کند و به همین دلیل افرادی که مشکل کبدی دارند، معمولاً نوعی کم‌خونی هم دارند. اگر کبد به گلبول‌های قرمز خون آسیب بزند، ممکن است فرد MCHC بالا داشته باشد. - تیروئید پرکار: مشکلات تیروئیدی معمولاً منجر به تغییراتی در تعداد گلبول‌های قرمز خون می‌شود.
- مصرف داروهای خاص: در موارد نادر، میزان بالای MCHC در افرادی که داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی یا شیمی‌درمانی مصرف می‌کنند، دیده می‌شود.
علائم MCHC بالا در خون
MCHC بالا به خودی خود بیماری نیست، اما می‌تواند نشان‌دهنده وجود یکی از بیماری‌هایی باشد که پیش‌تر به آنها اشاره شد.
علائم این بیماری‌ها متفاوت است. علائم کم‌خونی همولیتیک خودایمنی که به خاطر MCHC بالا به وجود می‌آید، ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- ابیض یرقان
- ضعف
- رنگ پریدگی
- ناراحتی شکمی
- بزرگی طحال
- ضربان قلب سریع
- غش و ضعف
بعضی از علائم کم‌خونی ماکروسیتیک ممکن است شبیه به کم‌خونی همولیتیک باشند، اما علائم دیگری هم ممکن است بروز کنند:
- کاهش وزن
- کاهش اشتها
- موها و ناخن‌های شکننده
- اسهال
- مشکل در تمرکز
- مشکل در حافظه
علائم بیماری‌های کبدی غالباً شامل علائم کم‌خونی هستند، اما موارد زیر نیز به آنها اضافه می‌شود:
- حالت تهوع
- استفراغ
- درد بالای سمت راست شکم
افراد مبتلا به اسفروسیتوز ارثی ممکن است علائم کم‌خونی داشته باشند و احتمال بروز سنگ کیسه صفرا نیز وجود دارد. افرادی که MCHC آنها بالا است به دلیل پرکاری تیروئید ممکن است علائم زیر را هم تجربه کنند:
- تعریق
- گرسنگی مفرط
- خستگی
- کاهش وزن
- تپش و لرزش
- بی‌قراری
- ضعف
درمان MCHC بالای خون
درمان MCHC بالا بستگی به دلیل اصلی آن دارد.
پزشکان معمولاً کم‌خونی خودایمنی همولیتیک را با داروهای کورتیکواستروئید مانند پردنیزولون درمان می‌کنند. در ابتدا، پزشکان دوز بالایی تجویز می‌کنند و سپس به تدریج آن را کاهش می‌دهند.
برای کم‌خونی‌های شدید همولیتیک، پزشکان ممکن است انجام عمل جراحی برای برداشتن طحال را توصیه کنند. افزایش میزان ویتامین B12 و B9 می‌تواند به درمان افراد مبتلا به کم‌خونی ماکروسیتیک کمک کند.
افراد مبتلا به اسفروسیتوز ارثی نیز می‌توانند از این مواد مغذی بهره‌مند شوند.
غذاهایی که منبع ویتامین B12 و فولیک اسید (B9) هستند، شامل موارد زیر هستند:
- گوشت ماکیان
- تخم‌مرغ
- گوشت قرمز
- صدف
- عدس
- سبزیجات برگ‌دار تیره
- غلات کامل غنی شده
- مخمر غنی‌شده
اگر فردی مبتلا به اسفروسیتوز ارثی باشد، ممکن است پزشک موارد زیر را توصیه کند:
- انتقال خون
- برداشتن طحال
- برداشتن کیسه صفرا
بیماری‌های کبدی معمولاً با تغییرات سبک زندگی قابل کنترل هستند، ولی ممکن است پزشک داروهایی یا جراحی برای برداشتن بخشی از کبد تجویز کند.
افرادی که دچار سوختگی شدید می‌شوند، ممکن است به درمان در بیمارستان نیاز داشته باشند تا از عفونت و شوک جلوگیری شود. اگر سوختگی شدید باعث MCHC بالا شده باشد، پزشک احتمالاً انتقال خون را توصیه می‌کند.
دیدگاه کلی درباره سطح بالا MCHC خون
دیدگاه کلی برای فردی با MCHC بالا به دلیل اصلی که باعث بروز این وضعیت می‌شود، بستگی دارد.
در بسیاری از مواقع، تغییرات در رژیم غذایی ممکن است برای درمان کافی باشد. در بعضی موارد…
“`
ممکن است برخی افراد نیاز به انتقال خون یا حتی جراحی داشته باشند.
هر کسی که سطح بالای MCHC دارد باید با پزشک خود درباره دلیل اصلی که می‌تواند باعث کاهش سطح MCHC شود، صحبت کند.
بیشتر بخوانید:
نتیجه‌گیری کلی:
بسیاری از افراد می‌توانند با تغییراتی در رژیم غذایی خود سطح MCHC خون خود را بهبود دهند. برای کسانی که به خاطر مشکلاتی نمی‌توانند آهن را به‌خوبی جذب کنند، تزریق آهن می‌تواند مفید باشد. همچنین، برخی افراد ممکن است به انتقال خون مکرر با خون غنی از آهن نیاز داشته باشند.
کسانی که به خاطر سطح غیرطبیعی MCHC به پزشک مراجعه می‌کنند باید در طول آزمایش و تشخیص، درباره رژیم غذایی و نوشیدنی‌های خود با پزشک به‌طور واضح صحبت کنند تا فرایند تشخیص و درمان به بهترین نحو انجام شود.
