آشنایی با اصول کاشت و تکثیر شمشاد (2 نکته مهم)
معرفی گیاه شمشاد
شمشاد یکی از گیاهانی است که برای زیباسازی فضاهای سبز شهری و خانگی استفاده می‌شود. این گیاه که از نوع گیاهان گل‌دار است، به خانواده Buxus تعلق دارد. مکان‌های مناسب برای کاشت شمشاد بیشتر در مناطق غربی و جنوبی اروپا قرار دارد. شما می‌توانید این گیاه را در نواحی شمال افریقا و جنوب آسیا، از انگلستان تا شمال مراکش و برخی نواحی مدیترانه‌ای مثل ترکیه ببینید.
شمشاد یک درخت همیشه سبز است که از باران تغذیه می‌کند. در ایران، مناطقی مانند گیلان، مازندران و گرگان دارای بارش زیادی هستند و می‌توان شمشاد را در این مناطق مشاهده کرد. این درختان همیشه سبز به زیبایی محیط کمک می‌کنند و می‌توانند با چمنکاری ترکیب شده و فضای سبز فوق‌العاده‌ای را به وجود آورند.
خصوصیات ظاهری شمشاد معمولی
شمشاد یک گیاه همیشه سبز است که در اندازه‌های مختلفی، بین ۱ تا ۹ متر قد می‌کشد. رشد آن به صورت بوته‌ای بوده و شاخه‌های آن به صورت آمیخته و با زاویه‌های مختلف رشد می‌کنند.
برگ‌های شمشاد چرمی و سطحی هستند و لبه‌های آن زبری ندارند. طول برگ‌ها بین ۲۴ تا ۳۵ میلی‌متر و عرض آن‌ها نیز ۱۰ تا ۱۴ میلی‌متر است.
برگ‌های این گیاه به شکل نیزه هستند. پایه برگ‌ها عریض است و به تدریج باریک می‌شود. نوک برگ‌ها کنده و گرد است. رنگ برگ‌ها سبز تیره است و بالای آن‌ها براق می‌باشد.
گل‌های این گیاه زیبا نیستند و در بهار گل‌های سبز کم‌رنگ آن شکوفا می‌شوند. نام علمی این گیاه Euonymus japonicus است و جزو خانواده Celastraceae می‌باشد. این خانواده بیش از ۱۷۰ نوع از گیاهان مختلف دارد. شمشاد گیاهی است که قابل هرس است و به شما اجازه می‌دهد تا از آن برای ساخت حصارهای زیبا و طبیعی استفاده کنید.
شما می‌توانید شمشاد را هم در فضاهای آپارتمانی و هم در حیاط بکارید. این گیاه به هرس نیاز دارد و در شرایط بدون هرس هم ظاهر زیبایی دارد. شمشاد در مناطق گرم و مرطوب، به خوبی رشد می‌کند. شکل نهایی شمشاد و اینکه چقدر باید هرس شود، به نوع گیاه بستگی دارد. در بوته‌های جوان، هنگام انتقال باید به ریشه‌ها هم توجه کنید.
این گیاه در مکان‌های عمومی مانند پارک‌ها، حیاط‌ها و باغ‌ها بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای ازدیاد این گیاه معمولاً از قلمه زدن بهره می‌برند.
شرایط محیط رشد شمشاد
شمشاد معمولی به اکثر نوع خاک‌ها سازگار است و برای رشد بهتر، نیاز به خاک با زهکش خوب دارد. برای کوددهی، استفاده از کود دامی پوسیده کافی است. این گیاه به آبیاری متوسط نیاز دارد.
در فصل رشد، آبیاری باید به گونه‌ای انجام شود که خاک همیشه مرطوب باشد. خشکی خاک می‌تواند به گیاه آسیب بزند. در زمستان، آبیاری را کم کنید ولی مراقب باشید که خاک دور ریشه‌ها خشک نشود. کمبود رطوبت می‌تواند باعث خشکی نوک برگ‌ها شود.
این گیاه در مکان‌های آفتابی، نیمسایه و سایه کامل به خوبی رشد می‌کند. شمشاد تا دمای ۲۰- درجه سانتی‌گراد مقاومت دارد. در مناطق گرم، حفظ رطوبت خاک اهمیت زیادی دارد. معمولاً هفته آخر خرداد زمان مناسبی برای هرس اول گیاه است و هرس دومی می‌توان در اوایل پاییز انجام داد. همچنین بهتر است هرس را در زیر نور شدید آفتاب انجام ندهید.
روش های کاشت و تکثیر شمشاد
گیاه شمشاد می‌تواند به دو روش بذر و قلمه تکثیر شود که روش قلمه زدن بیشتر رایج است.
روش قلمه زدن شمشاد
برای قلمه زدن شمشاد، می‌توانید در زمان‌های مختلف این کار را انجام دهید، اما بهتر است قبل از برش زدن قلمه‌ها، به گیاه مادر آب بدهید و این کار را در صبح انجام دهید.
ساقه‌های افقی برای قلمه زدن مناسب‌تر از ساقه‌های عمودی هستند چون ریشه‌زایی بهتری دارند. همچنین ساقه‌هایی که در بالای گیاه قرار دارند، ریشه‌زایی بهتری نسبت به ساقه‌های پایین‌تر دارند.
برای جدا کردن قلمه از گیاه اصلی، باید در محل اتصال برگ به ساقه برش بدهید و سپس قلمه را در بستری مناسب بکارید. قبل از گذاشتن قلمه‌ها، بستر کشت را به خوبی مرطوب کنید و قلمه نیمه چوبی را در اواخر تابستان با طول ۱۵ تا ۳۰ سانتی‌متر تهیه کنید. هر قلمه باید دو گره داشته باشد. استفاده از پودرها یا هورمون‌های ریشه‌زایی هم می‌تواند کمک کند تا قلمه‌ها بهتر رشد کنند.
در بستر کشت، قلمه‌ها باید به گونه‌ای قرار گیرند که یک سوم آن‌ها در خاک بروند. سپس می‌توانید با یک پلاستیک شفاف روی آن‌ها را بپوشانید تا محیط مرطوب بماند، اما دقت کنید که پلاستیک با قلمه‌ها تماس نداشته باشد. آبیاری کم باعث خشک شدن قلمه‌ها و آبیاری زیاد باعث پوسیدگی آن‌ها می‌شود؛ بنابراین غبارپاشی روزانه با آب کمک زیادی به ریشه‌زایی قلمه‌ها می‌کند. گلدان را هم باید در جای دور از تابش مستقیم آفتاب قرار دهید. معمولاً قلمه‌ها بین ۴ تا ۸ هفته ریشه می‌زنند.
روش دیگری برای قلمه زدن شمشاد، استفاده از قلمه‌های چوب سخت است که معمولاً در پاییز انجام می‌شود. در این روش هم مانند قلمه نیمه‌چوبی کار می‌شود، ولی قلمه‌ها از چوب سخت تهیه می‌شوند. این نوع قلمه‌ها که از شاخه‌های بالغ گرفته می‌شوند، معمولاً به راحتی شکسته نمی‌شوند و جدا کردن آن‌ها از شاخه اصلی راحت‌تر است. سه نوع قلمه چوب سخت داریم: ۱- قلمه چوبی ساده یا مستقیم ۲- قلمه قنداقه‌دار ۳- قلمه پاشنه‌دار. قلمه زنی به روش ساده راحت‌تر است، در حالی که در دو روش دیگر باید بخشی از چوب قدیمی‌تر همراه قلمه باشد. این موضوع به ریشه‌زایی بهتر گیاه کمک می‌کند و در گیاهانی که ریشه‌زایی سختی دارند تاثیر مثبتی دارد.
خواص درمانی و کاربردهای شمشاد
- هرس شمشاد نمای زیبایی به فضای سبز می‌دهد.
- شمشاد به‌عنوان گیاهی برای مرزبندی و پرچین استفاده می‌شود.
- برگ‌ها و پوست ریشه‌اش خاصیت دارویی دارد و برای تصفیه خون، معرق و ملین مفید است.
- عصاره این گیاه نیز تب‌بر، گندزدا و التیام‌بخش است و به درمان عفونت‌های مجاری، دردهای همراه با تب، روماتیسم، نقرس و سایر مشکلات کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید:
