آشنایی با درختچه دغدغک و خواص دارویی آن (2 نکته مهم)
معرفی درختچه دغدغک
دغدغک یک درختچه است که در فصل پاییز برگ‌هایش می‌ریزد و به سرعت رشد می‌کند. این درختچه برگ‌های کوچک و سبز کم رنگ دارد و در تابستان گل‌های زردی می‌دهد و در پاییز میوه‌های بادکنکی شکلی به بار می‌آورد.
دغدغک‌ها در گروهی از گیاهان خانواده باقلا قرار دارند و حدود ۲۵ نوع مختلف شامل بوته‌های کوچک ۲ تا ۵ متری هستند که در مناطق جنوبی اروپا، شمال آفریقا و جنوب غرب آسیا رشد می‌کنند.
این درختچه در نواحی استپی مرتفع و نقاط مختلف ایران رشد دارد. گل‌های آن زرد و میوه‌اش بزرگ و توخالی است که به همین دلیل به آن دغدغک گفته می‌شود.
گیاه‌شناسی دغدغک
دغدغک درختچه‌ای است که می‌تواند تا ۶ متر رشد کند و هنگامی که میوه‌های آن متورم می‌شود، زیبایی خاصی پیدا می‌کند. برگ‌های آن شامل ۷ تا ۱۳ برگچه کوچک هستند. گل‌های آن بزرگ و زردرنگ‌اند و میوه‌هایش با دیواره‌ای نازک به طول ۵ تا ۷ و به عرض ۳ تا ۴ سانتی‌متر هستند و داخل آن دانه‌های قهوه‌ای و شفاف وجود دارد. درونی‌ترین بخش پوست نازک میوه، مخلوطی از گازهای کربنیک، اکسیژن و نیتروژن است.
از دغدغک به عنوان گیاهی زینتی و پوششی در فضای سبز استفاده می‌شود و همچنین برای جلوگیری از فرسایش خاک کاربرد دارد.
شرایط محیط رشد دغدغک
دغدغک در مکان‌های آفتابی و در هر نوع خاکی به جز خاک‌های پُرآب به خوبی رشد می‌کند و حداقل دما که تحمل می‌کند ۱۵- درجه سانتی‌گراد است. این گیاه حتی در خاک‌های فقیر هم رشد می‌کند. البته آبیاری می‌تواند به رشد بهتر آن کمک کند، ولی این گیاه می‌تواند خشکی را نیز تحمل کند.
انواع گونه‌های دغدغک
در ایران گونه‌های دیگری از دغدغک وجود دارد که خواص دارویی مشابه دارند. یکی از این گونه‌ها دارگنده نام دارد که در شمال خراسان، در راه بجنورد به مراوه تپه و غلامان در ارتفاعات ۱۳۰۰ متری از سطح دریا دیده شده است. نام محلی آن در قوشخانه و باجگیران دارگنده است.
یکی دیگر از انواع دغدغک در دامنه‌های البرز و در قسمت‌های جنوبی و شمالی کندوان تا هزار چم دیده می‌شود و در جنوب کشور در کتل پیرزن و چهل چشمه بین شیراز و دشت ارژن نیز وجود دارد. این درختچه دارای ساقه‌های کمانی و خاکستری است، گل‌های آن زرد و نارنجی و برگ‌هایش دارای ۴ جفت برگچه کوچک است. این گونه در دره کرج، کجور، پل زنگوله، سیاه بیشه لامبیزک، گرگان، گلی داغ کپول و مازندران حپوک نامیده می‌شود.
روش تکثیر دغدغک
تکثیر این گیاه می‌تواند از طریق قلمه‌های چوب نرم در تابستان یا کاشت بذر در فصل پاییز انجام شود.
ترکیبات شیمیایی دغدغک
از نظر ترکیبات شیمیایی، این گیاه شامل یک ماده تلخ، تانن و یک اسید متبلور قهوه‌ای رنگ و مقداری اسانس است.
خواص و کاربرد گیاه دغدغک
در هند، از برگ‌های گیاه به عنوان مسهل و از دانه‌های آن به عنوان قی آور استفاده می‌کنند. برای تهیه مسهل، معمولاً از دم‌کرده ۴۰-۱۰۰ گرم برگ گیاه در ۱۰۰۰ گرم آب جوش استفاده می‌شود. اما به دلیل طعم تلخ و تحریک‌کننده آن، چندان پرطرفدار نیست و معمولاً از برگ سنا استفاده می‌شود، مگر اینکه برگ سنا در دسترس نباشد و در این حالت می‌توان از برگ‌های این درختچه که به راحتی در دسترس است، استفاده کرد. در این موارد می‌توان دم‌کرده را با برگ گیاهان معطر ترکیب کرد تا طعم و بوی نامطبوع آن بهتر شود و با کمی شربت مخلوط کرده و مصرف کرد.
بیشتر بخوانید:
