آشنایی با روش کاشت انبه در گلدان و باغچه (2 نکته مهم)

روش کاشت انبه

انبه یکی از خوشمزه‌ترین میوه‌ها در مناطق گرم و مرطوب است و در بسیار از این مناطق کشت می‌شود. در ایران، کشت انبه در قسمت‌های جنوبی شروع شده است. این میوه خواص زیادی برای سلامتی دارد و در صنایع غذایی، بهداشتی و آرایشی کاربرد دارد. همچنین، انبه به عنوان یک درخت زینتی هم بسیار محبوب است. جالب است بدانید که می‌توانید انبه را در گلدان بکارید و در خانه خود پرورش دهید.

زمانی که بذر انبه را در گلدان می‌کارید، برای رسیدن به میوه نیاز به 5 تا 8 سال زمان دارید. برای کاشت انبه در گلدان، باید شرایط مناسب برای جوانه زنی بذر را آماده کنید. این شامل تأمین نور کافی، آبیاری منظم و استفاده از کود ماهی یکبار است.

گیاه شناسی انبه

انبه (نام علمی: Mangifera) میوه‌ای گرمسیری است و درخت آن مربوط به خانوادهٔ پسته‌ایان می‌باشد. انبه به طور اصلی در شبه‌جزیرهٔ هند، پاکستان، بنگلادش و آسیای جنوب شرقی رشد می‌کند. این درخت اکنون در بسیاری از کشورهای گرمسیری کشت می‌شود و به سراسر جهان صادر می‌گردد. میوهٔ انبه نه تنها برای خوردن و پخت و پز استفاده می‌شود، بلکه به عنوان طعم‌دهنده، رنگ‌دهنده و عطر نیز کاربرد دارد. برگ‌های این درخت نیز در تزیینات استفاده می‌شوند.

درخت انبه بسیار بلند است و ممکن است به ۳۵ تا ۴۰ متر برسد و قطر آن می‌تواند به ۱۰ متر هم برسد. این درخت عمر طولانی دارد و بعضی از درختان انبه حتی پس از ۳۰۰ سال هنوز میوه می‌دهند.

در ابتدا، برگ‌های درخت انبه رنگ نارنجی مایل به صورتی دارند و سپس به رنگ قرمز تیره و بعد سبز تیره تغییر رنگ می‌دهند. شکوفه‌های انبه کوچک و سفید هستند و به صورت خوشه‌های ۱۰ تا ۴۰ سانتیمتری تشکیل می‌شوند. هر شکوفه ۵ گلبرگ، ۵ کاسبرگ و ۵ پرچم دارد و عطر آن شبیه موگهٔ بهاری است.

استفاده از ضماد برگ‌های درخت انبه می‌تواند به تقویت پوست سر و موها کمک کند و خاصیت رنگی (سیاه) هم دارد. برای رسیدن میوه‌ها بین ۳ تا ۶ ماه زمان لازم است. وزن انبه‌ها ممکن است بین ۵۰۰ گرم تا ۲٫۵ کیلوگرم باشد. رنگ و اندازهٔ انبه‌های رسیده به محیط و نور بستگی دارد و می‌تواند زرد، نارنجی، قرمز یا سبز باشد.

زمانی که میوه‌ها به بلوغ می‌رسند، بوی ملایمی از شیرهٔ آن‌ها به مشام می‌رسد و با فشار ملایمی نرم می‌شوند. در وسط میوه، یک هستهٔ بزرگ وجود دارد که بسته به نوع درخت، ممکن است صاف یا دارای رشته و فیبرهایی باشد. گوشت انبه معمولاً زرد تیره و شیرین است و طعم آن بسته به نوع انبه متفاوت است. همچنین، بسته به این که انبه چقدر رسیده باشد، گوشت آن می‌تواند صاف یا رشته‌ای باشد.

پرورش انبه

درخت انبه از هزاران سال پیش در شبه‌جزیرهٔ هند پرورش یافته و در بین قرن پنجم و چهارم پیش از میلاد به آسیای شرقی رسیده است. از سدهٔ دهم میلادی، این میوه توسط اعراب به شرق آفریقا و سپس به برزیل، کارائیب و مکزیک برده شده است.

امروزه نیمی از تمام تولیدات انبه به هند تعلق دارد. همچنین، این میوه در آمریکای شمالی، مرکزی و جنوبی، کارائیب، و مناطق مختلفی از آفریقا، استرالیا، چین، پاکستان و آسیای جنوب شرقی پرورش داده می‌شود. پرورش این گیاه نسبتاً آسان است.

اگرچه هند بزرگ‌ترین تولیدکنندهٔ انبه در جهان است، کمتر از یک درصد از صادرات جهانی را در اختیار دارد. در سال ۲۰۰۴، تولید جهانی انبه به ۲۶٫۳ میلیون تن رسید و رتبهٔ ششم تولیدات میوه در جهان را بعد از موز، انگور، پرتقال، سیب و موز سبز به دست آورد. در مجموع ۸۹ کشور در تولید انبه فعالیت دارند.

پرورش انبه در ایران

بیشترین سطح زیر کشت انبه در ایران…

“““html

به استان هرمزگان تعلق دارد. انبه در ایران در سواحل دریای عمان، در مناطق راسک، سرباز، قصرقند، نیک‌شهر، دشتیاری و چابهار در سیستان و بلوچستان و همچنین در استان هرمزگان در شهرستان‌های میناب، رودان، بندرعباس و حومه آن و جاسک کشت می‌شود. در شهرستان حاجی‌آباد هرمزگان نیز درختان انبه بارور پیدا می‌شود.

قدمت کشت انبه در استان هرمزگان بیش از ۳۰۰ سال است. همچنین در استان کرمان، در شهرستان‌های جیرفت و کهنوج نیز انبه کشت شده است. در شمال ایران، در استان گیلان، میوه‌ای ریز و آبدار وجود دارد که در زبان محلی به آن انبه می‌گویند. دلیل این نام‌گذاری، باردهی زیاد این درخت بوده که در زبان گیلکی به آن انبوه می‌گفتند و به تدریج نامش تغییر کرده است.

روش کشت و تکثیر انبه

دانه‌های انبه به دو نوع چند جنینی و تک جنینی تقسیم می‌شوند. دانه‌های چند جنینی پس از کاشت، چند نهال تولید می‌کنند که به جز یکی، بقیه ویژگی‌های مشابهی با درخت مادر دارند. اما نهالی که از دانه‌های تک جنینی به دست می‌آید، ویژگی‌های مشابهی ندارد، به همین دلیل برای تکثیر از روش‌های غیرجنینی استفاده می‌کنیم.

برای کاشت دانه، آنها را در خزانه در ردیف‌هایی با فاصله ۳۰ سانتی‌متر و با فاصله ۱۵ سانتی‌متر از هم در عمق ۶۰ سانتی‌متری می‌کارند به طوری که نوک جوانه هسته رو به بالا باشد. برای خزانه از خاک‌های رسی متوسط یا سیلت همراه با کودهای آلی استفاده می‌شود. همچنین توصیه می‌شود که از کودهای ازتی به صورت سولفات آمونیوم در خزانه استفاده شود.

معمولاً دانه‌های انبه قوه‌نامه خود را در عرض چهار هفته از دست می‌دهند و دانه‌ها پس از کاشت در خزانه، پس از سه هفته جوانه می‌زنند. حدود شش هفته تا دو ماه پس از سبز شدن، نهال‌های انتخابی را به گلدانی منتقل می‌کنند که حاوی خاک، کمپوست، شن و کود سبز است. البته می‌توان از کیسه‌های پلاستیکی به جای گلدان هم استفاده کرد.

انواع پیوند در انبه

انواع مختلفی از پیوند در انبه وجود دارد که مهم‌ترین آنها به نکات مختلفی توجه می‌شود. به عنوان مثال، گاهی از پایه‌هایی که به زهکش، کم‌تر حساسند یا به سرما و شوری خاک مقاوم‌ترند (مثل انبه جنگلی) استفاده می‌شود. پیش از کاشت، بذور باید ضدعفونی شده و سپس در بستر بذر قرار گیرند.

روش کاشت انبه در گلدان

1. برای کاشت دانه انبه در گلدان، ابتدا باید گوشت میوه انبه را به طور کامل از هسته جدا کنید. بعد از آن هسته را به آرامی بشویید تا لیزی آن تا حد امکان برطرف شود.
2. مرحله‌ی بعدی شکافتن هسته و خارج کردن آن از غلاف است. در میوه‌های انبه رسیده، هسته به راحتی با فشار دست جدا می‌شود. در غیر این صورت می‌توانید با یک حوله یا دستمال زبر، هسته انبه را در دست بگیرید و با چاقوی تیز از وسط آن شکاف دهید.
3. هنگام ایجاد شکاف، دقت کنید که به بذر آسیبی نرسد. برای راحت‌تر جدا کردن غلاف، هسته را چند ساعت در آب نسبتاً گرم قرار دهید.
4. بعد از خارج کردن بذر انبه، آن را با چند لایه دستمال کاغذی بپوشانید و در یک پلاستیک زیپ‌کیپ شفاف یا ظرف پلاستیک درب‌دار قرار دهید. توجه کنید که ظرف رنگ روشنی داشته باشد تا نور کافی به بذر برسد.
5. داخل پلاستیک کمی آب (به اندازه دو قاشق غذاخوری) بریزید، درب پلاستیک را ببندید و آن را پشت پنجره قرار دهید. هر چند روز یک بار سر بزنید تا مطمئن شوید که دستمال کاغذی مرطوب است. اگر خشک شده بود، از آب ولرم استفاده کنید.
6. برای افزایش سرعت جوانه‌زنی، می‌توانید هسته انبه را در آشپزخانه نزدیک اجاق گاز قرار دهید تا حرارت و رطوبت مناسب فراهم شود. اگر آشپزخانه پنجره ندارد، از نور مصنوعی (مثل نور چراغ) برای تأمین نور مورد نیاز گیاه استفاده کنید.
7. هسته انبه در صورت فراهم بودن حرارت مناسب محیط جوانه می‌زند و…

“““html

مدت یک تا دو هفته جوانه خواهد زد. پس از جوانه زدن، وقت انتقال گیاه به گلدان است.
۸. گلدان مناسب برای کاشت دانه انبه باید بزرگ باشد تا فضای کافی برای رشد گیاه فراهم گردد. همچنین بهتر است از جنس سفال باشد تا رطوبت در آن بهتر تامین شود.
۹. دقت کنید ته گلدان دارای سوراخ کافی برای زهکش باشد تا آب اضافی به راحتی از ته گلدان خارج شود. روی سوراخ‌ها را با سنگ‌ریزه بپوشانید تا با خاک داخل گلدان مسدود نشود.
۱۰. گلدان را با خاک مناسب پر کنید. هسته انبه را داخل خاک گلدان کاشته و روی آن را تا جایی که جوانه روییده با خاک پر کنید و سپس گلدان را به طور کامل آبیاری کنید.
۱۱. گلدان شما باید در جایی پر نور قرار داشته باشد. البته دقت کنید، گیاه جوان را نباید در معرض تابش شدید نور خورشید قرار دهید. بهتر است گلدان در جایی باشد که نور غیر مستقیم خورشید وجود داشته باشد. بهترین مکان پنجره‌های جنوبی آپارتمان است.

شرایط اکولوژیک مورد نیاز کاشت انبه در گلدان

خاک: انبه در انواع مختلف خاک رشد می‌کند، با این حال بهترین خاک برای کاشت دانه انبه در گلدان، ترکیبی مساوی از خاک معمولی و خاک برگ و یا مخلوط کوکوپیت و پرلیت به میزان ۴۰ درصد و پیت ماس ۲۰ درصد است.

نور: گیاه انبه به نور زیادی برای رشد نیاز دارد. اما بهتر است آن را در معرض نور مستقیم خورشید قرار ندهید.

آبیاری: آبیاری باید به طور منظم و به روش صحیح انجام شود. انبه مانند دیگر میوه‌های گرمسیری، نیاز به دوره‌های خشکی و مرطوب دارد. دانه انبه نیاز به رطوبت دارد تا جوانه بزند. بهترین زمان برای آبیاری وقتی است که سطح خاک گلدان خشک شده باشد.

کوددهی: کود دادن به گیاه باید منظم باشد و حتی در فصل زمستان، ماهی یک بار انجام شود.

آفات و بیماری‌ها: مهم‌ترین آفت این گیاه، شته و کنه هستند. اگر نشانه‌های بیماری را دیدید، باید سریعاً اقدام کنید تا بیماری گسترش نیابد.

کاشت دانه انبه در گلدان تا زمان میوه‌دهی حدود ۵ تا ۸ سال طول می‌کشد. در این مدت می‌توانید گیاه را به عنوان یکی درختچه زینتی پرورش دهید. همچنین می‌توانید نهال آماده انبه را از فروشگاه‌های گل و گیاه خریداری کنید تا زمان کمتری برای رسیدن میوه منتظر بمانید.

برداشت محصول انبه

درخت انبه از سال چهارم یا پنجم بعد از کاشت شروع به میوه دادن می‌کند و پس از ۸ سال، میزان تولید آن افزایش می‌یابد. در ۲۰ سالگی به رشد کامل می‌رسد.

هر درخت باید در سال بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ عدد میوه تولید کند. بعضی از ارقام می‌توانند در سال ۱۰۰ عدد میوه بدهند. تولید میوه در انبه به طور یکنواخت نیست و در یک برداشت کم می‌توان کیفیت میوه را افزایش داد.

معمولاً از زمان گلدهی تا زمان رسیدن میوه‌ها ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد. برداشت میوه‌ها زمانی شروع می‌شود که رنگ آن‌ها از سبز به زرد تغییر کند و معمولاً در این حالت، میوه دارای قند بیشتری است. میوه‌ها باید در فواصل زمانی مشخص برداشت شوند. به آرامی میوه‌ها را در دست گرفته و بچینید و سپس بسته‌بندی کنید.

میوه‌ها باید با ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر از دم میوه چیده شوند. برای حمل و نقل و صادرات، باید دم میوه‌ها را تا ۲ سانتی‌متر کوتاه کرده و شستشو دهید تا مواد زائد و بقایای سم از بین برود و سپس در جعبه قرار دهید. برای جلوگیری از شکستن شاخه‌های درخت در زمان برداشت، از نردبان یا بالابرها استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: