آشنایی با موارد مصرف و عوارض جانبی آنتی بیوتیک تری متوپریم (2 نکته مهم)
“`html
معرفی داروی تری متوپریم
تری متوپریم (Trimethoprim) یک نوع داروی آنتی بیوتیک است که می‌تواند رشد باکتری‌ها را متوقف کند و برای درمان عفونت‌ها، به ویژه عفونت‌های ادراری، استفاده می‌شود. معمولاً این دارو با یک داروی دیگر به نام سولفامتوکسازول ترکیب می‌شود و به آن کوتریموکسازول می‌گویند. همچنین، تری متوپریم در پیشگیری از عفونت‌های ادراری و عفونت پنوموسیستس کارینی نیز کاربرد دارد.
اشکال دارو: قرص ، آمپول ، شربت
مکانیسم اثر تری متوپریم
تری متوپریم به عنوان یک مهارکننده آنزیم دی هیدروفولات ردوکتاز عمل می‌کند و از این طریق مانع تولید برخی از آمینو اسیدها و نوکلئوتیدهای ضروری برای باکتری‌ها می‌شود که باعث متوقف شدن رشد آن‌ها می‌گردد.
فارماکودینامیک تری متوپریم
تری متوپریم به عنوان یک مهارکننده پرییمیدینی دی هیدروفولات ردوکتاز شناخته می‌شود و نقش مهمی در متابولیسم فولات باکتری‌ها و سنتز DNA آن‌ها دارد.
فارماکوکینتیک تری متوپریم
تری متوپریم به سرعت و تقریباً به طور کامل از طریق دستگاه گوارش جذب می‌شود. پس از مصرف دارو، غلظت آن در خون بعد از ۴ تا ۱ ساعت به حداکثر می‌رسد. این دارو به خوبی در بدن پخش می‌شود و نیمه عمر آن بین ۸ تا ۱۱ ساعت است که در کودکان معمولاً کوتاه‌تر و در صورت مشکل کلیوی ممکن است طولانی‌تر شود. عمدتاً این دارو از راه کلیه‌ها دفع می‌شود.
قبل از مصرف تری متوپریم در موارد زیر با پزشک خود مشورت نمایید
- اگر به تری متوپریم حساسیت دارید.
- اگر باردار هستید یا در حال شیردهی هستید.
- اگر هر نوع بیماری دارید، به‌ویژه کم‌خونی مگالوبلاستیک به علت کمبود فولیک اسید و بیماری‌های کلیوی.
- اگر در حال مصرف هر نوع دارو هستید، چه تجویزی و چه بدون نسخه، به ویژه داروهایی مانند سیکلوسپورین، داپسون، فنی‌توئین، ریفامپین، وارفارین و آنتاگونیست‌های فولیک اسید.
- از مصرف این دارو برای نوزادان و کودکان زیر ۱۲ سال بدون تجویز پزشک خودداری کنید.
در طول مصرف تری متوپریم رعایت نکات زیر توصیه می‌شود
- دارو را با معده خالی مصرف کنید، اما اگر با مشکلات گوارشی روبرو شدید، می‌توانید آن را همراه غذا بخورید.
- مدت زمان درمان را کامل کنید و اگر یک دوز را فراموش کردید، به محض یادآوری آن را مصرف کنید، اما اگر نزدیک به زمان دوز بعدی است، آن را بخورید و از مصرف دوبرابر دوز بعدی خودداری کنید.
- اگر دوره درمان طولانی است، به طور منظم به پزشک خود مراجعه کنید.
- اگر بعد از چند روز از مصرف دارو علائم شما بهبود نیافت، پزشک خود را مطلع کنید.
- اگر هرگونه درمان دندانپزشکی دارید، استفاده از این دارو را به دندانپزشک خود بگویید و در این مدت از مسواک و دیگر وسایل بهداشت دهان به طور منظم استفاده کنید.
- این دارو ممکن است پوست شما را حساس به نور کند، پس اگر واکنش شدید روی پوستتان به خاطر نور خورشید پیش آمد، به پزشکتان اطلاع دهید.
مقدار مصرف تری متوپریم
مقدار مصرف این دارو را پزشک مشخص می‌کند، اما مقدار معمولی برای بزرگسالان و نوجوانان به صورت زیر است:
مقدار مصرف معمول بزرگسالان و نوجوانان:
به عنوان ضد باکتری
“““html
در درمان عفونت‌های دستگاه ادراری: ۱۰۰ میلی‌گرم هر ۱۲ ساعت به مدت ۱۰ روز یا ۲۰۰ میلی‌گرم یک بار در روز به مدت ۱۰ روز.
- در درمان پنومونی ناشی از پنوموسیستیس کارینی: ۲۰ میلی‌گرم تری متوپریم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در هر روز به همراه ۱۰۰ میلی‌گرم داپسون یک بار در روز به مدت ۲۱ روز.
- پروفیلاکسی عفونت‌های دستگاه ادراری: ۱۰۰ میلی‌گرم یک بار در روز.
- توجه: در بزرگسالان با بیماری کلیوی، میزان مصرف دارو باید کاهش یابد.
عفونت گوش میانی حاد:
- ۵ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر ۱۲ ساعت برای ۱۰ روز
مقدار مصرف معمول کودکان:
- به عنوان ضد باکتری: در نوزادان بالای ۲ ماه و کودکان زیر ۱۲ سال: مقدار مصرف خاصی وجود ندارد. با این حال، مقدار ۳ میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن دو بار در روز به طور مؤثر در کودکان مصرف می‌شود.
- کودکان ۱۲ سال به بالا: برابر مقدار مصرف بزرگسالان و نوجوانان می‌باشد.
توجه: اطمینان و کارآیی دارو در نوزادان زیر ۲ ماه به اثبات نرسیده است و همچنین کارآیی دارو در کودکان زیر ۱۲ سال به اثبات نرسیده است.
مصرف تری متوپریم در بارداری
C ( داروهای گروه C فقط باید با تجویز پزشک مورد مصرف قرار بگیرند. خطرات ناشی از مصرف این گروه از داروها هنوز رد نشده است و یا اینکه مطالعات انسانی انجام نشده است. برای پزشک زمانی که فواید دارو بیشتر از مضرات احتمالی آن باشد و مصرف آن برای بیمار ضروری باشد، تجویز می‌شود.)
عوارض جانبی تری متوپریم
اختلالات گوارشی (تهوع و استفراغ)، بثورات جلدی، خارش، افزایش پتاسیم خون، کاهش هماتوپوئز، واکنش‌های حساسیت به نور، واکنش‌های حساسیت مفرط (آنژیوادم و آنافیلاکسی) و مننژیت آسپتیک گزارش شده‌اند.
تداخلات دارویی تری متوپریم
این دارو غلظت سرمی برخی از داروها مانند دیگوکسین، فنی توئین و پروکاوین آمید را افزایش می‌دهد. مصرف همزمان تری متوپریم (یا کوتریموکسازول) با داروهای سمی برای کلیه، به ویژه سیکلوسپورین، خطر بروز مسمومیت کلیه را افزایش می‌دهد. مصرف همزمان این دارو با متوترکسات و پریمتامین که خود مهار کننده فولات ردوکتاز هستند، خطر بروز کم‌خونی مگالوبلاست را افزایش می‌دهد. مصرف همزمان سایر داروهای تضعیف‌کننده مغز استخوان با این دارو احتمال کاهش بیشتر فعالیت مغز استخوان را افزایش می‌دهد.
- افزایش ریسک هایپرکالمی در صورت مصرف همزمان با: اپلرنون، اسپیرونولاکتون، آمیلوراید، کاپتوپریل، اپروسارتان، تریامترن.
- افزایش ریسک شکست درمان در صورت مصرف همزمان با: لکوورین.
- افزایش ریسک سرکوب شدید استخوان و آنمی آپلاستیک در صورت مصرف همزمان با متوترکسات.
موارد منع مصرف تری متوپریم
- در صورت ابتلای بیمار به نارسایی شدید کلیه، دارای سابقه حساسیت به این دارو و دیسکرازی خونی، این دارو نباید مصرف شود.
- کم خونی مگالوبلاستیک ناشی از کمبود فولات و حساسیت مفرط به این دارو.
هشدارها در رابطه
“““html
با مصرف تری متوپریم
1- اگر به این دارو حساسیت نشان دادید یا دچار راش پوستی شدید، مصرف این دارو را متوقف کنید.
2- برای افرادی که مشکلات کلیوی یا کبدی دارند یا کمبود فولات و پورفیری دارند، باید با احتیاط این دارو مصرف شود.
3- در زمان استفاده از این دارو، انجام آزمایش‌های خونی توصیه می‌شود.
4- برای بیماران مسن‌تر، مقدار مصرف باید کاهش یابد.
5- اسهال ناشی از باکتری کلستردیوم دیفیسیل هم در استفاده از این دارو و هم در سایر آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است به وجود آید و شدت آن می‌تواند از خفیف تا شدید باشد.
توصیه‌های دارویی تری متوپریم
- اگر دچار راش پوستی یا سایر علائم حساسیت به دارو شدید، مصرف آن را متوقف کنید.
- اگر دچار اسهال آبکی شدید و طولانی شدید، با پزشک خود تماس بگیرید.
مسمومیت با تری متوپریم
- اگر به طور تصادفی بیشتر از مقدار تجویز شده پزشک را مصرف کردید، فوراً به بیمارستان بروید.
شرایط نگهداری تری متوپریم
- دارو را در جای خشک و دور از نور در دمای بین ۱۵ تا ۳۰ درجه سلسیوس و در بسته‌های کاملاً در بسته نگهداری کنید.
- دارو را در دسترس کودکان قرار ندهید.
- از نگهداری و استفاده از داروهای منقضی شده خودداری کنید.
بیشتر بخوانید:
گردآوری توسط بخش سلامت
مجله رضیم
سایت رضیم
“`
