آشنایی با موارد مصرف و عوارض سیپروفلوکساسین (2 نکته مهم)

معرفی آنتی بیوتیکی سیپروفلوکساسین

سیپروفلوکساسین یکی از آنتی بیوتیک‌های گروه کینولون است که برای درمان برخی عفونت‌ها مانند عفونت‌های تنفسی، ادراری، پروستاتی، گوارشی، مفصلی و استخوانی و برخی عفونت‌های جنسی به کار می‌رود.

این آنتی بیوتیک فقط عفونت‌های ناشی از باکتری‌ها را درمان می‌کند و برای عفونت‌های ویروسی (مثل سرماخوردگی) مورد استفاده قرار نمی‌گیرد. استفاده نادرست یا غیرضروری هر آنتی بیوتیک ممکن است باعث کاهش کارایی آن شود.

این دارو به صورت قرص خوراکی، قطره چشمی، ویال و محلول تزریقی در دسترس است.

موارد مصرف سیپروفلوکساسین

• عفونت‌های ادراری (این دارو به‌عنوان نخستین گزینه درمانی پیشنهاد نمی‌شود)
• عفونت مثانه (سیستیت) در زنان
• پروستاتیت باکتریایی مزمن (این دارو به‌عنوان نخستین گزینه درمانی پیشنهاد نمی‌شود)
• عفونت‌های دستگاه تنفسی تحتانی (این دارو به‌عنوان نخستین گزینه درمانی پیشنهاد نمی‌شود)
• سینوزیت حاد (این دارو به‌عنوان نخستین گزینه درمانی پیشنهاد نمی‌شود)
• عفونت‌های پوستی
• عفونت‌های استخوان و مفصل
• تب تیفوئید
• اسهال عفونی

فارماکوکینتیک – دینامیک، مکانیسم اثر سیپروفلوکساسین

سیپروفلوکساسین یک آنتی بیوتیک از گروه فلوروکینولون‌ها است که با مهار بخشی به نام A از DNA gyrase باکتری‌ها، اثرات خود را بر روی باکتری‌ها اعمال می‌کند. این دارو به‌خوبی و به‌سرعت از دستگاه گوارش جذب می‌شود.

بالاترین غلظت پلاسمایی آن 2 تا 1 ساعت بعد از مصرف یک دوز 500 میلی‌گرمی حدود 5/2 میکروگرم در میلی‌لیتر است. نیمه‌عمر سیپروفلوکساسین تقریباً 5/4 تا 5/3 ساعت است و可能 است در نارسایی شدید کلیه به 8 ساعت افزایش یابد. میزان اتصال سیپروفلوکساسین به پروتئین‌های پلاسمایی بین 20 تا 40 درصد متغیر است.

این دارو به‌طور گسترده در بدن توزیع شده و نفوذ خوبی به بافت‌ها دارد. سیپروفلوکساسین می‌تواند وارد مایع مغزی-نخاعی شود، اما غلظت آن در این مایع، در صورت عدم التهاب مننژ، تنها 10 درصد از غلظت پلاسمایی آن است. غلظت‌های بالایی از سیپروفلوکساسین در صفرا وجود دارد.

این دارو از جفت عبور کرده و در شیر مادر نیز توزیع می‌شود. سیپروفلوکساسین عمدتا از طریق ادرار دفع می‌شود، اما حدود یک سوم دفع آن از راه‌های غیر کلیوی، مانند متابولیسم در کبد، دفع صفراوی و احتمالاً ترشح از طریق روده نیز انجام می‌شود. دارویی به نام پروبنسید می‌تواند دفع ادراری سیپروفلوکساسین را کم کند. تنها مقادیر کمی از این دارو از طریق همودیالیز یا دیالیز صفاقی قابل برداشت است.

پیش از مصرف سیپروفلوکساسین

1. اگر باردار هستید یا به دنبال بارداری هستید، اگر شیر می‌دهید، اگر مشکلات عضلانی دارید یا التهاب و کشیدگی تاندون‌ها، مشکلات کلیوی یا قلبی دارید و یا دچار بیماری صرع هستید، حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
2. اگر به بیماری فاویسم مبتلا هستید، نباید از این دارو استفاده کنید.
3. استفاده از این دارو در افراد زیر ۱۸ سال تنها در شرایط خاص و با تجویز پزشک متخصص توصیه می‌شود.
4. از آنجا که این دارو می‌تواند بر عملکرد داروهای دیگر در بدن تأثیر بگذارد، قبل از شروع مصرف آن، حتماً لیستی از تمام داروهای مصرفی خود را به پزشک یا داروساز ارائه دهید.
5. اگر سابقه حساسیت به داروهایی مثل افلوکساسین، نورفلوکساسین، لووفلوکساسین، موکسی فلوکساسین و نالیدیکسیک اسید دارید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید.

“““html

پزشک خود را در جریان بگذارید.

نحوه مصرف سیپروفلوکساسین

آنتی بیوتیک‌ها را دقیقاً طبق دستور پزشک مصرف کنید و دوره درمان را حتی اگر حالتان بهتر شده است، کامل کنید. زیرا ممکن است باکتری‌ها هنوز از بین نرفته باشند و این کار می‌تواند باعث بروز مقاومت میکروبی شود.

مقاومت میکروبی یکی از مشکلات جهانی است که به سرعت در حال افزایش است و اگر مصرف ناآگاهانه و نامناسب آنتی بیوتیک‌ها ادامه یابد، ممکن است با چالش‌های جدی مواجه شویم. زمانی که این داروها بدون نسخه پزشک یا در مقدار و مدت نامناسب مصرف شوند، نه تنها به شخص بیمار کمکی نمی‌کنند، بلکه باعث نمی‌شوند باکتری‌های موجود در بدن آن فرد به‌طور کامل از بین بروند. همچنین، باکتری‌هایی که در برابر دارو قرار گرفته‌اند، ممکن است به آن دارو مقاوم شوند. این وضعیت منجر به ظهور نسل جدیدی از میکروب‌ها می‌شود که دیگر به راحتی به آنتی بیوتیک‌های موجود واکنش نشان نمی‌دهند.

• از آنجایی که عفونت‌ها معمولاً مسری هستند، مصرف نادرست آنتی بیوتیک‌ها نه تنها برای خود بیمار بلکه برای دیگران نیز مشکل‌ساز است.
• قرص خوراکی این دارو باید کاملاً بلعیده شود. بنابراین، از خرد کردن یا جویدن آن خودداری کنید. با توجه به طعم ناخوشایند آن، می‌توانید آن را با یک لیوان آب مصرف کنید.
• مصرف شیر و لبنیات، آب پرتقال و نوشیدنی‌های انرژی‌زا همزمان با این دارو می‌تواند اثر بخشی آن را کاهش دهد.
• درمان با این دارو معمولاً به‌صورت دو بار در روز به مدت یک هفته یا بیشتر است. اما برای برخی عفونت‌ها ممکن است یک قرص نیز کافی باشد. بنابراین، میزان مصرف و طول درمان را دقیقاً از پزشک خود بپرسید.
• این دارو با غذا تداخل خاصی ندارد و می‌توان آن را قبل یا بعد از غذا مصرف کرد. اگر دارو دو بار در روز تجویز شده باشد، بهتر است بین دو نوبت 12 ساعت فاصله باشد.
• در طول درمان با این دارو، مصرف آب و مایعات به مقدار کافی احتمال بروز عوارض را کاهش می‌دهد.
• در زمان درمان با این دارو، باید حداقل ۲ ساعت فاصله بین مصرف این دارو و شیر، لبنیات، شربت‌های ضد اسید معده و مکمل‌های حاوی آهن یا روی وجود داشته باشد.
• در طول درمان با این دارو حساسیت بدن شما به نور بیشتر می‌شود. بنابراین تا حد امکان از قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خودداری کرده و از کرم ضد آفتاب، پوشش مناسب و عینک آفتابی استفاده کنید.
• اگر به واکسیناسیون فکر می‌کنید، حتماً پزشک خود را از مصرف این دارو مطلع کنید.
• در برخی افراد، مصرف آنتی بیوتیک‌ها ممکن است باعث ایجاد لکه‌های قرمز و خارش در دهان یا واژن شود. در صورت بروز این علائم، به پزشک مراجعه کنید.
• این دارو ممکن است باعث ایجاد سرگیجه خفیفی شود. بنابراین تا زمانی که اثر دارو برطرف نشده است، از رانندگی و فعالیت‌هایی که نیاز به تمرکز دارند پرهیز کنید.
• چون سیپروفلوکساسین می‌تواند بر قند خون تأثیر بگذارد، در افراد دیابتی کنترل قند خون روزانه در زمان مصرف این دارو ضروری است.

موارد و مقدار مصرف سیپروفلوکساسین

توجه: این دارو برای افراد زیر 18 سال توصیه نمی‌شود و دوز‌های زیر مربوط به بزرگسالان است.

عفونت‌های ادراری (استافیلوکوک، گرم منفی، انتروکوک):

اگر عفونت خفیف تا متوسط باشد ۵۰۰ میلی‌گرم در روز خوراکی (معادل ۴۰۰ میلی‌گرم در روز به صورت وریدی) در دو نوبت جداگانه روزانه مصرف می‌شود و در صورتی که عفونت شدید یا عارضه‌دار باشد ۱۰۰۰ میلی‌گرم در روز خوراکی (معادل ۸۰۰ میلی‌گرم در روز) تجویز می‌شود.

“““html

فرم وریدی این دارو باید در دو دوز جداگانه و به مدت 7 تا 14 روز مصرف شود یا دو روز بعد از قطع تب (اگر عفونت شدید باشد، ممکن است تا 4 تا 6 هفته هم ادامه یابد).

برای درمان پنومونی (عفونت ریه) که به وسیله باکتری‌های گرم منفی، پنوموکوک و هموفیلوس ایجاد شده است، دوز استاندارد 400 میلی‌گرم، تزریقی (IV) هر 8 ساعت به مدت 10 تا 14 روز است.

استئومیلیت و آرتریت در بزرگسالان:

بسته به شدت بیماری، دوز درمانی بین 500 تا 750 میلی‌گرم، تزریقی (IV) هر 12 ساعت به مدت 4 تا 6 هفته توصیه می‌شود.

عفونت‌های پوستی (باکتری گرم منفی و استافیلوکوک):

برای عفونت‌های خفیف تا متوسط، 100 میلی‌گرم در روز به صورت خوراکی (معادل 800 میلی‌گرم در روز به صورت تزریقی) در دو دوز جداگانه و با همان مدت زمان ذکر شده توصیه می‌شود. برای عفونت‌های شدید یا با عارضه، 150 میلی‌گرم در روز به صورت خوراکی در دو دوز جداگانه (معادل 120 میلی‌گرم در روز تزریقی، در سه دوز جداگانه) پیشنهاد شده است.

• اسهال عفونی (Ecoli و شیکلا): 100 میلی‌گرم در روز در دو دوز جداگانه به صورت خوراکی به مدت 7 تا 14 روز
• تب تیفوییدی: مشابه اسهال عفونی
• گونوکوک (سرویسیت، یورتریت): 250 میلی‌گرم به صورت تک دوز خوراکی

عوارض شایع سیپروفلوکساسین

• از عوارض شایع مصرف سیپروفلوکساسین می‌توان به خستگی، تهوع و استفراغ اشاره کرد که با مصرف وعده‌های غذایی سبک و همچنین مصرف دارو پس از غذا می‌توان آن را کنترل کرد.
• اسهال خفیف و درد هنگام ادرار کردن نیز از دیگر عوارض شایع این دارو هستند که با نوشیدن مایعات کافی می‌توان آنها را کاهش داد. اما اگر اسهال ادامه‌دار شد یا حاوی خون بود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.

عوارض خاص اما مهم سیپروفلوکساسین

این دارو ممکن است عوارض نادر اما مهمی ایجاد کند که با وجود احتمال کم وقوع، توجه به آنها ضروری است. در صورتی که علائم سرفه به همراه گلودرد، خشکی و التهاب چشم و یا بروز لکه‌های قرمز پوستی را مشاهده کردید، فوراً به پزشک یا مرکز درمانی مراجعه کنید.

در موارد نادر، مصرف این آنتی‌بیوتیک می‌تواند باعث انقباض و کشیدگی عضلات و آسیب به تاندون‌ها و مفاصل شود. اگر در مدت درمان با این دارو احساس درد یا کشیدگی در عضلات و مفاصل داشتید، حتماً قبل از مصرف نوبت بعدی دارو به پزشک مراجعه کنید.

استفاده بیش از حد از سیپروفلوکساسین باعث شده است که بسیاری از باکتری‌ها نسبت به این دارو مقاوم شوند، در حالی که قبلاً به راحتی با این دارو از بین می‌رفتند.

موارد منع مصرف سیپروفلوکساسین

مصرف این دارو در افرادی که سابقه حساسیت به هر یک از داروهای گروه فلوروکینولون یا آنتی‌بیوتیک‌های گروه کینولون دارند، ممنوع است. این دارو نباید برای کودکان تجویز شود. همچنین در موارد اختلالات سیستم عصبی مرکزی مانند آرتریواسکلروز شدید مغزی یا بیماری‌های تشنجی، در بیمارانی که داروهای تئوفیلینی یا کافئین مصرف می‌کنند، در نارسایی شدید کلیه و افرادی که هنگام مصرف این دارو دچار کریستالوری می‌شوند و به علاوه در بیمارانی که تحت درمان با داروهای ضد انعقاد خوراکی هستند، احتیاط در مصرف سیپروفلوکساسین لازم است. لازم به ذکر است که مصرف افلوکساسین و کافئین با یکدیگر مشکلی ایجاد نمی‌کند. برای اطلاعات بیشتر به قسمت تداخلات و عوارض جانبی مراجعه کنید.

موارد احتیاط در مصرف سیپروفلوکساسین

“`

اگر یکی از موارد زیر برای شما وجود دارد، قبل از مصرف سیپروفلوکساسین، به پزشک خود اطلاع دهید:

• آیا به سیپروفلوکساسین یا دیگر داروهای ضد باکتریایی فلوروکینولون حساسیت دارید؟
• آیا کمتر از 18 سال دارید، باردار هستید یا شیر می‌دهید؟
• آیا داروهای دیگری مصرف می‌کنید، به ویژه داروهای گشادکننده برونش (مثل آمینوفیلین، اکستریفیلین و تئوفیلین)، آنتی‌اسیدها، قرص آهن، سوکرالفات، کافئین، دیدانوزین یا داروهای رقیق کننده خون (مثل وارفارین)؟
• آیا سابقه یا ابتلا به بیماری‌های تشنجی، کلیوی یا کبدی دارید؟

نکات مهم هنگام مصرف سیپروفلوکساسین

1. حتی اگر احساس بهبود کردید، دارو را تا آخر مصرف کنید تا عفونت به طور کامل درمان شود و از عود آن جلوگیری کنید.
2. روزانه حداقل هشت لیوان آب بنوشید، مگر اینکه پزشک شما دستور دیگری داده باشد.
3. سیپروفلوکساسین را دور از دسترس کودکان نگهداری کنید و آن را در جایی که گرم، نور مستقیم یا رطوبت وجود ندارد، قرار دهید (زیرا در این شرایط خراب می‌شود).
4. از قرار گرفتن در برابر نور خورشید در ساعات 10 صبح تا 3 بعدازظهر و استفاده از دستگاه‌های برنزه‌کننده خودداری کنید. نواحی پوست خود را که در معرض آفتاب قرار می‌گیرد با کرم ضدآفتاب با SPF حداقل 15 بپوشانید.
5. اگر بعد از سه روز از شروع درمان با سیپروفلوکساسین، بهبودی احساس نکردید، با پزشک خود مشورت نمایید.

تداخلات دارویی سیپروفلوکساسین

تداخلات دارویی می‌توانند اثر داروهای شما را تقویت کنند یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهند. این فهرست شامل همه تداخلات ممکن نیست. لیستی از تمام داروهایی که مصرف می‌کنید تهیه کنید و آن را با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارید.

هیچ‌وقت بدون مشاوره پزشک، دوز هیچ دارویی را تغییر ندهید، آن را قطع نکنید یا مصرف دارویی جدید را آغاز ننمایید.

برخی از محصولاتی که ممکن است با این دارو تداخل داشته باشند شامل رقیق‌کننده‌های خون (مانند آسنوکومورال و وارفارین) و استرانسیوم هستند.

علاوه بر سیپروفلوکساسین، برخی داروها که ممکن است بر ریتم قلبی تأثیر بگذارند (به عنوان مثال، آمیودارون، دوفتیلید، کوئینیدین، پروکینآمید و سوتالول) نیز وجود دارند.

این دارو ممکن است خروج دیگر داروها از بدن شما را کند کند که می‌تواند بر نحوه تأثیر این داروها تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال، دولکستین، پیرفنیدون، تاسیملتئون و تییدانیدین تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

از نوشیدن مقدار زیاد قهوه، چای و کولا (نوشیدنی‌های کافئین‌دار) و همچنین خوردن شکلات زیاد و مصرف زیاد داروهای کافئین‌دار اجتناب کنید. این دارو ممکن است تأثیر کافئین را افزایش دهد یا زمان اثر آن را طولانی‌تر کند.

اگرچه بیشتر آنتی بیوتیک‌ها (مثل قرص‌ها، پچ‌ها یا حلقه‌ها) به ندرت بر کنترل بارداری هورمونی تأثیر دارند، برخی از آنتی بیوتیک‌ها (مثل ریفامپین و ریفابوتین) می‌توانند اثرات آن را کاهش دهند. این مسئله می‌تواند در بارداری مهم باشد، بنابراین اگر تحت کنترل بارداری هورمونی هستید، از پزشک یا داروساز خود بخواهید که اطلاعات بیشتری در این خصوص به شما ارائه دهند.

چه کارهایی نباید انجام دهید هنگام مصرف سیپروفلوکساسین

• از مصرف همزمان آنتی‌اسیدها، سوکرالفات یا داروهای حاوی آهن خودداری کنید. این داروها را حداقل 6 ساعت قبل یا 2 ساعت بعد از سیپروفلوکساسین مصرف نمایید.
• تا زمانی که مشخص نشود بدنتان چگونه به دارو پاسخ می‌دهد، رانندگی نکنید یا اقدام به انجام کارهایی که نیاز به هوشیاری دارند نکنید. این دارو ممکن است باعث خواب‌آلودگی یا گیجی شما شود.

بیشتر بخوانید:

گردآوری توسط بخش سلامت

مجله رضیم