آشنایی با ژل ایزوترتینوئین و عوارض خطرناک آن (2 نکته مهم)
موارد مصرف و عوارض جانبی ژل ایزوترتینوئین
ایزوترتینوئین (Isotretinoin) نوعی داروی رتینوئیدی است که برای درمان آکنه‌های شدید و عوارض پوستی که به داروهای دیگر جواب نمی‌دهند استفاده می‌شود. این دارو معمولاً برای آکنه‌های شدید و وضعیتی که ممکن است به مشکلات عصبی منجر شوند، تجویز می‌شود. همچنین، برای درمان آکنه‌هایی که به درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها جواب نمی‌دهند، به کار می‌رود.
آکنه یا جوش یکی از مهم‌ترین دلایل بروز لکه‌های پوستی است. این مشکل بیشتر در سنین ۱۲ تا ۲۵ سالگی دیده می‌شود، اما ممکن است برخی افراد در سنین دیگر نیز به آن دچار شوند. در زیر پوست، غده‌های چربی وجود دارند که با ترشح چربی، باعث نرمی و لطافت پوست می‌شوند. این چربی‌ها از طریق منافذی کوچک به سطح پوست می‌آیند.
در آکنه، برخی از این منافذ مسدود می‌شوند و در نتیجه جوش‌های سرسیاه و سرسفید ایجاد می‌گردند. استفاده از ایزوترتینوئین به صورت موضعی می‌تواند این منافذ بسته را باز کند و جوش‌ها را از بین ببرد. همچنین، ژل‌هایی مانند ایزوترکسین می‌توانند حاوی ایزوترتینوئین به همراه یک ماده ضدباکتریایی به نام اریترومایسین باشند که در صورت وجود التهاب در جوش‌ها تجویز می‌شوند.
ایزوترتینوئین یکی از داروهای بسیار خطرناک برای زنان باردار است.
مکانیسم اثر ژل ایزوترتینوئین
ایزوترتینوئین باعث کوچک شدن غده‌های چربی و کاهش فعالیت آن‌ها می‌شود، به همین دلیل ترشح چربی کاهش می‌یابد. همچنین، این دارو دارای اثرات ضدالتهابی و جلوگیری از ضخیم شدن پوست نیز می‌باشد. ایزوترتینوئین یکی از اشکال شیمیایی یک داروی دیگر به نام ترتینوئین است.
فارماکوکینتیک ژل ایزوترتینوئین
این دارو به سرعت از دستگاه گوارش جذب می‌شود و در کبد و احتمالاً دیواره روده تجزیه می‌گردد. نیمه‌عمر ایزوترتینوئین و ماده مؤثر آن بین ۱۰ تا ۲۰ ساعت است و برای رسیدن به حداکثر غلظت در خون تقریباً ۳ ساعت زمان نیاز دارد.
نکاتی که قبل از مصرف ژل ایزوترتینوئین باید در نظر گرفته شود
برخی داروها نمی‌توانند در شرایط خاص تجویز شوند و بعضی از آن‌ها برای درمان‌های بیشتر تجویز می‌شوند. بنابراین پیش از استفاده از ایزوترتینوئین، بهتر است پزشک شما از موارد زیر مطلع باشد:
- اگر باردار هستید یا به نوزاد خود شیر می‌دهید.
- اگر مشکلات پوستی دیگری دارید، مثل اگزما یا روزاسه.
- اگر شما یا یکی از افراد خانواده‌تان به سرطان پوست مبتلا بوده‌اید.
- اگر به نوعی از داروها حساسیت دارید.
اگر در حال حاضر داروی خاصی مصرف می‌کنید، مهم است که پزشک شما از آن آگاه باشد. این داروها ممکن است شامل داروهای گیاهی یا مکمل‌ها باشند.
موارد منع مصرف ژل ایزوترتینوئین
به تاریخ انقضای ژل ایزوترتینوئین توجه داشته باشید و اگر تاریخ انقضا تمام شده است، از آن استفاده نکنید. هرگز این دارو را به دیگران، حتی اگر علائمی مشابه شما داشته باشند، ندهید.
ژل ایزوترتینوئین را بیش از مقدار تجویز شده توسط پزشک مصرف نکنید. همچنین قبل از استفاده از آن، حتماً به پزشک خود بگویید که چه داروهایی دیگر مصرف می‌کنید. استفاده از ژل ایزوترتینوئین ممکن است باعث حساسیت پوست شما شود، بنابراین از استفاده از ضدآفتاب‌های قوی خودداری کنید.
مصرف ژل ایزوترتینوئین در دوران بارداری و شیردهی
استفاده از این دارو در زمان بارداری به شدت ممنوع است و می‌تواند به مرگ یا نقص عضو جنین منجر شود. این دارو در دسته X قرار دارد. همچنین در زمان شیردهی و در مواردی مثل نقص کارکرد کبد یا کلیه، افزایش ویتامین A و افزایش چربی خون نباید مصرف شود.
عوارض جانبی ژل ایزوترتینوئین
ایزوتروتینوئین می‌تواند عوارض بسیاری ایجاد کند که شامل خشکی شدید پوست یا غشاهای مخاطی، سوزش، خارش و علائم التهابی چشم، خونریزی از بینی، پوسته پوسته شدن، سرخی، سوزش و درد لب‌ها، افسردگی، عفونت‌های پوستی، مشکلات پوستی و درد مفاصل است.
تداخلات دارویی ژل ایزوترتینوئین
تداخل دارویی ممکن است تأثیر داروها را تغییر دهد و خطر عوارض جانبی را افزایش دهد. لطفاً بدون مشاوره با پزشک خود، دوز دارو را تغییر ندهید یا آن را قطع نکنید.
قبل از استفاده از دارو، فهرستی از تمام داروهای مصرفی (شامل داروهای تجویزی و غیر تجویزی و همچنین داروهای گیاهی) تهیه کرده و با پزشک و داروساز خود در میان بگذارید. به ویژه اگر از داروهایی مانند تتراسایکلینها (مثل مینوسیکلین و تتراسایکلین)، داروهای ویتامین A (مثل ترتین و بکساروتن) و داروهایی که باعث از دست رفتن استخوان می‌شوند (مثل داروهای ضد تشنج مانند فنی توئین یا کورتیکواستروئیدها مثل پردنیزولون) استفاده می‌کنید.
ایزوترتینوئین ممکن است غلظت کاربامازپین را کاهش دهد. مصرف همزمان ایزوترتینوئین و تتراسیکلین ممکن است خطر افزایش فشار خون داخل جمجمه را بالا ببرد.
محصولات خشک کننده پوست، لوازم آرایش درمانی، صابون‌ها و محصولات ضد آکنه ممکن است خطر خشکی و تحریک پوست را در کنار ایزوترتینوئین افزایش دهند.
همچنین حتماً از روش‌های مطمئن جلوگیری از بارداری استفاده کنید. اگر دچار لکه بینی یا خونریزی شدید، با پزشک خود صحبت کنید، زیرا این ممکن است نشان‌دهنده مشکل در روش جلوگیری از بارداری شما باشد.
هشدارها در رابطه با ژل ایزوترتینوئین
1- ایزوترتینوئین یک داروی سمی است و باید فقط تحت نظر پزشک متخصص پوست تجویز شود. این دارو معمولاً برای حداقل 16 هفته مصرف می‌شود و تکرار دوره معمولاً نیاز نیست.
2- این دارو تراتوژن است و حداقل یک ماه قبل از شروع درمان، در حین درمان و تا یک ماه بعد از آن، نباید باردار شوید.
3- در طول درمان و حداقل یک ماه بعد از پایان درمان، از اهدای خون باید اجتناب کنید.
4- عملکرد کبد و چربی‌های پلاسما باید در ابتدا و یک ماه بعد از شروع درمان و سپس هر سه ماه یکبار بررسی شوند.
5- در حین درمان با این دارو از مصرف تتراسایکلین، مقادیر زیاد ویتامین A (بیش از 4000 تا 5000 واحد در روز) و کراتولیتیک‌ها باید خودداری شود.
6- همچنین سطح گلوکز خون در افراد مبتلا به دیابت و کسانی که دچار کراتیت هستند (به ویژه در افراد مبتلا به سندرم چشم خشک) باید بررسی گردد.
توصیه‌های دارویی ژل ایزوترتینوئین
1- اگر احتمال بارداری وجود دارد، باید مصرف دارو را متوقف و به پزشک مراجعه کنید.
2- از مصرف همزمان ویتامین A یا مکمل‌های حاوی این ویتامین به جز در صورت تجویز پزشک، خودداری کنید.
3- در صورت کاهش بینایی در شب، از رانندگی و کار با ماشین‌آلات دیگر خودداری کرده و به پزشک مراجعه کنید.
نحوه نگه‌داری ژل ایزوترتینوئین
تمام داروها را در جایی دور از دسترس کودکان نگه‌داری کنید. این دارو را در مکانی خنک، خشک و دور از گرما و نور مستقیم خورشید نگه دارید.
