آیا دندان عقل نهفته را باید کشید؟ (2 نکته مهم)

آیا دندان عقل پنهان را باید جراحی کرد؟

دندان عقل آخرین دندان در هر قوس فکی است که معمولاً بین ۱۷ تا ۲۵ سالگی در دهان ظاهر می‌شود و به آن “آسیای سوم” می‌گویند. هر فرد معمولاً ۲ دندان عقل در فک بالا و ۲ دندان عقل در فک پایین دارد، که در مجموع ۴ دندان عقل می‌شود. گاهی به دلایل مختلفی مانند مسائل ارثی، بیماری‌های دوران کودکی (مثل کم‌خونی یا راشیتیسم)، و عدم تطابق بین رشد استخوان فک و اندازه دندان‌ها، این دندان‌ها ممکن است در فک پنهان بمانند.

گاهی نیز بخش‌هایی از تاج دندان‌ها به طور ناقص در دهان ظاهر می‌شوند که به این وضعیت دندان عقل نیمه نهفته گفته می‌شود. نبود دندان عقل یک یا چند عدد از پدیده‌های hypodontia است. دندانپزشکان در آمریکا بر این باورند که نباید دندان عقل را بی‌دلیل کشید، مگر اینکه باعث مشکلات و ناراحتی شود. انجمن دندانپزشکی آمریکا در یک مقاله جدید گفت که اگر دندان عقل شما مشکلات خاصی برای دهان و دندان‌ها ایجاد کند، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید و آن را بکشید زیرا نگه داشتن آن ممکن است عاقلانه نباشد.

این مشکلات شامل:

• درد و ناراحتی
• عفونت
• ایجاد کیست یا غده
• آسیب دیدن دندان‌های کناری
• بروز بیماری لثه
• اگر دندان عقل دچار پوسیدگی شود

دندان عقل چیست؟

در دهان یک انسان بالغ ۳۲ دندان وجود دارد، چهار عدد از این دندان‌ها که به تازگی از دیگر دندان‌ها رشد می‌کنند، دندان‌های عقل نامیده می‌شوند. سن تقریبی شروع تشکیل این دندان‌ها در استخوان فک حدود ۹ تا ۱۰ سالگی است و تاج آن‌ها در ۱۴ سالگی کامل می‌شود. در سال‌های انتهایی دوره نوجوانی، دندان‌های عقل شروع به رشد در داخل استخوان کرده و بعد از ۱۶ سالگی در دهان ظاهر می‌شوند. نام این دندان‌ها به خاطر زمانی است که در دهان ظاهر می‌شوند، که همزمان با بالغ شدن فکری فرد است. در طی رشد و توسعه فک‌ها معمولاً فضای کافی برای رویش این دندان‌ها وجود دارد. اگر دندان عقل به درستی و در زمان مناسب رشد کند، مانند دیگر دندان‌ها مفید و موثر در سیستم جویدنی خواهد بود و بر خلاف برخی نگرش‌های نادرست، نیازی به کشیدن آن‌ها نیست.

چرا دندان عقل را باید کشید؟

دندان پزشکان می‌گویند

بهترین سن برای جراحی دندان عقل زیر 20 سالگی است، زیرا این کار درد و عوارض کمتری دارد.
دندان عقل، سومین دندان آسیاب بزرگ است که کمی دیرتر از دیگر دندان‌ها رشد می‌کند و در سنین ۱۷ تا ۲۱ سالگی بیرون می‌آید. با بزرگ شدن انسان و کوچک شدن فک، فضای کافی برای رشد دندان عقل ایجاد نمی‌شود و این دندان‌ها به شکل نهفته یا نیمه‌نهفته در می‌آیند. تحقیقات نشان داده که این دندان‌ها اغلب مشکلاتی به وجود می‌آورند و نیاز به جراحی دارند. دندان‌های عقل می‌توانند پس از پوسیدگی، به دندان‌های کناری آسیب بزنند و عفونت ایجاد کنند و گاهی به بستری شدن و جراحی نیاز پیدا می‌شود. همچنین، به دلیل اینکه دندان عقل در آخرین ردیف از دندان‌ها رشد می‌کند و فضای کمی برای آن وجود دارد، ممکن است به دندان‌های مجاور فشار آورده و آن‌ها را کج کند. این دندان‌ها می‌توانند باعث درد در ناحیه مفصل فک، گوش، چشم و سر شوند. بنابراین بهتر است دندان عقل توسط دندانپزشک کشیده شود.

کشیدن دندان‌های عقل در سنین بالاتر می‌تواند مشکلات بیشتری ایجاد کند:

با بالا رفتن سن، ریشه‌های دندان‌ها ضخیم‌تر می‌شوند و ممکن است کشیدن آن‌ها دشوارتر شود. ترمیم پس از کشیدن دندان نیز ممکن است ضعیف‌تر باشد، همچنین ممکن است دندان‌های مجاور دچار پوسیدگی شوند یا دندان‌ها در فک جوش بخورند. در افراد مسن، همچنین احتمال شکستگی استخوان حین جراحی و کشیدن دندان وجود دارد.

“`html

دندان، کاهش تحمل بیمار به دلیل شرایط سنی و درمان‌های پزشکی از قبیل مصرف داروهای قلبی، ریوی و … .

توجه کنید که اگر این دندان تصمیم به رویش و قرار گرفتن در محیط دهان را داشته باشد، پیش از اینکه شما تولد 20 سالگی را جشن بگیرید، سر و کله‌اش در دهانتان پیدا می‌شود. بنابراین اگر تا این سن خبری از دندان عقلتان نشده است، باید به فکر جراحی آن و خارج کردنش باشید.
اگر سن شما از 40 سالگی گذشته است و هیچ مشکلی با دندان عقل‌تان ندارید، بهتر است دیگر به فکر خارج کردن آن نباشید، چون بعید به نظر می‌رسد بعد از این نیز دچار بیماری‌های لثه، پوسیدگی و یا تغییرات کیستی در اطراف این دندان شوید. فقط کافی است هر 1 یا 2 سال یک‌بار، یک عکس رادیوگرافی از دندانتان تهیه کنید تا مطمئن شوید هیچ عارضه جانبی وجود ندارد.

ردپای عفونت دور دندان عقل

گاهی در پشت دندان عقل‌تان، یک تکه از مخاط قرار دارد که گاهی روی سطح دندان عقل را می‌پوشاند و با فشار دندان‌های بالا زخمی می‌شود. گاهی هم مواد غذایی زیر این گوشت اضافی گیر می‌کند و میکروب‌ها به این محل هجوم می‌برند و در نتیجه عفونت دردناک و بدبویی در اطراف دندان عقل‌تان ایجاد می‌شود.

در این شرایط شما باید به دندان پزشک مراجعه کنید تا زیر این بافت اضافی را شستشو داده و باقیمانده مواد غذایی را پاک کند، ولی برای این‌که پس از این دیگر با این مشکل روبه‌رو نشوید، باید با جراحی دندان عقل و خارج کردن آن، این محل تجمع خرده‌های غذایی و میکروب‌ها را برای همیشه از بین ببرید.

وقتی عقل راهش را گم می‌کند

گاهی دندان عقل شما به صورت افقی در استخوان فک قرار گرفته است و به‌جای این‌که عمودی بالا بیاید، به سمت جلو حرکت می‌کند. در این شرایط ریشه دندان آسیای دوم آسیب می‌بیند.
اگر در این وضعیت برای جراحی دندان عقل‌تان اقدامی نکنید، به مرور ریشه دندان آسیای دومتان تحلیل می‌رود و باید ریشه این دندان نیز درمان شود. بنابراین با گرفتن یک عکس رادیوگرافی، از رویش صحیح دندان عقل‌تان مطمئن شوید.

عقل فدای ارتودنسی

گاهی ممکن است شما فضایی برای حرکت دادن دندان‌ها و مرتب کردنشان نداشته باشید. در این شرایط متخصص ارتودنسی ممکن است پیش از شروع درمان، به شما توصیه کند دندان عقل‌تان را با جراحی خارج کنید؛ به‌ویژه زمانی که لازم است برای مرتب کردن دندان‌ها، دندان‌های آسیاب را به عقب بکشید. همچنین ممکن است بعد از درمان ارتودنسی، هنوز کمی شلوغی در دندان‌های جلوی فک پایین باقی بماند.

در این مورد نیز ممکن است دندان پزشکتان به شما توصیه کند که دندان عقل‌تان را جراحی کنید تا این بی‌نظمی باقی‌مانده نیز برطرف شود. شاید انسان‌های چندین نسل قبل از ما بیش از 23 تا دندان داشتند، اما با تغییر شرایط محیطی، رژیم‌های غذایی و کوچک شدن فک‌ها، امروزه حتی جا برای 23 دندان هم در دهان باقی نمانده است.
دندان‌های عقل به‌طور معمول از سنین حدود 81 سالگی به بعد در دهان شروع به رویش پیدا می‌کنند.

تعداد دندان‌های عقل 4 عدد است و در هر طرف فک‌های بالا و پایین در انتهایی‌ترین نقطه از دهان باید یکی از آنها رویش پیدا کند. اما نکته جالب این است که در بعضی افراد ممکن است یک، دو یا هیچ‌کدام از دندان‌های عقل وجود نداشته باشند.

به عبارت دیگر اگر حدود بیست‌وچهار، پانزده سالتان شد و هنوز دندان عقلی در دهانتان نداشتید، باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا با گرفتن یک رادیوگرافی، تکلیف را مشخص کند: آیا دندان عقل وجود ندارد یا اینکه به دلیل عدم وجود فضای کافی در دهان، دندان‌های عقل رویش نیافته و به صورت باقی مانده‌اند.

دندان‌های عقل نهفته ممکن است به‌عنوان منبعی برای ایجاد کیست‌های فکی یا تومورها باشند، بنابراین گروهی از دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند که این دندان‌ها حتماً با جراحی از فک خارج شوند و گروه دیگری معتقدند که می‌توان با پیگیری مرتب و انجام رادیوگرافی‌های دوره‌ای، به مراقبت از آنها ادامه داد.

“`

کنترل دندان‌ها هر شش ماه یک‌بار لازم است، تا زمانی که علامتی در دهان وجود نداشته باشد.

دندان‌های عقلی (دندان عقل) ممکن است در جای درست و به طور کامل رشد کنند اگر فضای کافی برای آنها وجود داشته باشد. اما اگر فضای کافی نباشد، این دندان‌ها ممکن است به‌صورت نیمه‌نهفته یا به شکل افقی و مورب در دهان ظاهر شوند.

آیا دندان عقل را باید کشید:

دندان عقل معمولاً بین سنین 17 تا 20 سالگی رشد می‌کند، و در دختران معمولاً زودتر از پسران ظاهر می‌شود. این دندان‌ها از نظر اندازه با سایر دندان‌ها متفاوت بوده و در بسیاری از موارد می‌توانند مشکلاتی برای افراد ایجاد کنند. بنابراین، دانستن نکات زیر در مورد دندان‌های عقل خیلی مهم است:

1- همیشه دندان‌های عقل در همه افراد رشد نمی‌کنند و برخی افراد ممکن است این دندان‌ها را نداشته باشند. غیبت دندان‌های عقل می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از آنها وراثت است.

2- رویش دندان‌های عقل معمولاً با مشکلاتی همراه است. این مشکلات شامل دردهای شدید یا مبهم، تورم و التهاب لثه‌های اطراف دندان و گاهی درد و خونریزی است. یک نوع مشکل لثه که به هنگام رویش دندان عقل پیش می‌آید به نام پری کورونیت شناخته می‌شود. این مشکل دردناک نیاز به درمان‌های دارویی و گاهی جراحی دارد.

3- دندان‌های عقل همیشه به طور طبیعی و مستقیم رشد نمی‌کنند. در بسیاری از مواقع، دندان عقل در مسیر رشد خود به سمت دندان‌های مجاور کج می‌شود و به شکل افقی در استخوان فک قرار می‌گیرد و به همین خاطر نمی‌تواند به درستی خارج شود و به صورت نهفته باقی می‌ماند. بسیاری از افراد متوجه وجود دندان‌های عقل خود از طریق رادیوگرافی می‌شوند. در مورد کشیدن دندان‌های عقل نهفته نظرات متفاوتی وجود دارد. برخی معتقدند که باقی ماندن این دندان‌ها ممکن است منجر به بروز تومورهای خاصی، مانند آملوبلاستوما، شود. همچنین ثابت شده که دندان‌های عقل پایین بیشتر دچار نهفتگی می‌شوند.

4- بسیاری از دندان‌های عقل پس از رویش به درستی با دندان‌های جلویی خود جفت نمی‌شوند و بنابراین در جویدن غذا کارایی ندارند.

5- دندان‌های عقل به دلیل عدم شکل طبیعی و مشخص، و همچنین قرار گرفتن در انتهای فک، آسیب‌پذیرتر از دندان‌های دیگر هستند و معمولاً زودتر از دیگر دندان‌ها پوسیده می‌شوند. به این خاطر، کشیدن آنها ضروری می‌شود.

6- ترمیم و پر کردن دندان‌های عقل کار سختی است و کشیدن آنها نیز معمولاً دشوارتر از سایر دندان‌ها است. عفونت این دندان‌ها به راحتی می‌تواند به نواحی دیگر فک منتقل شود و مشکلات جدی برای بیمار ایجاد کند.

7- توصیه می‌شود که هر فرد به‌خصوص از سن 20 سالگی با مراجعه به دندانپزشکی و در صورت نیاز، با گرفتن عکس، وضعیت دندان عقل خود را بررسی کرده و مشخص کند آیا باید دندان عقل خود را نگه‌ دارد یا بکشید.

جراحی یکی از عملکردهای دندانپزشک است و به همین خاطر بسیاری از دندانپزشکان در تابلو خود عنوان جراح دندانپزشک را دارند. جراحی بیشتر در محدوده فک و کشیدن دندان عقل انجام می‌شود. هرچند جراحی‌های بزرگ‌تر و پیچیده‌تر نیاز به تخصص یک جراح فک و صورت دارد، اما دندانپزشکان عمومی نیز می‌توانند جراحی‌های کوچکی مثل کشیدن دندان عقل و جراحی دندان عقل، شکافتن آبسه‌ها و … را انجام دهند.

جراحی‌ها در دندانپزشکی به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1- جراحی‌های محدود و کوچک مانند کشیدن دندان عقل، شکافتن آبسه و جراحی‌های برخی ضایعات کوچک و محدود.
2- جراحی‌های بزرگ که تخصص جراح فک و صورت است و دامنه وسیعی دارند.

برخی از انواع جراحی‌های بزرگ به شرح زیر هستند:

1-

جراحی‌های دندان عقل نهفته:

این نوع جراحی شامل درمان‌هایی مانند جراحی تومورهای فک و صورت، اصلاح ناهنجاری‌های فکی مانند بزرگ یا کوچک بودن فک‌ها و جراحی ناهنجاری‌های دندانی فکی، از جمله شکاف کام و لب است.

2- جراحی صدمات فکی و صورت:

این نوع جراحی به ویژه پس از تصادفات و حوادث ضروری می‌شود. متخصصان جراحی فک و صورت می‌توانند انواع شکستگی‌های فک و صورت را درمان کنند.

3- جراحی زیبایی:

این شامل جراحی‌هایی مانند جراحی پلاستیک ترمیمی و جراحی بینی است که بیشتر جنبه زیبایی دارند و امروزه بسیار محبوب شده‌اند. این نوع جراحی‌ها معمولاً توسط متخصصین جراحی پلاستیک و گوش، حلق و بینی انجام می‌شوند. جراحی‌های بزرگ معمولاً تحت بیهوشی در بیمارستان انجام می‌گیرند.

بسیاری از ناهنجاری‌های فکی و صورتی بعد از سن بلوغ، که دیگر با ارتودنسی قابل حل نیستند، از طریق جراحی درمان می‌شوند. برای مثال، افرادی که در دوران کودکی به مشکلات مانند جلو زدن فک یا ناهنجاری‌های دیگر دچار بودند و درمان نکردند، می‌توانند در جوانی از طریق جراحی این مسائل را برطرف کنند.

دندان عقل چگونه کشیده می‌شود؟

اگر دندان عقل به‌راحتی قابل دسترسی باشد، با روش معمولی کشیده می‌شود. اما اگر دندان عقل نهفته باشد، به جراحی نیاز داریم. برای دندان عقل ساده، معمولا با تزریق بی‌حسی موضعی آن را می‌کشیم. اما اگر کشیدن دندان سخت باشد، به جراحی نیاز داریم که می‌تواند با بی‌حسی موضعی یا بیهوشی کامل انجام شود. در بی‌حسی موضعی، پزشک بی‌حسی را به محل جراحی تزریق می‌کند تا ناحیه بی‌حس شود.

در طول جراحی، شکافی در محل ایجاد می‌شود تا استخوان و ریشه دندان نمایان شود. در برخی موارد، برای کشیدن دندان عقل، ممکن است نیاز به برداشتن بخشی از استخوان باشد یا خود دندان برش داده شود تا بتوان آن را خارج کرد. بعد از کشیدن دندان، محل جراحی تمیز می‌شود و با انواع بخیه‌ها بسته می‌شود. در بعضی مواقع، ممکن است نیازی به بخیه نباشد.

عوارض ناشی از کشیدن دندان عقل

حفره خشک:

اگر بعد از کشیدن دندان، لخته خونی در محل تشکیل نشود یا از بین برود، حفره خالی دردناک و بدبویی ایجاد می‌شود. این عارضه معمولاً 3 تا 4 روز بعد از کشیدن دندان اتفاق می‌افتد و برای درمان آن باید به دندان‌پزشک مراجعه کنید. سیگار کشیدن بعد از جراحی ممکن است در ایجاد این مشکل تاثیر داشته باشد.

پارستزی:

یكی از عوارض نادر جراحی دندان‌های عقل پایین، پارستزی است که به معنی بی‌حسی موقت در ناحیه زبان، لب پایین یا فک پایین است و ممکن است از چند روز تا چند ماه طول بکشد. به ندرت این بی‌حسی ماندگار می‌شود.

شما ممکن است بعد از جراحی دندان عقل، این عوارض را تجربه کنید:

تورم یکی از عوارض معمول بعد از جراحی است. برای کاهش این تورم، در 48 ساعت اول بعد از جراحی می‌توانید از کمپرس سرد استفاده کنید. کمپرس را به مدت 20 دقیقه روی محل قرار دهید و سپس 20 دقیقه استراحت کنید. پس از 48 ساعت می‌توانید از آب دهان‌شویه استفاده کنید.

استفاده از آب نمک گرم (یک قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب گرم) می‌تواند مفید باشد. ممکن است بعد از جراحی در باز کردن کامل دهان‌تان مشکل داشته باشید. این مشکل معمولاً بعد از یک تا دو هفته برطرف می‌شود. درد یکی از عوارض شایع بعد از جراحی است.

چطور می‌توانید به خودتان کمک کنید

1. از مسکن‌ها مانند آسپرین، ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده کنید.
2. استراحت کنید.
3. شب بعد از جراحی، از یک بالش اضافی برای بالا نگه داشتن سر و کاهش خونریزی استفاده کنید.
4. از تف کردن آب دهانتان خودداری کنید تا لخته‌ای که تشکیل شده جدا نشود.
5. سیگار نکشید و از نوشیدنی‌های الکلی نیز استفاده نکنید، زیرا مضر هستند.
6. رژیم غذایی بعد از جراحی دندان عقل باید شامل غذاهای نرم، سرد و پر انرژی باشد.
7. از نوشیدن مایعات با نی پرهیز کنید، چون ممکن است لخته را جدا کند.
8. مسواک زدن را به 24 ساعت بعد از جراحی موکول کنید.
9. اگر برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز شده، آن را به طور کامل مصرف کنید.
10. اگر درد بسیار شدیدی داشتید یا خونریزی شما قطع نشد، حتماً به دندان‌پزشک مراجعه کنید.
11. دندان‌های عقل، سومین دندان‌های آسیا، آخرین دندان‌هایی هستند که به وجود می‌آیند و معمولاً برای سلامتی دهان و دندان نیازی به آنها نیست.