با گیاه آپارتمانی بن سای زمستانی شادابتر داشته باشید (2 نکته مهم)

بنسای باید به طور درست طراحی و شکل‌گیری شود به طوری که قسمت‌های جلو و پشت آن بیننده را تحت تأثیر قرار دهد. قسمت جلو باید کامل‌تر از پشت باشد. همچنین برآمدگی تنه نباید در جلو وجود داشته باشد. انتهای تنه باید در دسترس و قابل مشاهده باشد و تنه باید در یک سمت منحنی باشد.

نوک ساقه یا قسمت بالای درخت باید به سمت بیننده باشد. در قسمت جلو نباید شاخه‌ها به هم پیچیده و درهم باشند و همچنین نباید به سمت جلو رشد کنند. همه شاخه‌ها باید به راحتی قابل مشاهده باشند. قسمت پشت به گیاه عمق و نمای سه‌بعدی می‌دهد، بنابراین می‌توان یک یا دو شاخه در این بخش اضافه کرد.

روش‌های مختلف پرورش بنسای

پرورش نهالی
1- مابوری یا پرورش نهالی که از طبیعت جمع‌آوری می‌شود.

2- پرورش نهالی که از طریق خوابانیدن به دست می‌آید.

3- پرورش نهالی که از طریق جدا کردن تولید می‌شود.

4- پرورش نهالی که از طریق قلمه زدن حاصل می‌شود.

5- پرورش نهالی که از طریق پیوند زدن شکل می‌گیرد.

6- پرورش نهالی که از کاشت بذر به وجود می‌آید.

7- پرورش نشاهای آماده از خزانه.

مشهورترین بنسای‌های ژاپنی معمولاً از این روش‌ها پرورش یافته‌اند. نهالی که در طبیعت به علت شرایط نامناسب کوچک و کوتاه مانده است، تنها به یک آموزش صحیح برای تبدیل به یک بنسای زیبا نیاز دارد. گیاهانی مانند کاج سیاه ژاپنی، کاج قرمز ژاپنی، کاج سوزنی، عرعر و … را می‌توان از این طریق تبدیل به بنسای کرد.

مزیت این روش این است که زمان کمتری نیاز دارد. زیرا برای به دست آوردن بنسای از طریق کشت بذر، حداقل 5 تا 10 سال زمان لازم است. در ژاپن، گیاهانی که مطابق با ویژگی‌های بنسای از طبیعت جمع‌آوری می‌شوند، «آراکی» نامیده می‌شوند. بسیاری از گیاهانی که در شکاف‌های صخره‌ها در مناطق گرمسیری و معتدل رشد کرده‌اند، به دلیل شرایط خاص، به طور طبیعی تبدیل به درختانی مسن و کوتاه می‌شوند.

خصوصیات آراکی:

گیاهی که از طبیعت انتخاب و جمع‌آوری می‌شود باید این ویژگی‌ها را داشته باشد:

– باید به اندازه کافی کوچک باشد تا در گلدانی کم‌عمق و کوچک جا بگیرد.

– ریشه‌های قوی و گسترده داشته باشد.

– شاخه‌ها باید به شیوه‌ای زیبا، بسته به نوع بنسای مورد نظر، مرتب باشند.

– شاخه‌ها باید به صورت زیبا و جذاب در اطراف تنه اصلی پراکنده شده باشند، البته در روش نردبانی این ویژگی کمتر اهمیت دارد.

– باید سرزنده، سالم و قوی به نظر برسد و نیاز به مراقبت خاصی نداشته باشد.

– نباید ارتفاع زیادی داشته باشد.

– گیاه انتخابی باید جزء درختانی باشد که طول عمر بالایی دارند.

پس از انتخاب آراکی، دور گیاه را تمیز کرده و آن را با رعایت نکات باغبانی از محل رشد خود جدا می‌کنند. سپس با حصیر یا گونی دور ریشه‌های آن را می‌پوشانند و با نخی گونی را محکم می‌کنند. قطع بخش‌های ریشه‌ها تا فاصله مشخصی از تنه، لازم است و برش باید به صورت مورب باشد. بعد از انتقال به گلخانه، گیاه در یک گلدان جدید کاشته می‌شود که در آن ابتدا لایه‌ای از شن با دانه‌های بزرگ، سپس یک لایه خاک و شن و بعد یک لایه ماسه و کود حیوانی و در نهایت، شن شسته شده قرار داده می‌شود.

پس از ترمیم، گیاه آماده بنسای و تعلیم طبق شیوه انتخابی است.

چند نکته مهم در این زمینه:

1- نباید گیاه را در معرض باد قرار داد.

2- خاک اطراف گیاه نباید خشک شود.

3- در دو روز اول نباید گیاه در معرض نور مستقیم قرار بگیرد، مگر اینکه نور تنها به گلدان بتابد.

4- به گیاهی که هنوز به خوبی ریشه نگرفته نباید زیاد کود داد.

5- اگر گیاه جوانه‌های زیادی تولید کرد، باید جوانه‌های مناسب را نگه داشته و از رشد جوانه‌های دیگر جلوگیری کرد.

6- پس از اینکه گیاه کاملاً شکل گرفت، می‌توان آن را به یک گلدان زیباتر منتقل کرد. این عمل باید در ماه‌های فروردین و اردیبهشت انجام شود.

پرورش به طریق خوابانیدن :

یکی از روش‌های آسان برای پرورش بن‌سای، روش خوابانیدن است. درختانی که می‌توانند از طریق تنه یا شاخه، ریشه تولید کنند، برای این روش مناسب هستند. به عنوان مثال، می‌توان به درختانی مانند انار، افرا، نارون و صنوبر اشاره کرد. ابتدا شاخه‌ای که جذابیت لازم برای ایجاد بن‌سای دارد را انتخاب کرده و بخشی از آن را حلقه‌برداری می‌کنند. سپس آن را با اسفنج یا خزه اسفاگنوم می‌پوشانند و دور آن را با پلاستیک می‌بندند. بعد از گذشت حدود دو سال، می‌توان ساقه را برید و قسمت مورد نظر را در گلدان قرار داد. پس از این مرحله، روش‌های تربیتی و سیم‌پیچی آغاز می‌شود.

سایر روش‌ها

به جز روش خوابانیدن، از روش‌های دیگری نیز مانند پیوند زدن برای بن‌سای استفاده می‌شود. در این روش، از گیاهانی که نسبت به شرایط محدود بن‌سای مقاوم هستند، به عنوان پایه استفاده می‌کنند و پیوند آن نیز از نوع زینتی است.

شیوه‌های بن‌سای:

درختان در طبیعت در شرایط و موقعیت‌های مختلفی رشد می‌کنند. برخی از آن‌ها شرایط رشد مناسبی دارند در حالی که برخی دیگر در کوهستان‌ها و مناطق شیب‌دار یا در کنار دریا و در برابر بادهای تند رشد می‌کنند. این چالش‌های محیطی باعث تغییر شکل درختان می‌شود و اشکال متنوعی ایجاد می‌کند. هدف در یک بن‌سای خوب، تقلید از اشکال اصلی طبیعت است. بنابراین، برای انتخاب روش بن‌سای، آگاهی از دسته‌بندی آن‌ها ضروری است.

بن‌سای‌هایی که ارتفاع آن‌ها کمتر از 15 سانتیمتر است، به عنوان بن‌سای مینیاتوری شناخته می‌شوند. بن‌سای‌های کوچک معمولاً بین 15 تا 32 سانتیمتر؛ بن‌سای‌های متوسط بین 32 تا 60 سانتیمتر و بن‌سای‌های بزرگ بیش از 60 سانتیمتر ارتفاع دارند. اندازه یک بن‌سای باید متناسب با اندازه درختی باشد که در طبیعت رشد کرده است. برای مثال، بوته‌هایی مانند رزهای پا کوتاه یا شاه پسند درختی، وقتی به رشد کامل می‌رسند، بین 0.5 تا 2 متر ارتفاع دارند و بنابراین برای بن‌سای‌های مینیاتوری یا کوچک مناسب هستند. درختان دیگری که در طبیعت به ارتفاع 2 تا 4 متر می‌رسند، مانند ختمی درختی، برای بن‌سای‌های متوسط مناسبند. درختان بلندی چون چنار و کاج، برای بن‌سای‌های بزرگ ایده‌آل هستند.

روش تربیت بن‌سای ساقه

راست متقارن:

در این روش، درخت به صورت مستقیم رشد می‌کند و ریشه‌ها در همه جهات به طور عمود بر ساقه پخش می‌شوند. این نوع تربیت به گونه‌ای انجام می‌شود که درختی که در شرایط طبیعی و مناسب رشد کرده، را تداعی کند. برای ایجاد شکل ساقه راست متقارن، باید پایین‌ترین شاخه را در حدود یک سوم ارتفاع تنه حفظ کرده و با سیم‌پیچی از حرکت آن به سمت جلو جلوگیری کرد.

آشفتگی بین شاخه‌ها باعث می‌شود که قسمت پشت درخت پنهان شود. تعیین مکان اولین شاخه اهمیت دارد زیرا موقعیت شاخه بعدی با توجه به آن مشخص می‌شود. دومین شاخه باید کمی بالاتر و در سمت دیگر باشد و به مقدار کمی به عقب متمایل شود، به گونه‌ای که بخشی از زیر شاخه در دید قرار گیرد. این باید به تاج درخت عمق ببخشد. سومین شاخه در قسمت عقب و کمی بالاتر از دومین شاخه قرار می‌گیرد.

چهارمین شاخه باید در راستای دومین شاخه قرار گیرد. سایر شاخه‌ها نیز باید به همین صورت و به شکل متناوب قرار بگیرند. مهم است که شاخه‌ها بالای سر یکدیگر نباشند تا از نور خورشید و هوای تازه به یک اندازه بهره‌مند شوند.

روش ساقه راست نامتقارن:

در این روش، مانند روش متقارن، درخت به سمت بالا رشد می‌کند، اما تنه دارای انحناهای زیبا می‌باشد. این انحناها به شکل زیگزاگی است. در این روش، شاخه‌ها مانند روش متقارن قرار دارند، اما رأس ساقه کمی به یک طرف متمایل شده است.

روش اریب:

این روش بسیار ساده است و برای افراد مبتدی مناسب می‌باشد. در زمانی کوتاه،

همچنین می‌توان این نوع درخت را ایجاد کرد. در این روش، تنه درخت به سمت راست یا چپ با زاویه‌ای حدود ۴۵ درجه خم می‌شود. به این ترتیب، تنه ابتدا مایل شده و پس از طی مسافت کوتاهی دوباره به حالت اولیه برمی‌گردد. اولین شاخه، قوی و نیرومند است و در جایی که خمیدگی تنه آغاز می‌شود، قرار دارد.

این شاخه یا به صورت افقی گسترش می‌یابد و یا به سمت بالا متمایل می‌شود تا بیشترین نور را دریافت کند. روش خمیده بودن تنه، درختی را تداعی می‌کند که به خاطر نیروهای طبیعی، به این شکل درآمده است.

ریشه‌های درخت بیشتر در سمت مقابل خمیدگی تنه قرار دارند. این روش خلق یک بنسای جالب و دستیابی به طرح‌های زیبا را برای هنرمندان ممکن می‌سازد.

روش بادزده:

در روش بادزده، یک بنسای باید به گونه‌ای شکل بگیرد که شبیه درختی باشد که در منطقه‌ای بادخیز، کنار ساحل یا بر روی تپه‌ای رشد کرده است.

در این روش، تنه به صورت مستقیم است، ولی با زمین زاویه می‌سازد (به صورت عمود نیست). زاویه تنه از راستای عمودی حدود ۴۵ درجه است. نوک تنه نیز در مسیر خمیدگی قرار دارد. شاخه‌ها باید به صورت افقی حفظ شوند. خمیدگی درخت و نحوه قرارگیری شاخه‌ها، این تصور را به ناظر می‌دهد که درخت در حال مقابله با بادهای شدید است.

روش نردبانی:

این روش بسیار ساده است و برای بنسای کردن گیاهانی که از طریق خوابانیدن ریشهدار شده‌اند، استفاده می‌شود. این گیاهان به گونه‌ای تربیت می‌شوند که تمام شاخه‌های آنها در یک جهت قرار بگیرند. سپس تنه گیاه به صورت افقی در ظرفی قرار می‌گیرد به طوری که شاخه‌ها به سمت بالا باشند و روی آن خاک می‌ریزند. برای تسریع ریشه‌زنی، در زیر هر شاخه، قسمتی از تنه را زخمی می‌کنند.
می‌توان بین شاخه‌ها قطعه‌هایی از سنگ قرار داد تا بنسای شکل کوهستانی به خود بگیرد. به این ترتیب، تصویری از یک جنگل در ذهن شکل می‌گیرد.

بنسای به خاطر رشد در محیط محدود، از نظر تغذیه‌ای کمی با گیاهی که در باغ یا جنگل رشد می‌کند، متفاوت است. یک درخت ریشه‌اش را برای جذب مواد غذایی در خاک گسترش می‌دهد و شاخه‌های آن به توجه به میزان مواد غذایی و نور و… که از محیط می‌رسد، رشد می‌کنند. درخت تا زمانی که ریشه توانایی ارسال مواد غذایی به بالا را دارد، قد می‌کشد. سپس به تدریج به پیری می‌رسد و در نهایت می‌میرد.

اما در بنسای این‌گونه نیست. میزان تبادلات ریشه و اندام‌های هوایی در بنسای، به پرورش‌دهنده آن وابسته است. هرچه این میزان بیشتر باشد، بنسای بلندتر می‌شود و برعکس.

نکته‌ی مهم در بنسای تعادل بین اندام‌ها (زمینی و هوایی) است. زمانی که این تعادل در محیط گلدان ایجاد شود، می‌توان گفت که گیاه به بنسای تبدیل شده است.

تفاوت دیگر بنسای با گیاه معمولی عمر بیشتر آن است. زیرا ریشه و شاخه‌های بنسای همواره در حال هرس شدن هستند و بنابراین تولید اندام‌های جوان می‌کنند. ریشه نیز به خاطر کوتاه بودن قد درخت، برای ارسال مواد غذایی با مشکل زیادی مواجه نمی‌شود.

معیارهای انتخاب گونه گیاهی مناسب

برای انتخاب گونه‌ی مناسب، باید به کنار زیبایی گیاه، موارد دیگری نیز توجه کرد. میزان تابش مستقیم نور خورشید، شدت نور و دمای محل نگهداری در انتخاب گونه تأثیرگذار است.

بسته به اینکه محل نگهداری فضای بسته (اتاق) است یا فضای باز، نوع گیاه باید متفاوت باشد. البته در فضای بسته هم اگر تابش مستقیم وجود داشته باشد یا از لامپ‌های فلورسنت استفاده شود، می‌توان از گونه‌های فضای باز با رعایت شرایط خاص استفاده کرد.

گیاهان سایه‌پسند مانند فیکوس‌ها برای اتاق‌های کم‌نور و درختانی مانند نارون، انار و زیتون برای اتاق‌هایی که روزانه چند ساعت از نور خورشید بهره می‌برند، مناسب هستند.

“`html

درختان زیبایی مثل انواع افرا، بلوط، آزاد، ممرز و نیز انواع سوزنی برگ‌ها برای بن سای در فضای باز بسیار محبوب هستند.

بونسایی چیست و چیست نیست؟

– بونسایی گیاهی نیست که به صورت ژنتیکی کوچک باشد.

– برای کوچک کردن آن هیچ راه سریع و آسانی وجود ندارد.

– نمی‌توان به صورت فوری آن را کوچک کرد. واقعا بونسایی گیاهی است که برای رشد سالم به نور، آب، غذا و هوا نیاز دارد و باید در شرایط مناسب نگهداری شود، درست مانند گیاهان بزرگ و معمولی.

از نظر لغت، بونسایی به معنای “درخت در گلدان” است. اما در طول تاریخ، تعاریف دیگری نیز برای آن ارائه شده.

ترکیب گلدان و گیاه از نظر رنگ، جنس، اندازه و بافت اهمیت زیادی دارد و هرکدام دیگری را تأیید و کامل می‌کنند.

بونسایی به معنای تعادل بین ریشه و شاخه‌ها است؛ به همین دلیل باید شاخه‌ها به شکل درست در بیایند و شاخه‌های اضافی هرس شوند و تحت شرایط خاصی نگهداری شوند. گیاه بونسایی نمی‌تواند حمله قارچ‌ها و حشراتی مثل شته‌ها را تحمل کند و نمی‌تواند مانند درختان بزرگ از خود دفاع کند. قدرت ریشه‌های آن در جذب آب و مواد غذایی کمتر از درختان بزرگ است و نمی‌تواند از مواد غذایی طبیعی مثل کود حیوانی تغذیه کند.

با این حال، باید بگوییم که نگهداری از بونسایی به هیچ وجه به اندازه‌ای که بعضی‌ها فکر می‌کنند سخت نیست. فقط کافی است معنای بونسایی را که گفتیم در یاد داشته باشیم (درختی در یک گلدان) و درک کنیم که مراقبت از بونسایی خیلی بیشتر از نگهداری یک گیاه عادی نیست.

تاریخچه بونسایی:

کاشت گیاهان در گلدان به منظور تغذیه یا استفاده دارویی تاریخ بسیار طولانی دارد و به هزاران سال پیش برمی‌گردد، ولی استفاده از گیاهان گلدانی به عنوان دکور و زیبایی قدمت کمتری دارد. وقتی مردم شروع به استفاده از گیاهان گلدانی برای تزئین کردند، هنر تولید گیاهان مینیاتوری در چین ظهور کرد.

تصاویر روی دیوارها از 200 سال قبل از میلاد و حمل درختان و درختچه‌ها توسط کارمندان دولتی نشان‌دهنده آغاز این هنر است. اکنون، پس از 2000 سال، تولید درختان بونسایی یکی از هنرهای رایج در چین و شرق دور است.

بونسایی در ژاپن:

فرهنگ و فلسفه و هنر چینی در قرن‌های یازدهم و دوازدهم به شدت بر همسایه‌اش ژاپن تأثیر گذاشت، و به نظر می‌رسد بونسایی توسط راهبان مکتب “ذن” به ژاپنی‌ها آموخته شده باشد. بونسایی از نظر معنوی و زیبایی به شدت در ژاپن گسترش پیدا کرد و در قرن سیزدهم، ظرافت و زیبایی آن مورد توجه قرار گرفت و به رسمیت دولت رسید. همچنین هنربونسایی در بین مردم عادی نیز شناخته شد و درختان وحشی به شکل بونسایی پرورش داده شدند.

متخصصان شروع به تهیه و گسترش ابزار‌ کردند و در برخی موارد، زیباتر شدن به تغییرات ناخوشایند منجر شد.

بونسایی در دوران جدید:

بونسایی مانند همه فعالیت‌های انسان‌ها در طول تاریخ دستخوش تغییرات بوده است. در اواسط قرن 17، توجهات به بونسایی به گل‌هایی مثل کاملیا و آزالیا معطوف شد و هر ساله نمونه‌های جدیدی از گل‌ها معرفی می‌شد. بر اساس اسناد باقی مانده، 162 نوع آزالیا و 200 نوع کاملیا مد نظر بونسایی قرار داشته‌اند.

در دوره‌ای خاص، گیاهان ابلق به شدت مورد توجه قرار گرفتند به طوری که باقی رنگ‌ها و واریته‌ها تقریبا فراموش شدند و این روند ادامه داشت تا اواسط قرن هجدهم.

“`

در اواخر قرن نوزدهم، در سال 1892، اولین گردهمایی هنرمندان بونسایی در یکی از رستوران‌های توکیو برگزار شد و در سال 1928، اولین نمایشگاه بونسایی در موزه هنر توکیو تشکیل گردید. در آن زمان، مطالعات دقیقی روی شکل گیاهان و نحوه رشد شاخه‌ها از تنه و به‌طور کلی عادات رشد آنها انجام شد.

فراوانی بولتن‌ها، بروشورها و جزواتی که به این موضوعات پرداخته بودند، بر توسعه فرهنگی این هنر تاثیر گذاشت. در اواخر قرن نوزدهم، بونسایی به یک صنعت تجاری تبدیل شد و صدها متخصص حرفه‌ای به جامعه هنرمندان اضافه شدند.

سبک چینی و ژاپنی:

نقش ژاپنی‌ها در بونسایی این است که این هنر را در غرب گسترش و زیبایی‌های آن را شناسانده‌اند. چینی‌ها نیز با ایجاد اشکال متنوع و عجیب از گیاهان و داستان‌های اسطوره‌ای، بونسایی را به‌نوعی جشنواره تبدیل کردند. به‌طور مثال، شکل‌دادن به گیاهان برای نمایاندن پرنده‌ها، حیوانات و حتی اژدها از جمله خصوصیات بونسایی چینی است و در این کشور مسابقاتی درباره شکل‌دهی ریشه‌ها و تنه‌های درختان برگزار می‌شود.

بونسایی چینی بازتابی از تخیل و داستان‌های اسطوره‌ای است، در حالی که ژاپنی‌ها بر این باورند که باید همه طبیعت را دوست داشت و نه فقط قسمتی از آن، که این ایده در نمای بونسایی خلاصه می‌شود.

غرب و بونسایی:

در نمایشگاه 1878 پاریس، یکی از گلدان‌های بونسایی که با هنر حکاکی تزیین شده بود، مدال طلای ژاپن را کسب کرد. اما پیش از دوره ویکتوریا، اطلاعات زیادی در مورد بونسایی در اروپا وجود ندارد. با این حال، داستان‌هایی درباره درختان کوچک در بین مردم محبوبیت داشت.

پس از جنگ جهانی دوم، دیپلمات‌های غربی گیاهان بونسایی را به عنوان سوغاتی از ژاپن به کشورشان می‌آوردند. برخی از غربی‌ها علاقه زیادی به یادگیری فن بونسایی نشان دادند و آثار زیبایی خلق کردند که هنوز هم پابرجاست. مهاجران ژاپنی نقش مهمی در گسترش این هنر در کالیفرنیا ایفا کردند.

تنوع فرهنگی و آب و هوای کشورهای غربی، تحولی بزرگ در هنر بونسایی ایجاد کرد و سبک‌های جدیدی را معرفی کرد. به‌عنوان مثال، انجیر استرالیایی و کاج اسکاتلندی به توسعه این هنر کمک فراوانی کردند. امروزه، سمینارها و نمایشگاه‌های زیادی در این زمینه برگزار می‌شود و این هنر بیشتر از گذشته در دسترس عموم قرار دارد.

ارتباط هرس ریشه و بن سای

ریشه گیاه از دو طریق به رشد آن کمک می‌کند: یکی جذب آب و دیگری تولید هورمون‌های رشد. برای رشد و باروری خوب گیاه، باید تعادلی بین حجم ریشه و شاخساره وجود داشته باشد. اگر این تعادل در سمت ریشه از بین برود (به‌دلیل هرس شدید یا بیماری‌ها)، گیاه شاخساره زیادی تولید کرده و باردهی آن کاهش می‌یابد.

اگر تعادل به سمت شاخساره برود، رشد گیاه محدود می‌شود، اما گیاه زودتر به بار می‌نشیند و درصد تبدیل گل‌ها به میوه افزایش می‌یابد.

از زمان‌های قدیم، انسان‌ها سعی کرده‌اند با هرس ریشه، اندازه گیاهان را کنترل کنند و به سایز دلخواه برسانند. امروزه این عمل به‌ویژه برای درختان سیب در سطح تجاری انجام می‌شود و با استفاده از تیغه‌های خاصی می‌توان درختان را در زمستان هرس کرد بدون اینکه به محصول سال بعد آسیبی برسد.

سایت رضیم