حساسیت به موز را چگونه تشخیص دهیم ؟ (2 نکته مهم)
“`html
علائم حساسیت به موز
میوه موز میوه‌ای شیرین و خوشبو به رنگ کرم است که در ایران و سایر کشورها به صورت خام یا در دیگر غذاها و همچنین به عنوان اسانس استفاده می‌شود. این میوه به وفور در:
بستنی‌ها، شیرینی‌جات، آبنبات‌ها، آدامس‌ها، دسرهای مختلف، ماست، آب‌میوه‌ها و برخی سس‌ها، و حتی در لوازم آرایشی و بهداشتی به کار می‌رود!
میوه موز نه تنها طعم و بوی دلپذیری دارد، بلکه به‌خاطر ارزش غذایی بالای خود و وجود ویتامین‌ها و مواد معدنی مفید، توسط کارشناسان تغذیه توصیه شده است.
اما باید توجه داشت که موز می‌تواند برای برخی افراد حساسیت ایجاد کند و بعضی از کودکان و بزرگسالان بعد از خوردن این میوه ممکن است واکنش های آلرژیک بروز دهند و در شرایط شدیدتر، دچار واکنش های جدی به نام آنافیلاکسی شوند.
علاوه بر این، افرادی که به لاتکس حساسیت دارند ممکن است بعد از مصرف موز نیز واکنش‌های آلرژیک مشاهده کنند، زیرا مواد حساسیت‌زا در موز مشابه مواد موجود در لاتکس هستند!
در این مقاله، با توجه به گزارش‌های متعدد درباره واکنش‌های آلرژیک بعد از مصرف موز در ایران، سعی داریم به شما اطلاعات لازم درباره بیماری آلرژی به موز و روش‌های پیشگیری از این بیماری را ارائه دهیم!
گیاه شناسی موز و انواع موز
گیاه موز به‌عنوان یک گیاه علفی و متعلق به جنس موسا (Musa) و خانواده موساسیه (Musaceae) شناخته می‌شود.
در این جنس حدود ۷۰ گونه مختلف وجود دارد که یکی از این گونه‌ها، موز معمولی با نام علمی موسا آکومیناتا (Musa acuminata) است.
جالب است که واژه “موسا” برای اولین بار توسط آقای کارل لینئوس (Carl Linnaeus) در سال ۱۷۵۳ میلادی به کار رفت و این نام از کلمه “موز یا mauz” در زبان عربی گرفته شده است!
هرچند گیاه موز اندازه‌ای مشابه درخت دارد، اما تنه آن چوبی نیست و از روی هم قرار گرفتن برگ‌ها شکل می‌گیرد به همین خاطر، این گیاه به‌عنوان یک بوته علفی بزرگ تصور می‌شود!
به دلیل اینکه این گیاه برای رشد به رطوبت کافی نیاز دارد، در ایران تنها در مناطق خاصی مثل سیستان و بلوچستان و هرمزگان کشت می‌شود.
در سطح جهانی میوه موز، انواع مختلفی از ۱۰۰ تا ۳۰۰ نوع را شامل می‌شود. برخی از موزها رنگ قرمز دارند و برخی دیگر شیرین نیستند (مثل ارقام پلنتین Plantain) و بیشتر به صورت پخته برای تامین نشاسته مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در ایران نیز چندین رقم موز وجود دارد که از جمله آنها می‌توان به: کاوندیش، کاوندیش چینی، گراندناین، میسیوری و رقم محلی پلنتین (Plantain) اشاره کرد.
مواد آلرژی زا یا حساسیت زای میوه موز
مواد آلرژی زای میوه موز در بافت گوشتی این میوه وجود دارند و گاهی افراد حساس ممکن است با تماس با شیره پوست یا شیره برگ‌های گیاه موز نیز دچار واکنش‌های آلرژیک شوند!
بر اساس اطلاعات به‌دست‌آمده، تاکنون ۶ آلرژن (ماده حساسیت‌زا) از موز در بانک جهانی آلرژن‌ها (www.allergen.org) ثبت شده‌اند که به نام‌های Mus a 1 تا Mus a 6 شناخته می‌شوند.
مواد حساسیت‌زای موز با بعضی از آلرژن‌های دیگر مشابه هستند و یکی از شناخته‌شده‌ترین آنها ماده لاتکس است! به عبارت دیگر، مواد حساسیت‌زای موز و لاتکس می‌توانند واکنش‌های متقاطع ایجاد کنند.
برای اطلاعات بیشتر درباره این واکنش‌های متقاطع، می‌توانید به نوشتار راهنمای جامع واکنش متقاطع مواد حساسیت‌زای غذایی و تنفسی مراجعه کنید.
شیوع آلرژی و حساسیت به موز در ایران
با توجه به اینکه عوارض و واکنش‌های ناشی از حساسیت به موز ممکن است از خفیف تا شدید متغیر باشد، بسیاری از موارد خفیف این واکنش‌ها ممکن است توسط بیماران گزارش و پیگیری نشوند.
متاسفانه مطالعات در مورد شیوع حساسیت به موز در ایران بسیار کم است.
با این حال بر اساس مطالعات محدود موجود،
“““html
طبق تحقیقات انجام شده، تخمین زده می‌شود که بین ۳ تا ۴ درصد از کودکان در ایران به موز آلرژی دارند!
علائم آلرژی و حساسیت به موز
علائم حساسیت به موز: احساس خارش در دهان
احساس خارش غالبا به سقف دهان محدود می‌شود. علاوه بر این، ممکن است فرد احساس سوزش روی لب‌ها و خارش در گلوی خود داشته باشد.
خارش دهان از علائم حساسیت به موز
علائم حساسیت به موز: مشکلات گوارشی
خوردن غذایی که به آن حساسیت دارید ممکن است بر روی دستگاه گوارش تأثیر بگذارد. بنابراین، بعد از خوردن موز ممکن است دچار دل درد، تهوع، استفراغ و اسهال شوید.
دل درد و حالت تهوع از مشکلات آلرژی به موز
علائم حساسیت به موز: مشکلات پوستی
مصرف مواد غذایی که به آنها حساسیت دارید، می‌تواند باعث مشکلات پوستی مانند کهیر و اگزما شود که معمولاً با بثورات خارش‌دار مشخص می‌شوند.
این جوش‌ها ممکن است فقط در یک ناحیه از بدن ظاهر شوند یا ممکن است به سطح وسیع‌تری گسترش یابند.
خارش پوست از علائم آلرژی به موز
علائم حساسیت به موز: تورم
احساس خارش ممکن است با تورم در لب‌ها، زبان، چشم‌ها و حتی گلو همراه باشد. تورم می‌تواند بلع غذا را دشوار کند و در این صورت باید فوراً به پزشک مراجعه کرد.
ورم کردن بدن از علائم آلرژی به موز
علائم حساسیت به موز: آنافیلاکسی
این یک واکنش نادر اما بسیار خطرناک است که معمولاً با تنگی نفس مشخص می‌شود.
آنافیلاکسی می‌تواند باعث انسداد راه‌های هوایی به دلیل تورم شدید بافت‌ها شود که در نتیجه آن مشکلات تنفسی ایجاد می‌شود.
فرد ممکن است احساس فشردگی در گلو کرده و یا احساس کند که چیزی در گلو گیر کرده است.
این وضعیت می‌تواند باعث ایجاد صدای گرفته در فرد شود.
فشار خون ممکن است به شدت کاهش یابد و فرد ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهد.
ضربان قلب سریع، سرگیجه و احساس سبکی سر نیز می‌تواند نشانه‌های آنافیلاکسی باشد.
این واکنش شدید نیاز به مراقبت پزشکی فوری دارد و ممکن است چند ثانیه پس از مصرف مقدار کمی موز اتفاق بیفتد.
مشکلات تنفسی و آلرژی به موز
علائم حساسیت به موز: آلرژی به لاتکس و موز
افرادی که به لاتکس حساسیت دارند، ممکن است به موز نیز حساسیت نشان دهند.
لاتکس ماده‌ای است که از آن برای ساختنی‌اشیاء مختلف مانند بادبادک و کش استفاده می‌شود.
با
“`
در واقع، پروتئین‌هایی که به طور طبیعی در لاتکس وجود دارند، شباهت زیادی به پروتئین‌های موجود در موز و دیگر میوه‌ها و سبزیجاتی مثل آوکادو، گوجه فرنگی، شاه بلوط، کیوی و پاپایا دارند.
همچنین، افرادی که به گرده یا گیاه رگ‌وید (ragweed) حساسیت دارند، احتمالاً به میوه‌هایی مثل موز، هندوانه، طالبی و عسلک نیز آلرژی دارند.
این حالت را «پیوند متقابل» می‌نامند که در آن شباهت ساختاری انواع پروتئین‌ها باعث ایجاد واکنش‌های ایمنی نسبت به بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات می‌شود.
لاتکس و ارتباطش به حساسیت به موز
تشخیص آلرژی و حساسیت به میوه موز
تشخیص حساسیت به میوه موز، بعد از معاینه‌های پزشکی و بررسی سوابق بیمار انجام می‌شود.
پزشک برای تشخیص بهتر این نوع آلرژی، ممکن است آزمایش‌های پوستی و خونی تجویز کند. برای اطلاعات بیشتر درباره این آزمایش‌ها می‌توانید به مقاله‌ای درباره آزمایش‌های خونی و پوستی مراجعه کنید.
چه کسانی به موز آلرژی ندارند؟
این پزشک می‌گوید که مصرف موز برای افرادی با مزاج سرد و خشک که معمولاً لاغرند و به چاقی مستعد نیستند، بسیار مفید است. این افراد معمولاً پوست خشک و تیره‌ای دارند و ممکن است از مشکلات عصبی و مفصلی رنج ببرند.
عموماً افرادی با مزاج سرد از این میوه که طبیعتی گرم دارد، بهره‌مند می‌شوند. همچنین، موز می‌تواند به افزایش مایع جنسی کمک کرده و میل جنسی را تحریک کند.
پیشگیری و درمان آلرژی و حساسیت به میوه موز
برای جلوگیری و کنترل حساسیت و آلرژی به میوه موز، بهترین روش درمان، پرهیز از مصرف این میوه و محصولاتی است که حاوی آن یا اسانس آن هستند.
البته لازم است که این پرهیز بعد از تأیید حساسیت به موز توسط پزشک و بر اساس نتایج آزمایش‌های انجام شده باشد!
همان‌طور که اشاره شد، برخی از مواد آلرژن لاتکس شباهت‌هایی با مواد موجود در موز دارند (واکنش متقاطع). بنابراین، افرادی که آلرژی دارند باید از تماس با لاتکس نیز پرهیز کنند.
برای درمان علائم آلرژیک ناشی از تماس یا مصرف موز، در مواردی که علائم خفیف هستند، پزشک معمولاً داروهای آنتی‌هیستامین یا پمادهای موضعی استروئیدی تجویز می‌کند.
اما اگر علائم شدت بیشتری داشته باشد و احتمال بروز واکنش آنافیلاکسی وجود داشته باشد، باید به خدمات اورژانس مراجعه کرد که توضیحات آن در مقاله‌ای درباره داروهای اورژانسی برای واکنش‌های شدید آلرژیک ذکر شده است.
توصیه‌های مهم برای کنترل و پیشگیری از آلرژی و حساسیت به موز
- اگر حساسیت به موز تایید شد، توصیه می‌شود که از مصرف موز خام و محصولات غذایی یا آرایشی که حاوی موز یا اسانس آن هستند، خودداری کنید!
- تحقیقات نشان داده که آلرژی‌زایی برخی پروتئین‌های موز در زمان پخت کاهش می‌یابد، بنابراین به نظر می‌رسد که محصولات غذایی حاوی موز پخته شامل آلرژی‌زایی کمتری هستند.
- به نظر می‌رسد که برخی مواد استفاده شده برای رسیدن موز، می‌تواند آلرژی‌زایی را افزایش دهد. بنابراین، افرادی که به موز حساسیت دارند باید به این نکته توجه کنند!
- افراد حساس به موز باید در مصرف آب‌میوه‌ها، به ویژه آب موز، احتیاط کنند.
- در هنگام مصرف میوه‌های مخلوط دقت کنید. حتی مقادیر کم موز یا اسانس آن در این آب‌میوه‌ها ممکن است باعث بروز واکنش‌های آلرژیک در برخی افراد شود.
- افرادی که به مواد حاوی لاتکس حساسیت دارند، باید در مصرف و یا تماس با میوه موز احتیاط کنند!
- افرادی که به میوه‌های طالبی، کیوی، مانگو یا آووکادو حساس هستند، باید در مصرف و یا تماس با میوه موز دقت نمایند.
- افرادی که به گرده برخی از گیاهان، مانند گرده درخت غان، حساسیت دارند، باید در مصرف میوه موز احتیاط کنند. می‌توانید فهرست گیاهانی که گرده آنها با میوه موز واکنش نشان می‌دهد را در راهنمای جامع واکنش‌های متقاطع آلرژن‌های غذایی و تنفسی مطالعه کنید!
- برای کودکان و اطفال که سابقه آلرژی دارند، مصرف میوه موز باید با احتیاط انجام شود! در اولین بار لازم است مقدار کمی موز مصرف شود و اگر علائم آلرژیک بروز نکرد، می‌توان مقدار بیشتری از میوه موز استفاده کرد.
بیشتر بخوانید:
