درمان التهاب و ورم روده با داروی (IBD) (2 نکته مهم)
کولیت اولسراتیو یا کولیت اولسرو چیست؟
کولیت اولسروز و بیماری کرون دو نوع اصلی بیماری التهاب روده (IBD) به شمار می‌آیند. اگر مبتلا به بیماری IBD هستید، پزشکتان معمولاً به شما داروهایی تجویز می‌کند تا به درمان کمک کند.
در این بخش از رضیم با داروهای IBD بیشتر آشنا می‌شوید.
داروهای استفاده شده در بیماری التهاب روده
با کسب اطلاعات بیشتر در مورد گزینه‌های درمان، می‌توانید احساس بهتری نسبت به وضعیت خود پیدا کنید و در تصمیم‌گیری‌های مربوط به درمان دخیل شوید. این مقاله به پاسخگویی به سوالاتی که معمولاً درباره داروهای این بیماری پرسیده میشود، کمک خواهد کرد. امیدوارم این اطلاعات مفید واقع شود.
درباره IBD
بیماری‌های التهاب روده به دو نوع تقسیم می‌شوند:
- بیماری کرون (CROHN’S) و کولیت اولسراتیو (ULCERATIVE COLITIS) که هر دو روده‌ها را تحت تاثیر قرار داده و باعث التهاب و زخم در سطح داخلی آنها می‌شوند.
- بیماری کولیت اولسروز تنها راست روده (Rectum) و کولون (روده بزرگ) را درگیر می‌کند و فقط لایه داخلی روده را ملتهب می‌سازد. در حالی که بیماری کرون می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را درگیر کند و تمامی لایه‌های روده را ملتهب نماید.
چرا برای IBD از دارو استفاده میشود؟
اگر مبتلا به IBD هستید، پزشک یا پرستار شما معمولاً داروهایی را برای بهبود وضعیت شما تجویز می‌کند. در حال حاضر، ما به‌طور کامل نمی‌دانیم که علت بیماری التهاب روده چیست. به همین دلیل، این داروها بیماری را به‌طور کامل درمان نمی‌کنند، اما می‌توانند به بهبود علائم بیماری کمک زیادی کنند.
در ابتدا، هدف داروها کاهش التهاب در روده‌ها است تا به شما کمک کند احساس بهتری داشته باشید. بعضی اوقات به این روش درمان “القای درمانی” (Induction therapy) می‌گویند. هنگامی که وضعیت شما تحت کنترل قرار گرفت، پزشک به تجویز دارو ادامه می‌دهد تا به بازگشت بیماری کمک نکند و بهبودی شما را حفظ کند. به این روش “درمان نگهدارنده” (maintenance therapy) گفته میشود.
علت ایجاد IBD
علت تی بیماری کاملاً شناخته شده نیست، اما عوامل مختلفی مانند مشکلات ایمنی بدن در سیستم گوارش، همچنین عوامل ژنتیکی و محیطی در آن مؤثر هستند. تفاوت‌های ژنتیکی افراد می‌تواند در بروز بیماری، شدت آن، و چگونه پاسخ به درمان‌ها تأثیر بگذارد. از جمله عوامل محیطی مهم، میکروارگانیسم‌های موجود در سیستم گوارش و ترکیبات رژیم غذایی هستند.
یک ژن خاص مانند C677T که مرتبط با متیلن تتراهیدروفولات است، ممکن است در شدت این بیماری تأثیر داشته باشد.
ردوکتاز به سیستم ایمنی دستگاه گوارش (GI) کمک می‌کند تا به آنتی‌ژن‌های روده‌ای مانند باکتری‌های طبیعی روده و آنتی‌ژن‌هایی که از طریق غذا وارد می‌شوند، پاسخ دهد.
یکی از ژن‌های مهم در بیماری کرون، ژن NOD2/CAD15 است که یک پپتید کوچک تولید می‌کند. اگر این پپتید به درستی ساخته نشود، سیستم ایمنی به درستی عمل نمی‌کند و منجر به التهاب میشود. این پاسخ‌های التهابی شامل افزایش مواد شیمیایی مانند سایتوکاین‌ها و پروتئین‌های خاص، افزایش نفوذپذیری جدار روده، افزایش فعالیت آنزیم‌ها و تولید رادیکال‌های آزاد اکسیژن است که می‌توانند به بافت روده آسیب بزنند.
رژیم غذایی یکی از عواملی است که می‌تواند باعث تشدید بیماری‌های التهابی روده (IBD) شود. مواد مغذی خاص، باکتری‌ها، غذاها و آلودگی‌ها می‌توانند باعث ورود مقادیر زیادی آنتی‌ژن به بدن شوند، به ویژه با توجه به تنوع و پیچیدگی رژیم‌های غذایی مدرن. سوءتغذیه می‌تواند به عملکرد صحیح غشای داخلی، سلول‌ها و سیستم ایمنی آسیب بزند. رژیم غذایی همچنین بر نوع و ترکیب میکروفلور روده تأثیر دارد.
عناصر موجود در رژیم غذایی مانند چربی‌ها می‌توانند بر واکنش‌های ایمنی تأثیرگذار باشند. آلرژی به غذا و سایر واکنش‌های خاص غذایی نیز در بروز IBD نقش دارند. اگرچه شواهد کمتری درباره تأثیر آلرژی‌های غذایی وجود دارد، اما عدم تحمل‌های غذایی در بیماران مبتلا به IBD بیشتر از افراد معمولی مشاهده میشود و ممکن است بسته به فرد و شرایط مختلف باشد و به شدت بیماری بستگی دارد.
چه نوع داروهایی در بیماری IBD استفاده میشود؟
داروهای مختلفی در درمان IBD به کار می‌روند که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
داروهای ضد التهاب
این داروها به کاهش یا متوقف کردن التهاب‌های ناشی از IBD کمک می‌کنند.
این داروها شامل:
- آمینوسالیسیلات‌ها (5-ASA ها).
- کورتیکواستروئیدها، که غالباً به عنوان استروئیدها شناخته می‌شوند.
- ایمونوسوپرسنت‌ها (داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی).
- داروهای بیولوژیکی یا ضد TNF ها.
روش‌های درمانی مختلفی برای بیماری‌های التهابی روده (IBD) وجود دارند که بر اساس نظر پزشک تجویز می‌شوند. هیچ‌کس بدون مشاوره پزشک نمی‌تواند دارو مصرف کند. استفاده از داروهای ضدالتهابی، اولین گام در درمان IBD است. این داروها التهاب را در دستگاه گوارش کاهش می‌دهند، اما ممکن است عوارض جانبی نیز داشته باشند. از جمله داروهای ضدالتهابی معروف برای درمان IBD می‌توان به سولفاسالازین و کورتیکواستروئیدها اشاره کرد.
دسته‌ی دیگری از داروهایی که برای درمان IBD استفاده می‌شوند، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی هستند. این داروها از حمله سیستم ایمنی به روده جلوگیری می‌کنند و از بروز التهاب در آن جلوگیری می‌نمایند. این گروه دارویی شامل داروهایی است که فعالیت TNF را مهار می‌کنند. TNF یک ماده شیمیایی است که توسط سیستم ایمنی تولید میشود و باعث التهاب میشود. افزایش سطح TNF در بدن افراد مبتلا به IBD می‌تواند موجب التهاب بیشتر شود.
البته داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی نیز می‌توانند عوارض جانبی زیادی داشته باشند، از جمله خارش و خطر ابتلا به عفونت. به‌علاوه برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها نیز برای از بین بردن باکتری‌هایی که می‌توانند علائم IBD را تحریک کنند، استفاده می‌شوند.
درمان دارویی IBD
هدف از درمان IBD افزایش و حفظ کنترل بر علائم و وضعیت تغذیه‌ای بیمار است. درمان علائم اولیه GI و برخی از اشکال بیماری که خارج از روده فعال هستند نیز بخش مهمی از پروسه‌ی درمان است.
موثرترین داروها در مرحله حاد بیماری شامل کورتیکواستروئیدها، داروهای ضدالتهاب (آمینوسالسیلات‌ها)، داروهای مهارکننده ایمنی (مانند سیکلوسپورین، آزاتیوپرین و مرکاپتوپورین)، آنتی‌بیوتیک‌ها (مثل سیپروفلوکساسین و مترونیدازول) و فاکتور نکروز تومور مونوکلونال (اینfliximab) می‌باشند.
یکی از جدیدترین داروهای درمانی، داروی اینfliximab است که به عنوان یک داروی ضد TNF شناخته میشود و یکی از cytokineهای التهاب‌زا را غیرفعال می‌کند. عواملی که بر تنظیم cytokineها، ایکوزانوئیدها و سایر مدیاتورها در پاسخ التهابی یا فاز حاد اثر می‌گذارند، می‌توانند در درمان بیماری‌های التهابی روده مؤثر باشند. با این حال، تمامی درمان‌ها ممکن است عواقب پزشکی و تغذیه‌ای ناخواسته‌ای به همراه داشته باشند. این داروها بیشتر در موارد شدید بیماری کرون مؤثر هستند.
مکمل‌های اسیدهای چرب امگا ۳ (کپسول‌های روغن ماهی) می‌توانند به طور معناداری فعالیت بیماری کرون را کاهش دهند. استفاده از کپسول روغن ماهی در بیمارانی که دچار کولیت اولسراتیو هستند، به طور جزئی بر بهبود تأثیرات درمانی داروها اثر می‌گذارد و همچنین مدت زمانی که فرد در وضعیت بهبودی به سر می‌برد را افزایش می‌دهد. همچنین استفاده از مکمل‌های حاوی پری‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها به‌دلیل قابلیت تغییر فلور میکروبی روده و تأثیر آنها بر سیستم ایمنی در سطح روده منطقی به نظر می‌رسد.
درمان جراحی IBD:
اگر درمان‌های پزشکی مؤثر واقع نشوند، جراحی ممکن است ضروری باشد تا آسیب‌ها ترمیم شوند یا قسمت‌های بیمار روده حذف گردد. حدود ۵۰ تا ۷۰ درصد بیماران مبتلا به بیماری کرون تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند. اما باید توجه داشته باشید که جراحی بیماری را درمان نمی‌کند و عود بیماری ممکن است ظرف ۱ تا ۳ سال بعد از عمل اتفاق بیفتد و احتمال جراحی مجدد نیز در برخی بیماران تا ۳۰ تا ۷۰ درصد وجود دارد.
عمل‌های جراحی بزرگ روی روده ممکن است سبب اختلالات متفاوتی در جذب مایعات و مواد مغذی شوند. در موارد شدید، بیماران ممکن است نیاز به عمل‌های وسیع یا چند عمل داشته باشند که این موضوع منجر به بروز سندرم روده کوتاه (SBS) میشود و ممکن است بیماران برای تأمین مواد مغذی کافی و هیدراسیون، به تغذیه وریدی وابسته شوند. در بیماران مبتلا به کولیت اولسراتیو، حدود ۲۰ درصد از آنها تحت عمل جراحی کولوستومی و حذف کولون قرار می‌گیرند که این عمل به نوعی می‌تواند بیماری را درمان کند.
درمان تغذیه‌ای IBD :
بیماران مبتلا به IBD به‌دلیل ویژگی‌های بیماری و نوع درمان‌ها، بیشتر در معرض ایجاد مشکلات تغذیه‌ای قرار دارند. رژیم غذایی و سایر روش‌های حمایتی ممکن است در زمان‌هایی که بیماری تشدید یا بهبود می‌یابد، تغییر کند. بیماران IBD معمولاً نسبت به مواد غذایی و تغذیه نگرانی دارند و به خاطر توصیه‌های ضد و نقیض از جانب اطرافیان و کادر درمان، سردرگم می‌شوند.
آموزش در این زمینه بسیار مهم است. هیچ رژیم غذایی خاص و واحدی وجود ندارد که بتواند به‌طور کلی علائم بیماری را کاهش دهد. مواد غذایی و مغذی‌های خاص می‌توانند در حمایت از وضعیت تغذیه‌ای بیمار، محدود کردن تشدید علائم و کمک به رشد کودکان مبتلا موثر باشند. امکان استفاده از تغذیه لوله‌ای یا وریدی برای تسکین مشکلات مرتبط با IBD، سال‌هاست که زیر سؤال است و هنوز هم به‌طور کامل حل نشده است.
حمایت‌های تغذیه‌ای به‌عنوان بخشی مهم در اصلاح و حفظ وضعیت تغذیه‌ای بیمار مطرح هستند، زیرا سوءتغذیه می‌تواند عملکرد هضم و جذب را مختل کند و همچنین نفوذپذیری دستگاه گوارش را به عوامل التهابی افزایش دهد. تغذیه وریدی از نظر فضای تغذیه‌ای کامل نیست، احتمال عفونت را بالا می‌برد و به‌طور کلی هزینه بالاتری نسبت به تغذیه از طریق روده دارد. همچنین در بیمارانی که دچار انسداد، فیستول، بیماری شدید و رزکسیون‌های وسیع دستگاه گوارش هستند، این روش برای تأمین نیازهای مغذی مناسب می‌باشد.
“`html
استفاده قرار می گیرد.
نیازهای تغذیه ای بیماران IBD
بیمارانی که به التهاب روده (IBD) مبتلا هستند، معمولاً نیازی به افزایش زیادی در مصرف انرژی ندارند مگر اینکه بخواهند وزن کم کنند. وقتی بیماری آنها فعال میشود، متابولیسم پایه آنها افزایش پیدا می‌کند، اما به دلیل کاهش فعالیت بدنی، کل انرژی مورد نیاز آنها معمولاً ثابت می‌ماند.
نیاز به پروتئین در بیماران IBD ممکن است بسته به شدت و مرحله بیماری و نیاز به ترمیم آسیب‌ها بیشتر شود. التهاب و درمان با داروهای کورتیکواستروئید می‌تواند باعث کاهش نیتروژن و از بین رفتن توده عضلانی شود. در نواحی آسیب دیده و ملتهب، از دست رفتن پروتئین نیز مشاهده میشود. برای حفظ توازن مثبت نیتروژن، نیاز به 1.5 تا 3 گرم پروتئین به ازای هر کیلوگرم وزن بدن وجود دارد.
مکمل‌های ویتامینی، به ویژه فولات، B6، B12 و برخی مواد معدنی برای جایگزینی یا حفظ ذخایر بدن، در صورتی که بیمار دچار سوء هضم یا سوء جذب باشد، ضروری‌اند. اسهال می‌تواند باعث کاهش ذخایر روی، پتاسیم و سلنیوم شود.
بیمارانی که تحت درمان کورتیکواستروئید قرار دارند، باید مکمل کلسیم و ویتامین D مصرف کنند. این بیماران در معرض خطر استئوپنی و استئوپروز قرار دارند و باید به‌طور منظم سطح ویتامین D و چگالی استخوانی خود را تحت نظر داشته باشند.
تغییرات رژیمی جهت تعدیل تظاهرات بیماری IBD :
- بیماران IBD ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند انسداد، تهوع، درد شکمی و اسهال، نتوانند برخی غذاها را تحمل کنند. در این موارد، حذف مواد غذایی که باعث ایجاد مشکل می‌شوند، توصیه میشود. اگر بیمار به تدریج نسبت به رژیم غذایی حساس‌تر شود و رژیم محدودتر گردد، احتمال کمبود مواد مغذی و کاهش وزن بیشتر خواهد شد.
- در مراحل حاد و شدید بیماری، رژیم غذایی باید دقیقاً با وضعیت بیمار هماهنگ باشد. در بیمارانی که مواد به سرعت از روده عبور می‌کند یا بخش عمده روده آنها خارج شده است، جذب مواد غذایی مختل میشود. مصرف زیاد لاکتوز، فروکتوز یا سوربیتول ممکن است باعث دردهای شکمی، تجمع گاز و اسهال شود. همچنین مصرف زیاد چربی ممکن است باعث چربی در مدفوع شود. به دلیل اینکه شیوع عدم تحمل لاکتوز در این بیماران مانند جمعیت عادی است، در بیمارانی که می‌توانند لاکتوز را تحمل کنند، خوردن غذاهای حاوی لاکتوز توصیه میشود زیرا این غذاها منبع خوبی از پروتئین، کلسیم و ویتامین D هستند.
- در بیماران IBD که دچار انسداد نیز هستند، کاهش میزان فیبر و اندازه ذرات غذایی می‌تواند مفید باشد.
- خوردن وعده‌های غذایی کوچک و مکرر ممکن است بهتر از وعده‌های حجیم‌تر تحمل شود.
- مقادیر کمی مایعات ایزوتونیک و مکمل‌های غذایی ممکن است بدون تشدید علائم، کمک کننده باشد.
- اگر بیمار دچار سوء جذب چربی باشد، مصرف مکمل MCT می‌تواند برای تأمین کالری و ویتامین‌های محلول در چربی مفید باشد. به دلیل اینکه فرآیند جذب کامل نیست، این محصولات معمولاً تأثیر کمی دارند و هزینه‌بر هستند.
- عواملی که در افراد سالم باعث نفخ و گاز می‌شوند، در بیماران مبتلا به IBD خفیف یا در مرحله عود نیز صدق می‌کند و رعایت اصول درمانی مشابهی نیز برای آنها ضروری است.
- استفاده از پره‌بیوتیک‌ها و پروبیوتیک‌ها می‌تواند در جلوگیری از رشد باکتری‌های مضر در روده کوچک کمک‌کننده باشد و در درمان اسهال نقش داشته باشد. ولی تحقیقات بیشتری برای تعیین اثرات دقیق آنها مورد نیاز است.
“`
- برای رسیدن به نتایج بهتر در مقایسه با دیگر روش‌های درمان، مقدار مناسب و دستیابی به هدف ضروری است.
- غذاها و مکمل‌های پروبیوتیک به حفظ فلور طبیعی روده کمک می‌کنند و التهاب‌های ناشی از بیماری‌های التهابی روده (IBD) را کاهش می‌دهند. مکمل‌هایی که دوز بالایی از پروبیوتیک‌ها مانند VSL3 دارند، در بیماران مبتلا به پوتیست و کسانی که التهاب در ناحیه ایلئوم دارند یا بعد از کولوستومی هستند، به بهبود بیماری کمک می‌کنند. اما مکمل‌های دیگر با دوزهای پایین‌تر تأثیری در کاهش علائم نداشتند. به نظر می‌رسد پروبیوتیک‌ها در کودکان و بزرگسالان مبتلا به کولیت اولسراتیو باعث بهبودی و افزایش زمان بدون عود بیماری می‌شوند. اما این اثر در بیماران مبتلا به بیماری کرون چه در بزرگسالان و چه در کودکان مشاهده نشده است.
- مصرف منظم غذاهای پره بیوتیک مانند الیگوساکاریدها، فیبرهای تخمیرپذیر و نشاسته‌های مقاوم می‌تواند ترکیب میکروب‌های موجود در روده را به نفع باکتری‌های مفید مثل لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتر تغییر دهد. این تغییرات به همراه ایجاد محیطی اسیدی می‌تواند میکروب‌های مضر را کاهش دهد و تولید SCFAs (اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه) را افزایش دهد. تغییرات در فلور روده و تولید SCFAs ممکن است به کاهش التهاب، به خصوص در کولیت اولسراتیو کمک کند.
- عواملی که می‌توانند باعث عود بیماری‌های التهابی روده (IBD) شوند، شامل افزایش مصرف ساکارز، کمبود میوه و سبزی، کاهش مصرف فیبرهای غذایی، مصرف زیاد گوشت قرمز و الکل و تغییر در نسبت مصرف امگا 3 به امگا 6 است.
لطفاً اگر سوال یا نکته‌ای درباره داروی IBD دارید، آن را در بخش نظرات با ما و دیگر کاربران در میان بگذارید.
منبع:سلامتیسم
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
