درمان مالاریا (2 نکته مهم)

بیماری مالاریا چیست و چگونه درمان می‌شود؟

با رضیم همراه باشید تا با بیماری مالاریا بیشتر آشنا شوید.

بیماری مالاریا چیست، علائم و درمان مالاریا

بیماری مالاریا به دلیل یک انگل ایجاد می‌شود که این انگل می‌تواند علائم مختلفی به همراه داشته باشد. این علائم از خفیف تا شدید متغیر است و در برخی موارد ممکن است منجر به مرگ شود. به طور کلی، مالاریا به دو نوع خفیف و شدید تقسیم می‌شود و خوشبختانه قابل درمان است، به شرطی که تشخیص و درمان به موقع انجام شود.

زمانی که انگل مالاریا به نام پلاسمودیوم از طریق نیش پشه آنوفل وارد بدن می‌شود، یک دوره نهفتگی وجود دارد که به آن دوره کمون گفته می‌شود. این دوره معمولاً بین 7 تا 30 روز طول می‌کشد.

کوتاه‌ترین دوره کمون در” پلاسمودیم فالسی پاروم” و طولانی‌ترین آن در مالاریای “مالاریه” دیده می‌شود. داروهایی وجود دارند که می‌توانند برای پیشگیری از مالاریا یا تاخیر در بروز آن استفاده شوند، مخصوصاً برای افرادی که به نواحی بومی مالاریا سفر می‌کنند. این تاخیر ممکن است از چند هفته تا چند ماه باشد.

حملات مالاریا معمولاً بین 6 تا 10 روز طول می‌کشد و شامل مراحل زیر است:

• مرحله سرد (احساس سرما و لرز)
• مرحله گرم (تب، سردرد، تهوع و حملات در بچه‌ها)
• مرحله تعریق (عرق کردن، بازگشت بدن به دمای طبیعی و خستگی)

علائم مالاریا (Paroxysm)

علت شایع بیماری مالاریا تب شدیدی است که همراه با سایر علائم مانند لرز و عرق برای مدت 5 تا 8 ساعت ادامه دارد و سپس هر 2 یا 3 روز یکبار دوباره برمی‌گردد.

این حملات می‌توانند انرژی بیمار را به شدت کاهش دهند و فعالیت‌های روزانه او را مختل کنند. اولین حملات مالاریا حداقل 2 هفته یا بیشتر طول می‌کشد و در صورت ابتلا به مالاریا، ممکن است کم‌خونی و بزرگ شدن طحال نیز اتفاق بیفتد که معمولاً در بیشتر بیماران یک یا دو هفته بعد از حمله نخست قابل لمس است.

اگر انگل به نام فالسیپارم عامل بیماری باشد، می‌تواند عوارض جدی مانند گلومرولونفریت، افزایش پارازیت‌ها، جداسازی مویرگی،گیجی، تشنج، کاهش فشارخون، ورم ریه، علائم گوارشی (مثل استفراغ، درد شکم، اسهال، خونریزی روده) را به دنبال داشته باشد و حتی منجر به مرگ شود.

دوره نهفتگی بیماری معمولاً بین 9 تا 30 روز متغیر است و ممکن است تا چندین ماه طول بکشد. گونه‌های خاصی از پلاسمودیوم موجود در برخی مناطق ممکن است دوره نهفتگی طولانی‌تری داشته باشند که می‌تواند بیش از 10 ماه باشد.

یک یا دو روز قبل از بروز علائم، مقدار کمی از انگل در خون وجود دارد و به تدریج با افزایش تعداد آن‌ها، علائم مختلفی ظاهر می‌شود که شامل سردرد، خستگی، دردهای عضلانی و مفصلی، لرز و تب هستند. به دلیل شباهت این علائم به بیماری‌های ویروسی مانند سرماخوردگی و آنفلوانزا، به ویژه در نواحی غیر آندمیک، تشخیص گاهی اوقات سخت می‌شود. در چند روز آینده، هنگامی که تعداد انگل‌ها در خون به حد کافی برسد، علائم مالاریا شروع به ظهور می‌کند.

“`html

بیشتر بیمارانی که به مالاریا مبتلا می‌شوند، علائم زیر را دارند:

• تب
• سرما
• عرق کردن
• سردرد
• استفراغ
• درد در بدن
• درد عمومی

در کشورهایی که مالاریا شایع نیست ممکن است این علائم به آنفولانزا، سرماخوردگی یا بیماری‌های عفونی (به ویژه اگر به مالاریا مشکوک نباشند) مرتبط شوند.

اما در کشورهایی که مالاریا شایع است، حتی بدون آزمایش می‌توان آن را تشخیص داد. علائم فیزیکی مالاریا ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• افزایش دما
• تعریق
• ضعف بدن
• بزرگ شدن طحال

این بیماری همچنین می‌تواند عوارض دیگری نیز به همراه داشته باشد:

• زردی خفیف
• بزرگ شدن کبد
• کاهش سرعت تنفس

تشخیص مالاریا معمولاً به وسیله بررسی خون زیر میکروسکوپ انجام می‌شود تا وجود انگل مشخص شود. بعضی از نشانه‌ها مثل آنمی ضعیف، کاهش پلاکت‌های خون، افزایش بیلی‌روبین و بالا رفتن آمینو ترانسفرها می‌تواند به تشخیص کمک کند.

(مالاریای شدید)

مالاریای شدید زمانی بروز پیدا می‌کند که انگل پلاسمدیوم فالسی‌پاروم باعث ایجاد مشکلات در یک قسمت از بدن یا خون بیمار شود. نشانگان مالاریای شدید شامل موارد زیر است:

• مالاریایی که بر مغز اثر می‌گذارد، که ممکن است با رفتارهای غیر طبیعی، حمله و یا اختلالات نورولوژیک همراه باشد.
• کم‌خونی و آنمی شدید به دلیل نابودی گلبول‌های قرمز خون.
• وجود هموگلوبین در ادرار (هموگلوبینورا) به دلیل همولیز.
• (ADRS) ادم‌های ریوی یا سندرم شدید تنفسی.
• کاهش شمار انگل به‌عنوان پاسخ به درمان.
• اختلال در انعقاد خون و تعداد ترمبوسیت‌ها.
• ایست قلبی و شوک.

از دیگر علائمی که باید به آنها توجه کرد عبارتند از:

• نارسایی حاد کلیه.
• هایپرپارازیتیما که به معنای آلوده شدن بیشتر از %5 گلبول‌های قرمز خون به انگل مالاریا است.
• متابولیک اسیدوز (بالا بودن اسیدیته مایعات و بافت‌های بدن) که معمولاً با کاهش قند خون همراه است.
• همچنین کاهش قند خون ممکن است در زنان باردار مبتلا به مالاریا خفیف و یا بعد از درمان با داروهای خاص رخ دهد.

مالاریای شدید به طور معمول برای افرادی که ایمنی به مالاریا ندارند یا ایمنی آنها کاهش یافته خطرناک است. این نوع مالاریا ممکن است در افراد ساکن مناطق با انتقال پایین مالاریا یا در زنان باردار اتفاق بیافتد. بیماران مبتلا به مالاریا شدید باید به سرعت درمان شوند.

درمان بیماری مالاریا

مالاریا یک بیماری جدی است که می‌تواند کشنده باشد، به‌خصوص وقتی که نوع آن مالاریا فالسی پاروم باشد. بر اساس راهنمایی‌های سازمان بهداشت جهانی، درمان باید در حداکثر 24 ساعت بعد از بروز اولین علائم آغاز شود.

مالاریا به دو دسته تقسیم می‌شود:

مالاریا خفیف که نیاز به بستری ندارد و مالاریا شدید که حتماً به بستری شدن در بیمارستان نیاز دارد.
در مناطقی که مالاریا شایع نیست، بیماران باید در قرنطینه قرار گیرند و سپس درمان شوند. در برخی کشورها (نه در ایالات متحده) داروهای ضد مالاریایی به صورت شیاف نیز در دسترس هستند و همچنین برخی داروها به صورت تزریقی موجود می‌باشد.

برخی از داروهایی که…
“““html

در برابر این بیماری (در خون) مؤثر هستند عبارتند از:

علاوه بر اینها، دارویی به نام پرایماکین هم می‌تواند در مقابل انگل‌های غیرفعال کبد مؤثر باشد و به جلوگیری از عود آنها کمک کند.

از سوی دیگر، این دارو نباید توسط زنان باردار یا کسانی که کمبود G6PD دارند، استفاده شود.

برای درمان یک بیمار مبتلا به مالاریا، به عوامل مختلفی توجه می‌شود که برخی از آنها عبارتند از:

• نوع انگل بیماری‌زا
• محلی که عفونت و بیماری اتفاق افتاده است
• وضعیت عمومی و سلامتی بیماران
• باردار بودن یا نبودن بیمار

روش‌های انتقال مالاریا

انتقال مالاریا، چه در نواحی اندمیک و چه اپیدمیک، به عوامل زیادی بستگی دارد. این عوامل شامل نوع و سوش انگل، سطح ایمنی انسان‌ها، رفتار پشه‌ها، عادات زندگی مردم، و شرایط زیست‌محیطی مثل دما، رطوبت و بارندگی می‌شود. می‌توان این عوامل را در سه گروه دسته‌بندی کرد: شخص سالم و آلوده به عنوان دریافت‌کننده و دهنده بیماری، انگل پلاسمودیوم به عنوان عامل بیماری، و پشه آنوفل به عنوان ناقل بیماری. به طور کلی، مالاریا می‌تواند از راه‌های زیر منتقل شود:

• انتقال طبیعی: از طریق نیش پشه آنوفل
• انتقال اکتسابی: از طریق انتقال خون
• انتقال طبیعی مالاریا (از طریق نیش پشه آنوفل):

روش اصلی انتقال بیماری مالاریا، از راه نیش پشه‌های ماده آنوفل است که این موضوع در سال 1897 توسط رونالد راس اثبات شد. این پشه‌ها در اکثر کشورهای مناطق معتدل و گرم وجود دارند، به ویژه جایی که شرایط زیستی برای آنها فراهم باشد.

نحوه انتقال بدین صورت است که پشه‌های ماده هنگامی که از یک فرد آلوده خون می‌مکند، انگل را بلعیده و این انگل در بدن پشه بعد از یک دوره خاص مجدداً به شکلی عفونی تبدیل می‌شود و می‌تواند در نیش بعدی به افراد سالم منتقل گردد. این چرخه ادامه می‌یابد تا زمانی که یک عامل خاص آن را متوقف کند.

برای آلوده شدن پشه‌ها، وجود یک انسان به عنوان مخزن بیماری که در خونش مقدار کافی گامتوسیت وجود داشته باشد، ضروری است. بنابراین، انسان‌هایی که به تازگی آلوده شده‌اند، نمی‌توانند مالاریا را منتقل کنند.

انتقال اکتسابی (انتقال از طریق تلقيح)

اگر مالاریا از راهی غیر از نیش پشه آنوفل منتقل شود، به این نوع مالاریا، مالاریا تلقيحی گفته می‌شود. در سال 1884، انتقال مالاریا از طریق انتقال خون توسط Gerhardet اثبات شد. در سال 1911، اولین مورد مالاریا ناشی از انتقال خون در آمریکا توسط Woolsey مشاهده گردید.

در مناطقی که انتقال مالاریا از طریق پشه آنوفل انجام می‌شود، اهمیت انتقال مالاریا از سایر روش‌ها معمولاً کم‌رنگ‌تر می‌شود، اما در مناطقی که انتقال طبیعی توسط پشه قطع شده ولی ناقلان انگل وجود دارند، اگر انگل پلاسمودیوم فالسیپارم باشد و به موقع تشخیص داده نشود، می‌تواند به مرگ بیمار منجر شود.

مکانیسم عمل این نوع انتقال به این صورت است که در افرادی که مبتلا به مالاریا هستند، اگر درمان کامل انجام نشود، با افزایش مصونیت نسبی، تعداد انگل‌ها در خون به حدی کم می‌شود که دیگر علائم بالینی بروز نمی‌کند. اما اگر خون این افراد به افراد سالم منتقل شود، انگل‌ها در گلبول‌های قرمز شروع به تکثیر کرده و علائم مالاریا بروز می‌کند.

انواع انگل‌های پلاسمودیوم که باعث مالاریا ناشی از انتقال خون می‌شوند به ترتیب شامل پلاسمودیوم ویواکس و پلاسمودیوم مالاریه هستند.

“`

پلاسمودیوم فالسیپارم و پلاسمودیوم اووال در گذشته باعث بیماری مالاریا می‌شدند، اما در سال‌های اخیر پلاسمودیوم مالاریه جای آن‌ها را گرفته است. در حال حاضر، پلاسمودیوم مالاریه عامل اصلی مالاریا در انتقال خون به شمار می‌آید. مالاریا که از طریق منتقل شدن به فرد دیگری ایجاد می‌شود، شامل موارد زیر است:

1. انتقال از طریق خون

2. انتقال از طریق پیوند اعضا

3. انتقال از طریق درمان مالاریا

4. انتقال از طریق درمان با خون

5. انتقال از مادر به جنین

6. انتقال از طریق سرنگ آلوده

7. انتقال به صورت تصادفی (آلودگی شغلی)