راهنمای کاشت و نگهداری از رزماری (2 نکته مهم)
“`html
معرفی گیاه رزماری
رزماری گیاهی است همیشه سبز و مقاوم که در مناطق با دمای بالای 15 درجه سانتی‌گراد در زمستان رشد می‌کند. در مناطق شمالی، این گیاه به عنوان یک گیاه گلدانی باید در زمستان به داخل خانه منتقل شود. برگ‌های باریک و چرمی رزماری عطر خاص و تند دارد.
رزماری به عنوان یک ادویه معروف در تهیه گوشت و چاشنی‌ها و رست‌ها (بریانی‌ها) استفاده می‌شود. همچنین روغن این گیاه در داروسازی کاربرد دارد.
گیاه شناسی رزماری
رزماری، بخشی از گیاه Rosmarinus officinalis از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است و حداقل 1 درصد روغن فرار دارد. این گیاه خشکی و معطر بومی منطقه مدیترانه و اوروگوئه است و گل‌های آن در رنگ‌های مختلفی از جمله سفید، صورتی، بنفش و آبی می‌روید. در گذشته، در کشورهای اروپایی مانند یونان و روم از این گیاه به عنوان دارو و غذا استفاده می‌شد.
رزماری یک گیاه بوته‌ای و چند ساله است که می‌تواند به ارتفاع 90 تا 150 سانتی‌متر برسد. شاخه‌های جوان این گیاه نرم و کرک‌دار هستند، ولی با گذشت زمان چوبی و دارای پوست فلس مانند می‌شوند. گل‌های آن به رنگ آبی است. برگ و سرشاخه‌های گیاه، بخش دارویی رزماری را تشکیل می‌دهند. رزماری در کشورهای شمال آفریقا به ویژه در مراکش و تونس و همچنین در کشورهای جنوبی اروپا مانند فرانسه و ایتالیا کاشته می‌شود.
یکی از ویژگی‌های بارز این گیاه، بوی خوش برگ‌های آن است که آن را به عنوان یک گیاه معطر محبوب کرده است. رزماری در برابر سرما و خشکی مقاوم است و به همین دلیل برای کاشت در فضای سبز شهری مناسب است. روغن فرار موجود در این گیاه از مواد مؤثره اصلی آن به حساب می‌آید و میزان روغن فرار آن در نقاط مختلف دنیا بین 0.5 تا 2.5 درصد متفاوت است. رزماری یکی از چاشنی‌های پرکاربرد در آشپزی است و مردم بر این باورند که این گیاه تنها در باغ‌هایی رشد می‌کند که بانوی خانه از آن به خوبی مراقبت کند.
تکثیر/ کشت رزماری
برای تکثیر رزماری می‌توان از دانه، قلمه‌زنی، لایه‌گذاری یا تقسیم استفاده کرد. دانه‌ها را در خانه در عمق 4.5 سانتی‌متری می‌کارند و وقتی جوانه‌ها به 7.5 سانتی‌متر رسیدند، آنها را با فاصله 60 سانتی‌متری از هم در باغ می‌کارند. بهترین روش برای تکثیر این گیاه قلمه‌زنی است. در بهار یا پاییز، شاخه‌های این گیاه را در ماسه می‌کارند و در مکانی مناسب نگهداری می‌کنند تا پس از 2 تا 3 ماه ریشه بزنند و سپس به زمین اصلی منتقل شوند. فاصله کاشت بوته‌ها معمولاً بین 70 تا 100 سانتی‌متر است و در هر هکتار بین 10,000 تا 12,000 بوته کاشته می‌شود. برای کاشت این گیاه در زمین، در پاییز زمین عمیق شخم زده شده و بر حسب نیاز از کودهای حیوانی و شیمیایی استفاده می‌شود.
کاشت همراه رزماری
رزماری را می‌توان در کنار گیاه سنبل‌الطیب (sage) کاشت، زیرا این دو گیاه یکدیگر را تقویت می‌کنند. همچنین گفته می‌شود که رزماری می‌تواند حشرات هویج را دفع کند و در عین حال زنبورهای عسل را جذب کند.
کود دهی رزماری
هنگام کاشت، پس از شخم عمیق، از کود حیوانی به میزان 10 تا 15 تن در هکتار استفاده می‌شود و در طول فصل رشد نیز از کود دامی یا کامل بهره می‌برند.
“““html
(K، P، N) در 2 تا 3 مرحله استفاده می‌شود که بین ردیف‌های کشت، کود اضافه می‌شود. دوره آبیاری بین 7 تا 10 روز است.
نیازهای اکولوژیکی رزماری
رزماری به مکان آفتابی و خاک معمولی با زهکشی مناسب نیاز دارد. این گیاه نسبت به سرما تا حدی مقاوم است و دماهای تا 5 درجه سانتی‌گراد را تحمل می‌کند. اما در مناطق سرد، بهتر است آن را در سمت جنوبی یا غربی دیوار بکارید. در فصل بهار، بعد از اینکه سرمای زمستان تمام شد، شاخه‌های آسیب‌دیده را قطع کنید و فقط شاخه‌های سالم را نگه دارید. گیاهان مسن که شکل مرتب خود را از دست داده‌اند، باید کوتاه شوند تا شاخه‌های جدید رشد کنند.
اگر از این گیاه برای پرچین استفاده می‌کنید، هرس آن باید بعد از گلدهی انجام شود. در پاییز، زمین را خوب شخم بزنید و در بهار، پس از شخم دوباره و افزودن کود حیوانی، نهال‌ها را به خاک بکارید.
خوب است بدانید که رزماری تا به حال هیچ حساسیتی نسبت به آفات و بیماری‌ها از خود نشان نداده و حتی در زمین‌های آلوده به نماتد هم مقاومت خوبی دارد.
عوامل محیطی برای کاشت رزماری
رزماری یک گیاه غیر بومی است که به خشکی و تا حدی شوری مقاوم است. این گیاه به بسیاری از آفات و بیماری‌ها و همچنین به تابش زیاد خورشید مقاوم می‌باشد. بنابراین می‌توانید آن را در کنار سنگ‌فرش‌ها و آسفالت به راحتی بکارید. رزماری همچنین به آلودگی هوا مقاوم است، اما در برابر ایستایی آب در پای بوته، حساس است. از نظر سازگاری، مشابه اسطوخودوس است، اما نسبت به شوری، مقاومت بیشتری دارد. رزماری در زیباسازی فضاهای سبز کاربرد دارد و به‌خوبی هرس می‌شود و می‌توان آن را به فرم‌های دلخواه شکل داد.
راهنمای گام به گام کاشت رزماری با دانه در گلدان
- دانه‌های رزماری را باید 6 تا 12 هفته قبل از آخرین سرمای بهاری آماده کنید. دانه‌ها را قبل از کاشت بخیسانید. آنها را در یک ظرف شیشه‌ای بگذارید و روی آنها کمی آب بریزید و اجازه دهید چند ساعت در آب باشند تا آب جذب کنند و سریع‌تر جوانه بزنند.
- یک سینی نشا را با خاکی که زهکشی خوبی دارد پر کنید. می‌توانید از خاک باغچه یا ورمیکولیت استفاده کنید.
- دانه‌های رزماری را در سینی نشا بکارید. در هر خانه از سینی نشا 3 یا 4 دانه رزماری قرار دهید و با لایه نازکی از خاک روی آنها را بپوشانید.
- با اسپری، به آرامی به دانه‌ها آب دهید. خاک باید مرطوب باشد ولی خیلی خیس نشود.
- روی سینی نشا را با پوشش پلاستیکی بپوشانید تا رطوبت حفظ شود و آن را در یک مکان گرم قرار دهید. دمای مناسب برای جوانه‌زنی رزماری بین 25 تا 30 درجه سانتی‌گراد است.
- بعد از اینکه دانه‌های رزماری جوانه زدند، پوشش پلاستیکی را بردارید. مدت زمان جوانه‌زنی ممکن است تا 6 هفته طول بکشد.
- بعد از جوانه‌زنی، رزماری به مقدار زیادی نور و گرما برای رشد نیاز دارد. همچنین باید خاک را مرطوب نگه‌داشت و آبیاری را به آرامی انجام دهید.
- بعد از اینکه جوانه‌های رزماری حدود 7 یا 8 سانتی‌متر بلند شدند، هر کدام را به یک گلدان منتقل کنید.
- برای هر بوته رزماری یک گلدان متوسط آماده کنید. حتماً در ته گلدان حداقل یک سوراخ برای زهکشی وجود داشته باشد. گلدان‌های گلی گزینه خوبی هستند.
- گلدان‌ها را با خاکی پر کنید که خوب آب را عبور می‌دهد. می‌توانید از مخلوط خاک باغچه با کمی شن و ماسه و ورمیکولیت استفاده کنید.
- یک سوراخ در خاک ایجاد کنید. این سوراخ باید به اندازه خانه‌های سینی نشا باشد که رزماری در آن کاشته شده بود.
- رزماری را از خاک سینی نشا جدا کرده و در گلدان قرار دهید و خاک را به دور ساقه فشار دهید.
“““html
کشت بافت گیاه رزماری
تکثیر این گیاه با استفاده از تکنیک کشت بافت می‌تواند به افزایش تولید مواد مفید در گیاه کمک کند. بررسی مراحل مختلف کالوس‌زایی درون شیشه‌ای و سپس مواد تولیدشده در این مرحله می‌تواند به استخراج خواص مفید این گیاه کمک کند. با توجه به ارزش دارویی رزماری، آزمایش‌هایی برای تعیین بهترین شرایط تشکیل کالوس در سطوح مختلف از مواد شیمیایی انجام شده است.
برداشت گیاه رزماری
هر زمان که نیاز داشتید می‌توانید مقداری از گیاه را بچینید، اما توجه داشته باشید که هر بار بیش از ۲۰ درصد کل گیاه را جدا نکنید. برای خشک کردن، قبل از گلدهی، شاخه‌ها را بچینید. هنگام برداشت شاخه‌ها، می‌توانید به شکل دلخواه آنها را فرم دهید. دسته‌های رزماری را به صورت برعکس در مکانی با هواخوری خوب آویزان کنید. وقتی شاخه‌ها خشک شدند، برگ‌ها را از ساقه جدا کرده و استفاده کنید.
آفات و بیماری‌های رزماری
آفات خاصی وجود ندارد که به رزماری آسیب جدی برساند، اما این گیاه ممکن است به بیماری قارچی مبتلا شود. مهم‌ترین این بیماری، Rhizoctonia solani است که با استفاده از قارچ‌کش‌هایی مانند بنومیل یا مانکوزب قابل درمان است.
موارد استفاده از گیاه رزماری
رزماری به دلیل کاربردهای زیادش در زمینه عطر، آرایش، آشپزی، زینتی و دارویی کشت می‌شود. روغن معطر این گیاه به صابون‌ها، کرم‌ها، لوسیون‌ها و عطرها اضافه می‌شود. برگ‌های آن در عطرها، حمام‌های گیاهی، بخور صورت، شوینده‌های مو و رنگ موها استفاده می‌شود. برگ‌های تازه و خشک شده رزماری برای طعم‌دهی به غذاهایی مانند مرغ، ماهی، گوشت بره، سبزیجات، پنیر و لوازم دیگر به کار می‌رود. همچنین، رزماری گل‌های زیبایی دارد و برای تزئین فضاها کشت می‌شود. این گیاه که به صورت خوابیده رشد می‌کند، برای پوشش دیوارها یا سطوح زمین بسیار زیباست و می‌توان آن را در جعبه‌ها نیز پرورش داد. گفته می‌شود که این گیاه دارای خواص دارویی نیز هست.
بیشتر بخوانید:
سایت رضیم
“`
