راههای تشخیص و پیشگیری انتقال بیماری سل گاوی + ویدیو (2 نکته مهم)
توضیح کلی در مورد سل گاوی ( Bovine tuberculosis )
سل گاوی یک بیماری طولانی مدت در دام‌ها است که به وسیله باکتری به نام مایکوباکتریوم بوویس ایجاد می‌شود. این باکتری با باکتری‌هایی که عامل بیماری سل در انسان و پرندگان هستند، شباهت زیادی دارد. این بیماری بیشتر پستانداران را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند علائم عمومی، سرفه، و در برخی موارد باعث مرگ دام شود. نام این بیماری از واژه «توبرکل» به معنی عقده‌های لنفاوی در دام‌های مبتلا گرفته شده است.
قبل از سال 1920 که کشورهای پیشرفته اقداماتی برای کنترل این بیماری انجام دادند، سل یکی از مهم‌ترین بیماری‌های دام‌ها به شمار می‌رفت. امروزه، سل هنوز یک بیماری مهم در بین گاوها و همچنین برخی حیوانات وحشی است و به عنوان یک بیماری قابل انتقال از دام به انسان، اهمیت زیادی دارد. این بیماری در لیست بیماری‌هایی قرار دارد که باید به سازمان بهداشت جهانی دام (OIE) گزارش شود.
علائم بیماری سل گاوی ( Bovine tuberculosis )
در برخی از گاوهایی که به سل مبتلا هستند، ممکن است ظاهر آنها عادی به نظر برسد، اما کاهش تدریجی وزن آنها جلب توجه می‌کند. علائم عمومی دیگری مانند تغییر در اشتها، تب و وضعیت موی دام (زبر یا نرم بودن آن)، افزایش آرامش و درخشندگی چشم‌ها نیز وجود دارد که معمولاً بعد از زایمان بیشتر نمایان می‌شوند.
در مواقعی که آلودگی به ریه‌ها ایجاد شود، سرفه مزمن دیده می‌شود. این سرفه معمولاً کوتاه، مرطوب و وقتی که دام بیشتر در هوای سرد یا صبح‌های زود باشد، ایجاد می‌شود. در مراحل پیشرفته بیماری، تنگی نفس نیز به همراه افزایش تعداد و عمق تنفس مشاهده می‌شود.
اگر گره‌های لنفاوی نای و مری متورم شوند، ممکن است مشکلات تنفسی و همچنین تجمع گاز در شکم به وجود بیاید. سل رحمی معمولاً ناشی از سل عمومی است و در باروری دام اثرات منفی ایجاد می‌کند، به طوری که ممکن است بعد از باروری، سقط جنین اتفاق بیفتد. اگر گوساله به دنیا بیاید، معمولاً به علت سل عمومی زنده نخواهد ماند.
در گاوهایی که به سل رحمی مبتلا هستند و بارور نمی‌شوند، ممکن است ترشحات چرکی مزمن از بدن آنها خارج شود که حاوی تعداد زیادی باکتری سل است و به درمان مقاوم است. در ورم پستان سل، بافت پستان سفت و بزرگ می‌شود و معمولاً از قسمت بالای پستان (به ویژه در نواحی عقب) شروع می‌شود.
در ابتدا، شیر تغییری ندارد، اما در مراحل بعدی دانه‌های ریزی در شیر مشاهده می‌شود که به مرور زمان رسوب می‌کند و فقط مایع شفافی به رنگ کهربا باقی می‌ماند که بعد از مدتی به جای شیر از پستان خارج می‌شود.
بیماری سل گاوی ( ویدیو )
راههای انتقال ویروس سل گاوی ( Bovine tuberculosis )
بیماری سل در گاو با تشکیل توده‌های پیشرونده در نقاط مختلف بدن شناخته می‌شود. علاوه بر گاو، انسان، بز و خوک‌ها نیز به این بیماری حساس هستند. گوسفند…
و اسب‌ها به‌طور طبیعی مقاومتی در برابر برخی بیماری‌ها دارند. در مورد گاوها، منبع اصلی آلودگی، گاوهای بیمار هستند.
میکروب سل از راههای مختلفی مانند هوا، خلط، مدفوع (که هم می‌تواند از جراحت‌های روده‌ای و هم از خلط بلعیده‌شده ناشی شود) و نیز از طریق شیر، ادرار، ترشحات رحمی و واژن دفع می‌شود. همچنین ممکن است این میکروب‌ها از ترشحات غدد لنفی به محیط منتقل شوند.
گاوهـای دارای جراحت‌های پیشرفته بیماری که با این میکروب‌ها در تماس هستند، می‌توانند عامل انتشار بیماری باشند. حتی گاوهایی که در مراحل اولیه بیماری هستند، ممکن است قبل از ظهور علائم، میکروب‌های زنده را از طریق بینی و نای خود دفع کنند. در شرایط آزمایشگاهی، 90 روز پس از آلودگی، گاوها میکروب سل را به محیط دفع کرده‌اند.
روش‌های پیشگیری از سل گاوی در گله
کنترل بیماری سل در گله بر پایه موارد زیر است:
1- خارج کردن دام‌های آلوده از گله:
برای این کار از تست توبرکولین استفاده می‌شود و در ایران از روش تست مقایسه ای برای بررسی بیماری گاوها استفاده می‌کنند. باید همه گاوهایی که بیش از 4 ماه سن دارند، آزمایش شوند و آن‌هایی که واکنش مثبت دارند به کشتارگاه فرستاده شوند.
برای دام‌های مشکوک باید پس از 2 ماه از آزمایش اولیه، تست مجددی انجام شود و اگر مرحله دوم نیز دام مشکوکی یافت شد، آنها هم باید به کشتارگاه فرستاده شوند. در آزمون اولیه باید به دقت معاینه‌های بالینی بر روی تمام گاوها صورت گیرد تا از وجود دام‌های با وضعیت پیشرفته بیماری که ممکن است واکنش منفی نشان دهند، اطمینان حاصل شود.
2 – رعایت مقررات بهداشتی:
باید آخور و آبشخور دام‌ها را تمیز کرده و با محلول پنج درصد فنل یا کرزول ضدعفونی کنید. همچنین باید دام‌های مشکوک را برای آزمایش مجدد از بقیه جدا کنید. توجه داشته باشید که پس از کشتار دام‌های مبتلا، بیماری سل نباید از طریق ورود گاوهای جدید به گله منتقل شود.
گاوهـای جدید باید از گله‌های دارای گواهی سلامت خریداری شوند و اگر گله‌ای با این شرایط وجود نداشت، باید از تست سل استفاده کرده و آنها را جدا نگهداری کنید و 60 روز بعد دوباره آزمایش کنید. تغذیه گوساله‌های تازه با شیر پیرو پاستوریزاسیون یا شیر گاوهای سالم انجام شود.
همچنین، کارکنان گاوداری باید معاینه شوند زیرا ممکن است آلودگی به مایکو باکتریوم توبرکولوزیس، واکنش مثبت زودگذر در گاوهای گله ایجاد کند. همچنین انسان‌ها نیز ممکن است به عنوان منبع آلودگی مایکو باکتریوم بوویس عمل کنند.
به‌طور کلی دو گروه گاو آلوده به سل مهم هستند:
- گاوهای با جراحت پیشرفته بیماری که با میکروب‌ها از طریق تنفس، پوست یا مجرای روده در ارتباط هستند و ممکن است نسبت به تست توبرکولین واکنش نشان ندهند.
- گاوهایی که در مرحله اولیه بیماری هستند و قبل از ظهور جراحت، ممکن است میکروب‌های زنده را از طریق بینی و نای خود دفع کنند. این دام‌ها تا6 هفته بعد از آلودگی به تست توبرکولین واکنش مثبت نشان نمی‌دهند.
بیشتر بخوانید::
