سیر در سفره هفت سین به چه معناست ؟

نماد سیر در سفره هفت سین

نوروز یکی از زیباترین جشن‌های ایرانی است که مردم سراسر دنیا آن را برگزار می‌کنند. ما در این سال نو، روی سفره هفت سین خود هفت نماد را می‌گذاریم که اسم آنها با حرف “سین” شروع می‌شود. در این مقاله می‌خواهیم درباره نماد سیر، که پنجمین سین در سفره هفت سین است، صحبت کنیم.

سیر نماد رعایت مرزها و بپرهیز از زیاده‌خواهی است. این نماد به ما یادآوری می‌کند که از آنچه داریم قانع باشیم و پا فراتر نگذاریم. سیر نماد قناعت است، یعنی انسان باید با در نظر گرفتن قناعت به دنیا نگاه کند. کسی که قانع باشد، از کسی که همیشه در آرزوی بیشتر است و ثروت را هدف خود قرار داده، برتر است. بنابراین، سیر را روی سفره می‌گذاریم تا انسانی عاقل، سالم، شاد و قانع باشیم. یکی از صفات بزرگ انسان‌های برتر، داشتن چشم و دل سیر است.

سیر همچنین نماد قناعت و یادآور این نکته است که نباید به دیگران چشم داشته باشیم. ولی در فرهنگ زرتشتی سیر و سرکه نماد پاکسازی و دوری از آلودگی محسوب می‌شوند.

فلسفه سیر در سفره هفت سین

شاید شنیده‌اید که می‌گویند: «فلانی چشمش سیر است.» سیر به ما می‌آموزد که به حقوق دیگران تجاوز نکنیم و نباید پا را فراتر از گلیم خود گذاشت.

سیر نماد پاک کنندگی و حفظ سلامت محیط زیست و بدن است و همچنین برای دور کردن چشم زخم مفید است. در نظر زرتشتیان، بوی سیر دیوان را از ما دور می‌کند. زرتشتی‌ها سیر را با نان‌هایی که در آن دست کرده‌اند، در مراسم خاصی به نام پرسه با سداب استفاده می‌کنند و آن را در سفره دعا می‌گذارند..

پوست سیر را هرگز در جایی نمی‌گذارند چون عقیده دارند که از سحر هم بدتر است. به همین دلیل، برای کندن پوست سیر، ابتدا آن را در آب می‌خیسانند و بعد پوستش را می‌کنند. همچنین معتقدند که اگر پوست سیر را با پیاز و اسفند بسوزانند، بوی آن خانه را پاک نگاه می‌دارد.

سیر نماد طعم و شادی و سلامت در زندگی است.

فلسفه سفره هفت سین

هفت‌سین سفره‌ای است که ایرانیان در نوروز تزیین می‌کنند. این سفره می‌تواند روی زمین یا روی میز قرار گیرد. خانواده‌ها معمولاً لحظه تحویل سال را در کنار سفره هفت‌سین می‌گذرانند. برخی افراد سفره را برای سیزده روز نوروز نگه می‌دارند و در روز سیزده به آب می‌دهند.

عطر پاکیزگی فضای خانه را دل‌انگیز می‌کند و احساس شادابی را به ارمغان می‌آورد. ما لباس‌های نو به تن کرده‌ایم و در کنار سفره هفت‌سین منتظر سال نو هستیم. فضای سفره زیباست و همه به دنبال ورود سال جدید هستند. هیجان و شادی همه اعضای خانواده را فرا گرفته است.

این سفره یک نماد خیالی و پوچ نیست، بلکه نمایانگر این است که در آغاز سال نو، باید نفس خود را تزکیه کنیم و بر آن توجه کنیم تا خداوندی که آسمان‌ها و دریاها را خلق کرده، این نمادها را برای ما قرار داده است و به ما می‌آموزد که زندگی‌مان را چگونه سپری کنیم و با نشستن کنار این سفره، نشان عشق، صفا و پاکی را داشته باشیم.

ای را که در آن وجود دارد، در جسم و روح خود منعکس کنیم.

در سفره هفت سین معمولاً هفت جز یا بیشتر که با حرف سین آغاز می‌شوند قرار می‌گیرد که معمولاً از مجموعه زیر انتخاب می‌شوند: سیر، سیب، سبزه، سنجد، سرکه، سمنو، سماق، سنبل، سکه، سپند، سوهان، سوسن، سرمه، سنگک، سبزی، سیاهدانه. از این سین‌ها (و نیز اجزاء دیگر این سفره) معمولاً به نماد مفاهیمی چون نوزایی، باروری، فراوانی، ثروت و مانند آن‌ها یاد می‌شود. البته ماهی قرمز، آب و آیینه، قرآن و تخم مرغ رنگی هم در این سفره زیبا جای دارد.

بعضی نیز این اجزاء را به خدایان ایران باستان، بالاخص آناهیتا و سپندارمذ، ایزد بانوهای آب و خاک، نسبت می‌دهند.

روایات گوناگون از هفت سین نوروزی

در گذشته عدد هفت خوش یمن، مبارک و حتی مقدس تلقی می‌شده است. هفت سین در مراسم نوروزی به روایت‌های گوناگون به وجود آمده است. گروهی از پژوهشگران بر این باورند که در جشن نوروز، میوه‌ها، شیرینی‌ها و خوراکی‌ها را در هفت عدد از سینی‌ها می‌چیدند و بر سفره نوروزی می‌گذاشتند و آن را هفت‌سینی می‌گفتند که بعدها در طول زمان به هفت سین تبدیل شده است.

بنا به روایتی هفت «سین» ابتدا هفت «شین» بود. برخی از محققان معتقدند که پیش از اسلام، در این سفره هفت شین می‌گذاشتند همچون شمع، شیرینی، شیر، شراب، شهد و شاهدانه، اما بعد از حضور اسلام به دلیل ممنوعیت مصرف شراب، خواهر و همزاد شراب را که «سرکه» می‌شد انتخاب کردند و اینگونه شین به سین تغییر پیدا کرد.

گروهی دیگر بر این گمانند که ابتدا هفت‌چین یعنی هفت نوع چیدنی از درخت، بوده است که بعدها به هفت سین تغییر یافته است. اما قرن‌هاست که در سفره عید هر ایرانی، هفت گونه خوردنی و سبزه که حرف نخست آن سین است، چیده می‌شود.

چرا «هفت» در سفره‌ هفت سین‌ نوروزی

عدد هفت در زبان باستانی به نام “امرداد” است. امرداد معنای جاودانگی و بی‌مرگی نام داشت و از آنجایی که این عدد معنای زیبای زندگی و جاودانگی را می‌داد هفت واژه را به نشانه آن گزینه کرده و بر خوان نوروزی می‌چینند.

نگاهی گذرا به واقعیت‌های طبیعی، کتب الهی، باورهای مردم، هنر معماری، موسیقی، خط و نیز ادبیات ملل نشان می‌دهد که عدد هفت تا چه حد مورد توجه ویژه قرار دارد. هفت برای ایران و ایرانیان باستان مقدس بود و از آن برای مفاهیم مثبت، خوش‌یمنی و فال نیک استفاده می‌شد. مانند هفت رنگ رنگین کمان، هفت خان رستم در شاهنامه، هفت آسمان، هفت اقلیم، هفت روز هفته، هفت فرشته، هفت شهر عشق در عرفان، هفت پیکر و …

در قرآن کریم و نیز نزد مسلمانان ایرانی عدد هفت جدای از سایر عددها مورد توجه قرار دارد. در برخی از آیه‌ها و سوره‌های قرآن از عدد هفت نام برده شده و نیز قرآن را مشتمل بر هفت موضوع دانسته‌اند. مناسک حج هفت مرحله دارد و نخستین قاریان نیز هفت نفر بوده‌اند.

بیشتر بخوانید: