شب یلدا (تاریخچه و رسومات یلدایی)

شب یلدا، تاریخچه و آداب و رسوم خاصی دارد که همگی جالب و دلنشین هستند.

تا انتهای این مقاله ما را در بررسی آداب و رسوم شب یلدا همراهی کنید تا بیشتر با تاریخچه این شب باستانی و سنت‌ها و خوراکی‌های مرتبط با آن آشنا شوید. این مطلب درباره شب یلدا چیست و همه چیز درباره جشن کهن ایران را بررسی خواهد کرد:

شب یلدا چه شبی است(Yalda Night)

در ایران، مردم آخرین نیمه‌شبِ آذرماه هر سال را بلندترین شب سال می‌دانند و آن را «شب یلدا» می‌نامند. در کشورهای دیگر هم، مانند برخی از کشورهای اروپایی و آسیایی، این شب را به عنوان طولانی‌ترین شب سال می‌شناسند و به شیوه‌های مختلف آن را جشن می‌گیرند.

طبق اطلاعات موجود، ایرانیان از اول دی تا دهم بهمن را به‌دلیل سرمای شدید این فصل، «چله بزرگ» می‌نامند. همچنین «چله کوچک» هم وجود دارد که فقط 20 روز طول می‌کشد و از یازدهم تا آخر بهمن ادامه دارد.

از دیگر نام‌های شب یلدا می‌توان به «شب چله» یا «چله بزرگ زمستان» اشاره کرد. در گذشته به دلیل فاصله 90 روزه این شب از عید نوروز، آن را «عید نود روزه» نیز می‌نامیدند.

بیشتر بدانید: هدیه شب یلدا

معنی یلدا

یلدا یک واژه «سریانی» به معنای تولد و زایش است. در زبان سانسکریت، «Mitra» به معنی پیمان و دوستی و در زبان پارسی به معنای محبت و آشتی است.

با توجه به معنای این واژه (تولد و زایش)، برخی معتقدند که نام‌گذاری یلدا به خاطر همزمانی این شب با تولد حضرت عیسی است، اما این نظر احتمالاً درست نیست. یلدا نشانه تولد دوباره خورشید و پیروزی روشنایی بر تاریکی شب است.

مهر رخشا نکوترین چهر است شب یلدا تولد مِهر است

این همایون شبِ خیال‌انگیز هست در آخرین شبِ پاییز

لفظ یلدا اگر چه سریانی‌ست شب مهرآفرینِ ایرانی‌ست

تاریخچه شب یلدا در ایران باستان

در ایران، شب یلدا به مراسم کهن «مهر» مرتبط است که سال‌ها در ایران و سپس در بسیاری از کشورهای آسیایی و اروپایی رونق داشته است. در باور ایرانیان باستان، این شب شبی اهریمنی تصور می‌شد که با پیروزی مهر و طلوع آفتاب به پایان می‌رسید.

همه چیز درباره شب یلدا (تاریخچه و رسومات شب چله)

امروزه مردم شب یلدا را بیشتر با خرید شب یلدا می‌شناسند. با این که قیمت آجیل و خشکبار بالا است، هنوز بسیاری از مردم تلاش می‌کنند سفره یلدای خود را با تزیینات و خوراکی‌های متنوع و زیبا آماده کنند.

هر ساله نزدیک به این شب، تزیینات شب یلدا در فروشگاه‌ها موجود می‌شود و معمولاً خانواده‌ها با گل، شمع و عود فضایی دلپذیر در خانه ایجاد می‌کنند.

تغییرات شب یلدا فقط به دکوراسیون خانه محدود نمی‌شود. در این شب، بسیاری از زنان و مردان سعی می‌کنند ظاهر خود را معطر و مرتب کنند تا در این شب زیبا حضور یابند.

بیشتر بدانید: مراقبت از پوست در شب یلدا

انداختن سفره شب یلدا

یکی از رسومی که در هر خانه‌ای در ایران وجود دارد، انداختن سفره شب یلدا است.

تزیینات سفره شب یلدا هر ساله با ورود وسایل تزیینی جدید گسترش پیدا می‌کند و برخی با توجه به سلیقه خود، انواع شیرینی، ژله، کیک و دسرهای شیرین را روی سفره می‌گذارند یا با گل‌های طبیعی سفره را زیباتر می‌کنند.

شاهنامه خوانی

یکی از رسوم سنتی و اصیل ایرانی در شب یلدا شاهنامه خوانی بزرگ‌ترهای خانواده است. در گذشته مرسوم بود که خانواده‌ها با خواندن داستان‌های قهرمانی و پرماجرا از شاهنامه، این شب را جذاب‌تر می‌کردند.

فال حافظ در شب یلدا

«ای حافظ شیرازی! تو محرم هر رازی!

قسم می‌دهم تو را به حق شاخ نباتت،

که هر چه صلاح می‌بینی، بگویی.»

همه ما پیش از باز کردن دیوان حافظ، این جمله را (شاید با کمی تغییر) شنیده‌ایم. دانستن درباره آینده همیشه جالب است و ایرانیان از هر فرصتی برای گرفتن فال حافظ استفاده می‌کنند.

تبریک شب یلدا

در شب یلدا، طرفداران متن تبریک شب یلدا زیاد هستند و مردم به دنبال انواع پیامک‌های تبریک شب یلدا می‌گردند. تبریک گفتن شب یلدا با تماس تلفنی یا پیامک به دوستان و عزیزان صورت می‌گیرد و این سنتی خوشایند است.

“““html

و یا همکاران و… یکی دیگر از آداب و رسوم شب یلدا است.

چند مورد از پیامک شب یلدا برای دوست، متن رسمی تبریک شب یلدا و یا انواع دیگر متن تبریک شب یلدا را در ادامه بخوانید:

تبریک یلدا به همکار

• قلب‌تان به روشنی و سرخی دانه‌های انار؛ یلدا بر شما و خانواده گرامی مبارک
• در شروع زمستان، بهار آرزوهایتان برقرار باد؛ یلدا مبارک

تبریک یلدا به رییس

• شب یلدایتان پرستاره و پرخاطره باد
• شادی‌هایتان به بلندای یلدا؛ یلدا مبارک

تبریک یلدا به دوست

• رفیق روزهای قشنگم! یلدات پرخنده
• روزگارت مثل هندونه یلدا شیرین باشه؛ یلدات مبارک

تبریک یلدا عاشقانه

• امشب یک دقیقه بیشتر مهمان لبخند زیبایت هستم؛ عشقم یلدات مبارک
• صورتت به سرخی انار، خندت به زیبایی پسته و عمرت به بلندی شب یلدا؛ یلدا مبارک مهربانم.

ترفندها و ایده‌هایی برای تزئین سفره شب یلدا

هندوانه و انار شب یلدا معروف‌ترین میوه‌های این شب هستند. در این شب تزیین هندوانه با برش‌های مختلف روی پوست آن و همچنین تزیین انار شب یلدا به شکل‌های مختلف رایج است.

بعضی خانواده‌ها هم از میوه خشک شده و آجیل شب یلدا بر سر سفره یلدا استفاده می‌کنند. اما برای خاطره‌انگیزتر کردن شب یلدا نیازی نیست که حتماً آجیل و خشکبار داشته باشید. می‌توانید خوراکی‌های ارزان‌تر و خوشمزه‌تری هم به کار ببرید.

چند ترفند و ایده برای تزیین سفره یلدا

1. حتماً از شمع استفاده کنید. شمع فضای سفره را خیلی زیباتر و دلنشین‌تر می‌کند.

2. ژله انار درست کنید. درست کردن ژله میوه، مخصوصاً ژله انار در حالی که دانه‌های انار در آن هست، سفره شما را زیباتر نشان می دهد.

3.از وسایل قدیمی و آنتیک استفاده کنید. اگر توان خرید وسایل لوکس و گران قیمت را ندارید وسایل قدیمی را امتحان کنید. وسایلی مثل فانوس، سماور، ظرف‌های مسی و سینی‌های کنگره‌دار می‌تواند به دیزاین یلدایی شما روح تازه‌ای ببخشد.

4. از گل نرگس استفاده کنید. گل نرگس معمولاً در این فصل هم قیمت مناسبی دارد و هم حس و حال زمستان و سرما را بیشتر از هر گل دیگری نشان می‌دهد

5. گیفت یلدایی کادو بدهید. با خرید بطری عشق طرحدار و ساده، یا کادوهای کوچک و یادگاری می‌توانید بدون اینکه هزینه زیادی بکنید یک شب خاطره انگیز برای مهمان‌هایتان بسازید.

بطری‌های عشق را در یک سبد روی میز بگذارید و موقع رفتن مهمانان به آنها بدهید. نوشتن یادداشت و گذاشتن آن داخل بطری‌ها بسیار ارزشمند است و حس ماندگاری ایجاد می‌کند. می‌توانید با هر بیانی که دوست دارید یلدا را تبریک بگویید و یا فقط یک بیت شعر حافظ بنویسید.

بیشتر بدانید: خرید هدیه کوچک برای یلدا

سخن آخر

جشن یلدا یا شب چله، مطابق با رسم و رسوم ایرانیان از گذشتۀ دور باقی مانده و هنوز هم در میان جوانان، عشاق و خانواده‌های ایرانی رواج دارد و هر ساله برگزار می‌شود.

خانواده‌ها و دوستان، دور هم جمع می‌شوند و با شادمانی، جشن و سرور برپا می‌کنند. معمولاً بزرگتر‌ها میزبان جوانان هستند. ایرانیان در مراسم شب باستانی یلدا، خوراکی‌‌های مخصوصی تدارک می‌بینند و بر روی یک سفره رنگین، انواع خوراکی‌هایی مثل تنقلات، آجیل، میوه و خشکبار را تزیین می‌کنند و با خرید تزیینات کوچک و زیبای یلدا این شب را برای خود و عزیزانشان به یاد ماندنی می‌کنند.