علت اسپرماتوسل (کیست حاوی اسپرم) چیست؟ از تشخیص تا درمان (2 نکته مهم)

اسپرماتوسل یا کیست غیر نرمال لوله حمل اسپرم

کیست بیضه (اسپرماتوسل) در مردان: علت، عوارض و درمان

علت دقیق اسپرماتوسل هنوز مشخص نیست، ولی ممکن است به دلیل مسدود شدن یکی از لوله‌های حمل اسپرم ایجاد شود. گاهی اوقات این بیماری را به نام کیست اسپرمی هم صدا می‌زنند. کیست اسپرمی معمولاً تاثیری بر باروری ندارد و نیازی به درمان خاصی ندارد. اما اگر اندازه‌اش زیاد بزرگ شود و دردناک باشد، پزشک ممکن است تصمیم به جراحی بگیرد.

علائم اسپرماتوسل (کیست اپیدیدیم)

این بیماری معمولاً علامتی ندارد و اندازه‌اش نیز معمولاً ثابت می‌ماند. اگر به اندازه کافی بزرگ شود، ممکن است این حس‌ها را تجربه کنید:

• درد یا ناراحتی در بیضه تحت تاثیر
• احساس سنگینی در آن بیضه
• حس کردن یک توده در بالا یا پشت بیضه

علل اسپرماتوسل

علت اصلی این بیماری هنوز مشخص نشده است. کیست اسپرمی ممکن است به دلیل انسداد در یکی از لوله‌های درون اپیدیدیم رخ دهد، که وظیفه حمل و ذخیره اسپرم را دارد. آسیب یا التهاب نیز می‌توانند باعث ایجاد انسداد شوند.

عوامل خطر اسپرماتوسل

جز افزایش سن، عوامل خطر دیگری برای ایجاد کیست اسپرمی مشخص نشده است. این بیماری معمولاً در مردان بین ۲۰ تا ۵۰ سال بروز پیدا می‌کند.

عوارض جانبی اسپرماتوسل

به طور کلی اسپرماتوسل عوارض خاصی ایجاد نمی‌کند. اما اگر کیست اسپرمی دردناک یا بزرگی باشد که شما را اذیت کند، ممکن است نیاز به جراحی برای برداشتن آن باشد.

در حین جراحی برای برداشت کیست اسپرمی، ممکن است به اپیدیدیم یا وازودفران (لوله‌ای که اسپرم را از اپیدیدیم به آلت تناسلی منتقل می‌کند) آسیب برسد و این ممکن است باروری را تحت تاثیر قرار دهد. یکی دیگر از مشکلات ممکن بعد از جراحی، عود کردن اسپرماتوسل است، ولی این احتمال کم است.

(کیست اپیدیدیم)

پیشگیری از اسپرماتوسل

• هرچند که نمی‌توان از اسپرماتوسل جلوگیری کرد، اما بهتر است هر ماه اسکروتوم خود را بررسی کنید تا هرگونه تغییر غیرعادی مانند توده را شناسایی کنید.
• هر توده جدیدی در اسکروتوم باید سریعاً توسط پزشک بررسی شود. پزشک می‌تواند به شما آموزش دهد که چگونه خودتان بیضه‌ها و اسکروتوم‌تان را بررسی کنید.
• به طور مرتب ورزش کنید. ورزش منظم و انجام تمرینات کگل می‌تواند به تقویت عضلات لگن شما کمک کند و شانس ابتلا به اسپرماتوسل را کاهش دهد.
• یبوست را جدی بگیرید و آن را درمان کنید. مصرف غذاهای با فیبر بالا و آب کافی می‌تواند به جلوگیری از یبوست کمک کند.
• از بلند کردن اشیاء سنگین و فشار آوردن به کمر و لگن‌تان خودداری کنید.
• وزن اضافی‌تان را کاهش دهید، زیرا اضافه وزن می‌تواند به عضلات لگن فشار وارد کند.

همچنین بخوانید:

تشخیص کیست اسپرمی

برای تشخیص اسپرماتوسل نیاز به معاینه فیزیکی است. اگرچه اسپرماتوسل به طور معمول دردناک نیست، ممکن است هنگام بررسی توده توسط پزشک احساس ناراحتی کنید. ممکن است نیاز به انجام آزمایشات تشخیصی مانند زیر باشد:

ترانس ایلومیناسیون

پزشک با استفاده از نور، اسکروتوم شما را معاینه خواهد کرد.

اگر اسپرماتوسل وجود داشته باشد، نور نشان می‌دهد که توده پر از مایع است و نه جامد.

سونوگرافی

اگر نور نتواند به راحتی کیست را نشان دهد، اولتراسوند می‌تواند به تعیین علت مشکل کمک کند. این تست با استفاده از امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویری از ساختار اعضا می‌سازد و برای تشخیص تومور در بیضه یا دلایل دیگر تورم اسکروتوم استفاده می‌شود.

درمان کیست اسپرمی (اسپرماتوسل)

اسپرماتوسل به خودی خود بهبود نمی‌یابد، اما بیشتر آنها نیازی به درمان ندارند. معمولاً درد یا مشکلات زیادی ایجاد نمی‌کنند. اگر درد داشته باشید، پزشک ممکن است داروهای مسکن مانند استامینوفن یا ایبوپروفن را تجویز کند.

جراحی پروستات

مرحله‌ای به نام اسپرماتوسلکتومی وجود دارد که معمولاً به صورت سرپایی انجام می‌شود و از بیهوشی عمومی یا بی‌حسی موضعی استفاده می‌کند. در این عمل، جراح یک برش در اسکروتوم ایجاد کرده و کیست را از اپیدیدیم جدا می‌کند.

پزشک ممکن است به شما توصیه کند:

• برای دو تا سه روز، بسته‌های یخ روی محل قرار دهید تا از تورم جلوگیری شود.
• داروهای مسکن را برای یک تا دو روز مصرف کنید.
• دو هفته بعد از جراحی برای معاینه به پزشک مراجعه کنید.

آسپیراسیون، با یا بدون اسکلروتراپی

درمانی که کمتر استفاده می‌شود، آسپیراسیون است که گاهی همراه با اسکلروتراپی انجام می‌شود. در آسپیراسیون، یک سوزن خاص به داخل اسپرماتوسل وارد می‌شود و مایع موجود در آن خارج می‌شود.

اگر کیست دوباره ظاهر شود، پزشک ممکن است دوباره تصمیم به خارج کردن مایع بگیرد و سپس یک ماده شیمیایی تحریک‌کننده به داخل کیسه تزریق کند. این ماده، فضای کیسه را پر کرده و خطر بازگشت اسپرماتوسل را کاهش می‌دهد.

از عوارض ممکن اسکلروتراپی، آسیب به اپیدیدیم است و همچنین ممکن است اسپرماتوسل دوباره برگردد. به دلیل تأثیر منفی تزریق مواد اسکلروزان بر باروری، اسکلروتراپی اغلب فقط برای مردانی استفاده می‌شود که در سن باروری نیستند.

---

درمان دارویی کیست اسپرمی (اسپرماتوسل)

درمان دارویی اسپرماتوسل محدود به مصرف قرص‌هایی است که درد و تورم را کاهش می‌دهند. تا کنون هیچ دارویی برای درمان یا پیشگیری از اسپرماتوسل طراحی نشده است.

روش‌های کم‌تهاجمی

دو روش کم‌تهاجمی برای درمان اسپرماتوسل وجود دارد اما به ندرت استفاده می‌شوند.

• تخلیه: پزشک با یک سوزن به کیست اپیدیدیم آسیب می‌زند و سپس مایع موجود در آن را تخلیه می‌کند.
• اسکلرتراپی: پزشک یک ماده تحریک‌کننده به داخل کیست بیضه تزریق می‌کند که به بهبودی سریع‌تر کمک می‌کند و از تجمع مجدد مایع جلوگیری می‌کند.

این روش‌های درمانی مفید و موثر هستند اما به ندرت انجام می‌شوند زیرا خطر آسیب به اپیدیدیم و مشکلات باروری وجود دارد. همچنین احتمال بازگشت کیست نیز وجود دارد.

بنابراین سوالاتی که بیمار قبل از عمل باید از پزشک بپرسد، شامل موارد زیر است:

• علائم ممکن چیست؟
• چه آزمایشاتی باید انجام دهم؟
• آیا بیماری من موقتی است یا دائمی؟
• آیا اسپرماتوسل بر عملکرد جنسی تأثیر می‌گذارد؟
• آیا اسپرماتوسل بر باروری تأثیر می‌گذارد؟
• آیا به درمان نیاز دارم؟
• چه گزینه‌های درمانی وجود دارد و کدام را پیشنهاد می‌کنید؟
• چه عوارضی ممکن است بعد از عمل برای من پیش بیاید؟
• چه مدت پس از عمل می‌توانم به فعالیت‌های روزمره برگردم؟
• چه مدت بعد از عمل می‌توانم فعالیت جنسی داشته باشم؟