علت و درمان لخته خون در وریدهای عمقی (بیماری DVT) (2 نکته مهم)
“`html
لخته خون در رگهای عمقی (بیماری DVT)
ترومبوز سیاهرگی عمقی (DVT)
به معنی
تشکیل لخته خونی در دیواره داخلی
سیاهرگ عمقی
است. این بیماری که به
DVT معروف است، بیشتر
سیاهرگ‌های اندام تحتانی
را درگیر می‌کند. وقتی لخته‌های خونی در عروق خونی اندام‌ها شکل می‌گیرند، جریان خون مختل شده و
عروق خونی ممکن است به طور نسبی یا کامل مسدود گردد.
اگرچه
ترومبوز سیاهرگی (وریدی) عمقی
بیشتر در سیاهرگ‌های اندام زیرین دیده می‌شود، اما استفاده از
کاتترهای ساب کلاوین موجب افزایش وقوع این حالت در اندام‌های بالایی نیز شده است.
یکی از مهمترین
عوارض احتمالی ترومبوز سیاهرگی عمقی، آمبولی ریوی است که به دلیل حرکت لخته خون به خون‌رسانی به ریه‌ها ایجاد می‌شود.
جلوگیری از آمبولی ریه، دلیل اصلی درمان بیماران مبتلا به ترومبوز سیاهرگی عمقی است، زیرا لخته‌ها ممکن است در مراحل اولیه ضعیف و شکننده باشند و به خوبی به دیواره عروق متصل نباشند.
آمبولی ریوی می‌تواند باعث مرگ بیمار شود. از علائم آمبولی ریه، تنگی نفس و درد در قفسه سینه است که با
تنفس عمیق، درد بیشتر می‌شود. با
مشترک باشید تا با روش‌های درمان این مشکل آشنا شوید.
درد ناگهانی در ساق پا
که با گذشت زمان نه تنها بهبود نیابد بلکه به آن ورم پا هم اضافه شود، می‌تواند نشانه‌ای از بروز لخته خون در
رگ های عمقی (DVT) باشد.
بیماری DVT یک مشکل جدی است که باید بلافاصله به پزشک مراجعه شود و بیشتر در وریدهای عمیق ساق پا بروز می‌کند.
با تشکیل لخته در ورید ساق، ممکن است در وریدهای ران و لگن نیز لخته ایجاد شده و در نهایت منجر به مسدود شدن مسیر جریان خون گردد.
لخته یا ترومبوز خون
در وریدهای عمقی ساق موجب درد و تورم در عضلات پشت ساق می‌شود و وقتی لمس می‌شود، گرم بودن عضلات پشت ساق احساس می‌شود.
لخته می‌تواند در وریدهای دست، شکم یا هر قسمت دیگری از بدن نیز ایجاد شود.
خطر وجود لخته خون در رگهای عمقی را جدی بگیریم
از خطرات جدی و اورژانسی تشکیل لخته در وریدهای عمقی (ترومبوز)، احتمال حرکت لخته به سمت قلب و سپس ریه و ایجاد بیماری خطرناکی به نام آمبولی ریه است.
بنابراین، تشخیص و درمان به موقع در بیماری DVT بسیار مهم است.
بیماری که به DVT مبتلاست، باید در صورت مشاهده علائم زیر به سرعت به پزشک مراجعه کند:
۱- تنگی نفس که ممکن است ناگهانی یا تدریجی باشد.
۲- درد قفسه سینه
۳- ضعف و تعریق شدید
۴- خلط خونی
این علائم هشدار دهنده خطر آمبولی ریه هستند و نیاز به بررسی دقیق دارند.
از عوارض و خطرات درازمدت بیماری DVT می‌توان به تورم، درد و تغییر رنگ پوست به قهوه‌ای تیره و نهایی ایجاد زخم‌های پوستی اشاره کرد که به دلیل اختلال در جریان خون و عملکرد وریدها به وجود می‌آید.
به این مجموعه علائم، سندرم پس از لخته یا PTS می‌گویند.
افراد در معرض خطر تشکیل لخته خون در رگهای عمقی
لخته خون به دلایل مختلفی می‌تواند در افراد مستعد بروز کند.
این اختلال در برخی خانواده‌ها زمینه ارثی دارد. علاوه بر این، عواملی مانند بستری شدن طولانی مدت و بی‌تحرکی، سابقه قبلی ابتلا به DVT، ابتلا به بعضی نوع‌های سرطان و همچنین داشتن واریس احتمال بروز لخته خون را افزایش می‌دهد.
خطر بروز بیماری DVT بعد از عمل‌های جراحی، به ویژه اگر جراحی لگن و زانو انجام شود، و همچنین در سفرهای هوایی با مدت پرواز بیش از ۴ ساعت افزایش می‌یابد.
همچنین افراد
چاق، زنان باردار،
“““html
افراد مسن و کسانی که به بیماری قلبی مبتلا هستند، همچنین زنانی که از قرص‌های پیشگیری از بارداری استفاده می‌کنند، در گروه‌های پر خطر برای تشکیل لخته خون در پا قرار دارند.
عوامل افزایش خطر
مواردی که می‌توانند خطر ایجاد لخته خون در وریدها (ترومبوز سیاهرگی عمقی) را افزایش دهند شامل:
عمل‌های جراحی (به ویژه جراحی‌های ارتوپدی)، قرار گرفتن در حالت‌های خاص در طول جراحی، آسیب‌های ناشی از شکستگی‌ها، نارسایی قلب، ضربه به وریدها، وجود تومورها یا بیماری‌های سرطانی، بارداری، ماه‌های اول پس از زایمان، استفاده از قرص‌های پیشگیری از بارداری، طولانی بودن زمان استراحت مطلق، وجود کاتتر ورید مرکزی، سابقه ترومبوز، یا آمبولی ریوی قبلی، حالت‌های خاصی مانند DIC (انعقاد در عروق)، آسیب به نخاع، سکته مغزی، نشستن‌های طولانی‌مدت یا مسافرت‌های طولانی با اتومبیل، اتوبوس، قطار و هواپیما، مشکلات ژنتیکی، وریدهای واریس، افزایش سن، چاقی، بیماری بورگر، لوپوس، بیماری‌های ناتوان‌کننده، استفاده از کاتترهای زیر کلاوی، و افزایش تعداد گلبول‌های قرمز یا پلاکت‌های خون.
علایم و نشانه‌ها
بسیاری از افراد با وجود داشتن ترومبوز سیاهرگی عمقی هیچ علامتی ندارند، اما برخی دیگر ممکن است علایم زیر را تجربه کنند:
احساس گرما و تغییر رنگ پوست (قرمزی) در ناحیه، احتمال داشتن ورم، درد در پا که می‌تواند خفیف یا شدید باشد، حساسیت در ناحیه ورید در صورت لمس، احتمال بروز سیانوز (آبی شدن) که کمتر شایع است، اتساع وریدهای سطحی که نادر است، احساس خستگی و ناراحتی، و تب خفیف.
تشخیص ترومبوز
روش‌های مختلفی برای تشخیص ترومبوز سیاهرگی عمقی وجود دارد:
اولتراسونوگرافی وریدی، اسکن فیبرینوژن که در شناسایی ترومبوزهای سیاهرگی پا موثر است، استفاده از روش‌های اندازه‌گیری حجم (پلتیسموگرافی و فلبورئوگرافی)، وونوگرافی که با تزریق ماده کنترلی انجام می‌شود، و آزمون هومن از جمله روش‌هایی هستند که ممکن است برای تشخیص مورد استفاده قرار گیرند. در آزمون هومن، پای بیمار به سمت بالا خم می‌شود و ممکن است درد در قسمت پشت پا ایجاد شود.
درمان : هدف از درمان جلوگیری از بزرگ‌تر شدن لخته، پیشگیری از عوارض ناشی از لخته (مثل حرکت آن به سمت رگهای خونی ریه) و حل کردن لخته و جلوگیری از تشکیل لخته جدید است. برای رسیدن به این اهداف، درمان‌های زیر انجام می‌شود:
تجویز داروهای ضد انعقاد (رقیق‌کننده‌های خون) مانند هپارین، کلگزان و وارفارین
تجویز این داروها باید با احتیاط و تحت نظر تیم درمانی انجام شود.
“`
در زمانی که پزشک داروهای ضد انعقاد را تجویز می‌کند، برای ارزیابی تأثیر این داروها به طور منظم آزمایش‌های خون مانند (PTT، INR و پلاکت) انجام می‌شود. اما وقتی کلگزان تجویز شود، نیازی به بررسی مکرر آزمایش‌ها نیست.
نکته: کلگزان معمولاً برای جلوگیری از ایجاد لخته خونی در رگهای عمیق در بیمارانی که در معرض خطر هستند، مثل کسانی که عمل جراحی بزرگ یا شکستگی‌های جدی دارند، استفاده می‌شود.
پس از شروع درمان با داروهای ضد انعقاد، بهتر است برای حداقل دو هفته استراحت کنید. این ممکن است کمی عجیب به نظر برسد چون عدم تحرک یکی از دلایل ایجاد لخته است، اما نکته این است که زمانیکه داروها شروع به کار می‌کنند، احتمال این وجود دارد که لخته‌ها شکسته شوند و به نقاط مختلف بدن بروند، که ممکن است باعث مسدود شدن رگهای اصلی و اختلال در جریان خون شوند. به همین دلیل توصیه می‌شود در طول درمان استراحت کنید و پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید. در روزهای اول درمان و تا زمانی که آزمایش‌ها نشان‌دهنده عملکرد مناسب داروها باشند، بهتر است که استراحت کاملی داشته باشید.
پس از طی کردن دوره حاد و زمانی که بیمار شروع به راه رفتن می‌کند، پوشیدن جوراب‌های واریس برای بهبود جریان خون و کاهش التهاب توصیه می‌شود. این جوراب‌ها معمولاً از جنس لاستیک ساخته می‌شوند و باید شب‌ها درآورده شوند و صبح قبل از بیرون آمدن از تخت و آویزان کردن پا دوباره پوشیده شوند. رعایت نکات استفاده صحیح از این جوراب‌ها برای رسیدن به هدف مطلوب ضروری است.
برای تسکین درد، ممکن است پزشک داروهای مسکن تجویز کند. مدت زمان استراحت معمولاً بین ۵ تا ۷ روز پس از تشخیص ترومبوز است و در این مدت باید پاها را بالاتر از سطح قلب قرار بدهید. پس از پایان دوره استراحت، توصیه می‌شود که شروع به راه رفتن کنید و از ایستادن یا نشستن به مدت طولانی (بیش از ۲ ساعت) خودداری کنید. اگر بیمار به داروهای ضد انعقاد پاسخ ندهد و لخته از بین نرود، درمان جراحی در نظر گرفته می‌شود.
توصیه‌های لازم:
- داروهای ضد انعقاد را هر روز در زمان مشخصی (مثلاً بین ۸ تا ۹ صبح) مصرف کنید.
- یک لیست تهیه کنید که شامل داروهای مصرفی شما باشد.
- قبل از مصرف هر داروی جدید شیمیایی یا甚至 گیاهی، پزشک خود را در جریان بگذارید زیرا داروهای زیادی وجود دارند که می‌توانند با عمل داروهای ضد انعقاد تداخل داشته باشند.
- اگر وارفارین مصرف می‌کنید، از خوردن غذاهای حاوی ویتامین K (مانند سبزیجات برگ سبز تیره مثل اسفناج و کاهو) پرهیز کنید.
- در صورت بروز علائم مانند ضعف، سردرد، سرگیجه، درد شدید معده، ادرار قرمز یا قهوه‌ای، خونریزی از بینی و لثه، مدفوع سیاه، و عدم توقف خونریزی از زخم‌ها، به پزشک مراجعه کنید.
- اگر اخیراً تحت درمان ترومبوز وریدهای عمق قرار گرفته‌اید، از ماساژ پاهای خود پرهیز کنید زیرا ممکن است لخته را شل کند.
- قبل از هرگونه اقدام پزشکی یا دندانپزشکی، پزشک مربوطه را از مصرف داروهای خود مطلع کنید.
- آزمایش‌های خون را به‌طور منظم و طبق موعد معین انجام دهید.
پیشگیری:
- از نشستن طولانی‌مدت خودداری کنید. هنگامی که در حال مسافرت هستید، پاهایتان را گاه‌گاهی حرکت دهید.
- در صورت امکان، هر روز پیاده‌روی‌های کوتاهی داشته باشید.
- در هنگام خواب، پاها را بالاتر از سطح بدن قرار دهید تا به بازگشت خون وریدی کمک کنید.
- ورزش‌های مخصوص پا به جلوگیری از تجمع خون در پاها کمک می‌کند.
منبع: ویکی‌پدیا، بیمارستان نمازی
مجله اینترنتی رضیم
مرجان امینی
