علت و علائم سندرم مثانه دردناک یا سیستیت بینابینی چیست؟ (2 نکته مهم)

سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک (IC)؛ علت‌ها، علائم و درمان

سیستیت بینابینی که به سندرم مثانه دردناک هم شناخته می‌شود، یک بیماری مزمن است که باعث فشار و درد در مثانه و گاهی اوقات درد در ناحیه لگن می‌شود. این درد می‌تواند از خفیف تا شدید باشد.

مثانه یک اندام عضلانی توخالی است که وظیفه ذخیره ادرار را دارد. ادرار ابتدا در کلیه‌ها تولید و تصفیه می‌شود و سپس به مثانه می‌آید. وقتی مثانه پر می‌شود، به مغز پیام می‌فرستد که زمان ادرار کردن فرا رسیده است.

در حالت عادی، این پیام‌ها به فرد هشدار می‌دهند که باید به دستشویی برود. اما در افرادی که به سیستیت بینابینی مبتلا هستند، این پیام‌ها به درستی منتقل نمی‌شوند و فرد ممکن است بیشتر از حد معمول نیاز به دستشویی داشته باشد و حجم ادرارشان نیز کمتر از دیگران باشد. این بیماری بیشتر زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد و می‌تواند کیفیت زندگی آن‌ها را کاهش دهد.

چون سیستیت بینابینی علائم و شدت‌های متفاوتی دارد، پزشکان فکر می‌کنند این ممکن است ناشی از چندین بیماری مختلف باشد. اگر شما هم درد در مجاری ادراری دارید که بیش از ۶ هفته طول کشیده و علت آن عفونت یا سنگ کلیه نیست، ممکن است دچار التهاب مثانه باشید.

این بیماری می‌تواند بر زندگی اجتماعی، ورزش، خواب و حتی توانایی کار کردن تأثیر بگذارد. اما خوشبختانه با استفاده از درمان‌ها و روش‌های مختلف می‌توانید علائم آن را کنترل کنید.

سندرم مثانه دردناک یا سیستیت بینابینی چیست؟

سیستیت بینابینی یک مشکل مزمن در مثانه است. مثانه پس از تصفیه ادرار توسط کلیه، آن را در خود نگه می‌دارد و سپس آن را تخلیه می‌کند. این بیماری باعث درد و فشار در ناحیه پایین شکم می‌شود. علائم ممکن است گاهی دیده شوند و گاهی ناپدید شوند یا ممکن است دائمی باشند.

سیستیت بینابینی باعث نیاز فوری و شدید به ادرار کردن شده و اغلب این نیاز دردناک است. در موارد شدید، ممکن است شما در طول روز ۴۰ تا ۶۰ بار مجبور به رفتن به دستشویی شوید و حتی ممکن است در شب شما را بیدار کند.

علائم سیستیت بینابینی

نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی در افراد مختلف متفاوت است. اگر شما به این مشکل دچار هستید، ممکن است علائم شما در طول زمان تغییر کنند و به محرک‌های مختلفی مانند قاعدگی، نشستن به مدت طولانی، استرس، ورزش و فعالیت جنسی واکنش نشان دهند.

• درد و فشار در مثانه که با پر شدن مثانه بدتر می‌شود
• درد در ناحیه پایین شکم، کمر پایین، لگن یا مجرای ادراری (لوله‌ای که ادرار را از مثانه به خارج از بدن می‌فرستد)
• درد در ناحیه لگن یا بین واژن و مقعد در زنان
• درد در ناحیه بین اندام جنسی و مقعد در مردان (پرینیوم)
• درد مزمن مثانه
• نیاز شدید و فوری به ادرار کردن
• تکرر ادرار، اغلب با مقدار خیلی کم در طول روز و شب (حتی تا ۶۰ بار)
• درد و ناراحتی در زمان پر بودن ادرار و راحتی بعد از ادرار کردن
• برای زنان، درد در حین رابطه جنسی

علائم در هر فرد متفاوت است و برخی افراد ممکن است دوره‌هایی بدون علامت را تجربه کنند. ممکن است ادرار کردن کمی سوزش داشته باشد یا حس سوزش جدی ایجاد کند. اگرچه علائم این بیماری ممکن است شبیه عفونت مجاری ادراری باشد، اما معمولاً هیچ عفونتی وجود ندارد.

البته در صورت وجود عفونت، علائم بدتر می‌شوند. تمام این افراد ممکن است دچار التهاب مثانه باشند. حدود ۵ تا ۱۰ درصد آن‌ها زخم‌هایی در مثانه خود دارند.

بعضی عوامل می‌توانند علائم را بدتر کنند از جمله:

• مرکبات مانند پرتقال و لیمو
• گوجه
• شکلات
• نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و سودا
• نوشیدنی‌های گازدار
• الکل
• غذاهای تند
• شیرین‌کننده‌های مصنوعی
• استرس جسمی یا ذهنی
• قاعدگی

---

علت‌های کیست بینابینی

علت دقیق سندرم مثانه دردناک هنوز مشخص نیست، اما احتمال دارد به عوامل مختلفی مربوط باشد. مثلاً افراد مبتلا به سیستیت بینابینی ممکن است دچار نقص در پوشش محافظ مثانه (اپیتلیوم) باشند. نشت در اپیتلیوم می‌تواند باعث شود مواد سمی ادرار دیواره مثانه را تحت تأثیر قرار دهند.

به برخی از عوامل که ممکن است سیستیت بینابینی را تحریک کند اشاره شده است. این عوامل شامل عکس‌العمل سیستم ایمنی، وراثت، عفونت یا آلرژی می‌باشند، هرچند که هنوز این موضوع به‌طور کامل اثبات نشده است.

نود درصد از افرادی که به سیستیت بینابینی مبتلا هستند، زن هستند. براساس آمار، بین ۳ تا ۶ درصد زنان نوعی از این بیماری را تجربه می‌کنند. به طور کلی، مشکلات این بیماری در بیشتر افراد در دهه ۴۰ زندگی آنها شروع می‌شود و با افزایش سن، خطر ابتلا به آن بیشتر می‌شود. چندین نظریه در مورد علت‌های این بیماری وجود دارد:

• مسائل مربوط به بافت مثانه که باعث تحریک ادرار می‌شود.
• التهاب که باعث آزاد شدن مواد شیمیایی در بدن می‌شود و علائم را ایجاد می‌کند.
• مشکلات عصبی که باعث احساس درد در مثانه می‌شود، حتی به هنگام تحریکات معمولی.
• حمله سیستم ایمنی به مثانه.
• بیماری‌های دیگر که موجب التهاب و تحریک مثانه می‌شود.

برخی از تحقیقات نشان داده‌اند که ممکن است نقص‌هایی در لایه کلیگوزامینوگلیکان (GAG)، که وظیفه پوشش و محافظت از مثانه را دارد، وجود داشته باشد. این نقص می‌تواند باعث نشت سموم ادرار و آسیب زدن به عصب و بافت‌های عضلانی شود و در نتیجه، درد و حساسیت را افزایش دهد.

بخشی از تحقیقات دیگری نیز بر روی ماده‌ای به نام فاکتور ضد انعقادی (AFP) متمرکز شده است که تنها در ادرار افرادی که به سیستیت بینابینی مبتلا هستند، وجود دارد. این عامل apparently به نقش خود در رشد طبیعی سلول‌های دیواره مثانه و بهبود بافت‌های آسیب‌دیده اشاره دارد. دانشمندان در حال تلاش برای یافتن روشی برای تشخیص AFP به عنوان یک نشانگر زیستی هستند.

عوامل خطر

این عوامل می‌توانند خطر ابتلا به سیستیت بینابینی را افزایش دهند:

جنسیت: سیستیت بینابینی بیشتر در زنان دیده می‌شود تا در مردان. علائم در مردان ممکن است شبیه به این بیماری باشد، اما بیشتر به التهاب غده پروستات مربوط می‌شود.

رنگ مو و پوست: داشتن پوست روشن و موی قرمز در ارتباط با افزایش خطر ابتلا به سیستیت بینابینی است.

سن: بیشتر افرادی که به سیستیت بینابینی مبتلا هستند، در دهه ۳۰ یا بالاتر قرار دارند.

وجود یک اختلال مزمن: التهاب مثانه ممکن است با اختلالات مزمن دیگر مانند سندرم روده تحریک پذیر یا فیبرومیالژیا در ارتباط باشد.

عوارض سیستیت بینابینی

سیستیت بینابینی می‌تواند منجر به عوارض متعدد شود، از جمله:

کاهش ظرفیت مثانه: این بیماری می‌تواند باعث سفت شدن دیواره مثانه شود که در نتیجه، مثانه نمی‌تواند به اندازه کافی ادرار را نگه دارد.

کاهش کیفیت زندگی: تکرر ادرار و درد ممکن است با فعالیت‌های اجتماعی، کار و زندگی روزمره تداخل ایجاد کند.

مشکلات جنسی: تکرر ادرار و درد ممکن است روابط شخصی را تحت تأثیر قرار دهد.

مشکلات احساسی: درد مزمن و اختلال خواب ناشی از سیستیت بینابینی می‌تواند به استرس و احساس افسردگی منجر شود.

---

تشخیص سیستیت بینابینی یا سندرم مثانه دردناک (IC)

هیچ تست خاصی برای تشخیص سیستیت بینابینی وجود ندارد. اگر با شکایت از درد مثانه و تکرر ادرار به پزشک مراجعه کنید، قدم بعدی بررسی دلایل دیگر است.

در هر دو جنس، باید دلایل احتمالی دیگری مانند عفونت‌های ادراری، سرطان مثانه، بیماری‌های آمیزشی و سنگ کلیه رد شود. در زنان، اندومتریوز نیز یک امکان دیگر است. برای مردان، ممکن است با التهاب پروستات یا سندرم درد مزمن لگن اشتباه گرفته شود.

این تست‌ها می‌تواند به شناسایی بیماری‌های دیگر کمک کند:

تاریخچه پزشکی و ثبت رویدادهای مثانه: پزشک شما از شما سوالاتی درباره علائم می‌پرسد و ممکن است از شما بخواهد که درباره رویدادهای مثانه، میزان مایعاتی که می‌نوشید و میزان ادرار خود یادداشت کنید.

معاینه لگن: پزشک شما ممکن است یک معاینه لگنی انجام دهد تا وضعیت کلی شما را بررسی کند.

“`html
در زمان معاینه لگن، پزشک به بررسی اندام‌های تناسلی خارجی، واژن و رحم می‌پردازد و شکم شما را لمس می‌کند تا وضعیت اندام‌های داخلی لگن را ارزیابی کند. همچنین، ممکن است مقعد و رکتوم را نیز معاینه کند.

آزمایش ادرار: برای بررسی علائم عفونت ادراری و وجود سنگ کلیه، نمونه ادرار آنالیز می‌شود.

سیستوسکوپی: پزشک یک لوله نازک با دوربینی کوچک (سیستوسکوپ) را از طریق مجرای ادراری وارد می‌کند تا پوشش مثانه را مشاهده کند. او همچنین مایعی را به مثانه تزریق می‌کند تا ظرفیت آن را بررسی کند. این عمل هیدرودیستنشن نام دارد و بعد از اینکه دارویی برای کاهش ناراحتی به شما داده می‌شود، انجام می‌گیرد.

نمونه‌برداری: در طول سیستوسکوپی و تحت بیهوشی، پزشک نمونه‌ای از بافت مثانه و مجرای ادرار برای بررسی زیر میکروسکوپ برمی‌دارد. این کار برای بررسی سرطان مثانه و دلایل نادر درد مثانه انجام می‌شود.

سیتولوژی ادرار: پزشک نمونه ای از ادرار را جمع‌آوری کرده و سلول‌ها را برای تشخیص سرطان بررسی می‌کند.

آزمایش حساسیت پتاسیم: پزشک دو محلول آب و پتاسیم کلراید را در یک زمان داخل مثانه قرار می‌دهد. او درد را با مقیاس ۰ تا ۵ ارزیابی می‌کند و از شما می‌پرسی که آیا بعد از هر محلول نیاز به ادرار دارید یا خیر. اگر درد و نیاز به دستشویی با محلول پتاسیم بیشتر از آب بود، پزشک ممکن است تشخیص دهد که شما به سیستیت بینابینی مبتلا هستید. افرادی که مثانه سالمی دارند، نمی‌توانند بین دو محلول تفاوتی احساس کنند.

کشت مایع پروستات (در مردان): در این روش، پزشک به پروستات فشار می‌آورد و نمونه‌ای از مایع را برای آزمایش جمع‌آوری می‌کند. این روش معمولاً انجام نمی‌شود.

درمان سیستیت بینابینی

هیچ درمان ساده‌ای برای از بین بردن نشانه‌ها و علائم سیستیت بینابینی وجود ندارد و هیچ روشی برای همه افراد مناسب نیست. شما باید درمان‌های مختلف و یا ترکیبی از آن‌ها را امتحان کنید تا به یک روش موثر برای کاهش علائم برسید.

درمان فیزیوتراپی

کار با یک فیزیوتراپیست معمولاً می‌تواند به کاهش درد لگن مرتبط با التهاب عضلات، بافت‌های پیوندی محدود یا مشکلات عضلانی کف لگن کمک کند.

داروهای خوراکی

داروهای خوراکی که می‌توانند علائم سیستیت بینابینی را کاهش دهند، شامل:

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین و …) یا ناپروکسن (آلیو) برای کاهش درد.
داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای مثل آمی تریپتلین یا ایمی پرامین (توفرانیل) برای کمک به آرامش مثانه و کاهش احساس درد.

آنتی‌هیستامین‌ها مانند لوراتادین (کلاریتین و …) که به کاهش نیاز فوری به ادرار و دفعات آن و بهبود علائم کمک می‌کند.

پنتوزان پلی سولفات سدیم (المیرون) که از سوی سازمان غذا و دارو برای درمان سیستیت بینابینی تایید شده است. اگرچه نحوه کار آن مشخص نیست، ولی ممکن است که سطح داخلی مثانه را ترمیم کند و از آن در برابر مواد تحریک‌کننده ادرار محافظت کند.

از شما ممکن است ۲ تا ۴ ماه طول بکشد تا متوجه کاهش درد شوید و ممکن است تا ۶ ماه طول بکشد تا تکرر ادرار کاهش یابد.

تحریک عصب

روش‌های تحریک عصب شامل:

تحریک الکتریکی عمیق عصب:

این روش با پالس‌های الکتریکی درد لگن را کاهش می‌دهد و جریان خون به مثانه را افزایش می‌کند. این کار به عضلاتی که کنترل مثانه را بر عهده دارند کمک می‌کند و موادی آزاد می‌کند که جلوی احساس درد را می‌گیرند. سیم‌های الکتریکی در ناحیه پایین کمر یا بالای ناحیه شرمگاهی قرار داده می‌شوند و امواج الکتریکی را ارسال می‌کنند. مدت زمان و تعداد جلسات درمان بستگی به نیاز شما دارد.

تحریک عصبی خاجی:

اعصاب خاجی ارتباط اصلی بین ستون فقرات و اعصاب داخل مثانه می‌باشند. تحریک این اعصاب استفاده از ادرار در سیستیت بینابینی را کاهش می‌دهد. با تحریک این اعصاب، یک سیم نازک در نزدیکی عصبی خاجی قرار می‌گیرد و پیام‌های الکتریکی به مثانه ارسال می‌کند، به‌طور مشابه به عملکرد ضربان‌ساز برای قلب، اما به کاهش علائم تکرر ادرار و نیاز مکرر به ادرار کمک می‌کند.