عوارض استفاده از شربت متادون را میدانید؟! (2 نکته مهم)

عوارض خطرناک شربت متادون بر سلامت بدن

با رضیم همراه باشید تا با عوارض استفاده از متادون بیشتر آشنا شوید.

متادون چيست؟

متادون یک نوع داروی مصنوعی است که از خانواده مواد شبه افیونی به شمار می‌رود. این دارو برای درمان وابستگی به دیگر مواد شبه افیونی مانند هروئین، کدئین و مرفین استفاده می‌شود. متادون به کمک مواد شیمیایی در آزمایشگاه تولید می‌شود.

سایر مواد شبه افیونی می‌توانند طبیعی باشند، مانند مرفین و کدئین که از گیاه خشخاش به دست می‌آیند، یا نیمه‌مصنوعی مثل هروئین که با روش شیمیایی از مرفین به وجود می‌آید. متادون برای اولین بار در زمان جنگ جهانی دوم در آلمان ساخته شد و در ابتدا برای تسکین درد استفاده شد. این دارو از سال 1960 به عنوان روشی برای درمان اعتیاد به مواد افیونی مورد توجه قرار گرفت.

استفاده از متادون به طور مستقل نمی‌تواند یک فرد را به طور کامل درمان کند، بلکه به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی برای اعتیاد به مواد افیونی کاربرد دارد. افرادی که متادون دریافت می‌کنند، از حمایت‌های پزشکی و اجتماعی برخوردار می‌شوند تا زندگی خود را بهبود بخشند و درمان را ادامه دهند.

معمولاً کسانی که به آنها متادون تجویز می‌شود، برای مشکلات وابستگی به افیون‌ها تحت درمان قرار دارند. این شامل افرادی است که به داروهای غیرقانونی مانند هروئین و داروهای تجویز شده‌ای مثل کدئین وابسته شده‌اند.

افراد وابسته به مواد شبه افیونی کوتاه اثر مانند هروئین نیاز دارند به طور منظم متادون مصرف کنند تا از بروز علائم ترک جلوگیری کنند. همچنین افرادی که به صورت تزریقی از این مواد استفاده می‌کنند و ممکن است به ویروس‌های HIV یا هپاتیت C آلوده باشند، متادون دریافت می‌کنند تا در ترک اعتیاد آنها کمک کند و خطر ابتلا به عفونت از طریق سوزن‌های مشترک را کاهش دهد. در بعضی موارد، متادون برای تسکین درد شدید در بیماران مبتلا به بیماری‌های مزمن که قابل درمان نیستند، نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد.

عوارض دارویی استفاده از متادون

• پس از مصرف شربت متادون، عوارض پوستی مانند خارش و راش بیشتر از زمانی است که بیماران قرص مصرف می‌کنند.
• شربت متادون حاوی الکل (۱۰ درصد) است که باعث می‌شود اثر بخشی آن کمتر از قرص باشد و این ممکن است منجر به افزایش دوز مصرفی بشود.
• الکل موجود در شربت می‌تواند علائم و عوارض مربوط به مشکلات گوارشی را در افرادی که زخم‌های گوارشی دارند، تشدید کند.
• با مصرف شربت متادون، مشکلات گوارشی مانند تهوع، استفراغ و نفخ بیشتر از زمانی بروز می‌کند که بیماران از قرص استفاده می‌کنند.
• اگرچه شربت متادون ممکن است باعث بهبود خواب در برخی بیماران شود، اما برخی دیگر ممکن است خواب‌آلودگی غیرطبیعی را تجربه کنند و این می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در زندگی روزمره آنها باشد و در عین حال خانواده‌هایشان را نگران کند که نکند فرد به مواد اعتیاد پیدا کرده باشد.

“““html

• بازگشت اعتماد خانواده به بیماران می‌تواند بر روند درمان تأثیر منفی داشته باشد.
• به‌دلیل نامشخص بودن مقدار قند موجود در شربت متادون، مصرف آن برای بیماران دیابتی نگرانی‌هایی ایجاد کرده است. همچنین، مصرف این شربت در مواردی که به بهداشت دهان و دندان توجهی نشده، می‌تواند باعث به وجود آمدن زخم‌های دهانی شود.

مشکلات مصرف متادون

• اثر سریع‌تر و ماندگاری کمتر شربت در بیماران باعث شده تا درمانگران دارو را به جای یک‌بار در روز، در دو تا سه نوبت تجویز کنند که این کار نظارت بر مصرف دارو را دشوار کرده است.
• حمل و مصرف شربت دشوارتر از قرص است. بیماران برای مصرف دارو در دوزهای تقسیم‌شده باید دارو را به محل کار خود ببرند که این موضوع مشکلات زیادی مثل حمل سرنگ، پنهان کردن آن از همکاران و خانواده را به همراه دارد و ممکن است دارو به خاطر تلاش برای پنهان شدن ریخته شود.
• حمل سرنگ برای اندازه‌گیری دارو می‌تواند وسوسه‌ای برای بیماران بدل به تزریق مجدد باشد و خطر افزایش استفاده دوباره را به همراه دارد.
• بیماران مسن یا کم‌سواد، حتی با توضیحات مکرر، از مقادیر نادرست (مانند در شیشه‌ی شربت) برای مصرف دارو استفاده می‌کنند که این موضوع می‌تواند دوز را به هم بزند و وضعیت بیماران را بدتر کند.
• با وجود نصب برچسب و هشدار به خانواده‌ها درباره مسمومیت‌زا بودن متادون، برخی کودکان به‌دلیل دسترسی به شربت متادون، دچار مسمومیت‌های خطرناک و گاهی کشنده شدند.
• در سنین بزرگسالی، استفاده از شربت نسبت به قرص به دلیل مشکلاتی مثل طعم بد شربت و دشواری مصرف، کمتر مورد قبول است و تلخی شربت متادون این مشکل را بیشتر کرده است.

ایجاد بی‌اعتمادی در بیماران

• بسیاری از بیماران به دلیل اختلالات شخصیتی یا اضطراب، در برابر تغییر داروی خود مقاومت می‌کنند. این وضع حتی در بیماران غیرمعتاد نیز دیده می‌شود، وقتی که فرم جدید یا برند داروهای مزمن (مثل فشار خون یا قند) تغییر می‌کند. عدم اعتماد به داروی جدید می‌تواند اثر مثبت آن را کاهش دهد.
• با توجه به فراوانی قرص‌ها در بازار (که بسته‌بندی مشخص دارند)، برخی بیماران فکر می‌کنند که کمبود دارو در مراکز درمانی به‌دلیل کاهش تولید است و این نگرش باعث بی‌اعتمادی آنها به برنامه‌های درمانی دولتی شده است. حتی در مواردی که عوارض زیادی نیز نداشته‌اند، ممکن است از کمبود حق انتخاب داروی خود ناراضی شوند.

سم‌زدایی با متادون چیست؟

سم‌زدایی با متادون معمولاً زیر نظر پزشکان متخصص انجام می‌شود. در این پروسه، هر بار که فرد معتاد علايم خماری مثل عطسه، خمیازه، آب‌ریزش چشم، آب‌ریزش بینی، عرق کردن، تب، گشادی مردمک چشم، دل‌پیچه، حالت تهوع، درد بدن، لرزش و تندخویی را تجربه کند، متادون دریافت می‌کند. بعد از چند هفته تنظیم دوز و مقدار مصرف، وضعیت بیمار بررسی می‌شود.

“`

در زمان درمان، مقدار متادون به آرامی کم می‌شود. میزان این کاهش به واکنش‌های جسمی هر شخص وابسته است. هدف اصلی استفاده از متادون این است که عوارض خماری را در سطحی قابل تحمل برای فرد نگهدارد.

نتیجه استفاده از شربت متادون

در ماه‌های اخیر، شاهد مشکل‌های زیادی در تعدادی از بیماران بوده‌ایم. بعضی از بیماران درمان را رها کرده یا به مشکل بازگشت به اعتیاد دچار شده‌اند. همچنین، بسیاری از آن‌ها تنها خواهان دریافت قرص‌های خود هستند تا هزینه‌های درمان را کمتر کنند، یا به دنبال شربت‌های باز نشده برای فروش در بازار آزاد هستند. این مسئله منجر به ایجاد ناامنی و درگیری در مراکز درمانی شده است.
در کل به نظر می‌رسد که در حال حاضر بخشی از وقت درمانگران به چانه‌زنی برای مقدار تعیین شده‌ی قرص و شربت بیمار صرف می‌شود و توجیه این موضوع که «این دستور در تمام کشور قابل اجراست» شده است.

از سوی دیگر، همزمان با توزیع شربت، شاهد وجود زیاد قرص در بازار غیررسمی هستیم (چه تقلبی و چه واقعی). به دلیل اجباری بودن توزیع شربت، بسیاری از بیماران به خرید قرص متادون از جاهای غیر از مراکز درمانی روی آورده‌اند. این کار باعث شده که روندهای دیگر درمانی مثل مشاوره و روان‌درمانی متوقف شود و برخی از بیماران نیز به علت مصرف متادون‌های تقلبی دچار مسمومیت شوند.

این کمیته در پایان پیشنهاد می‌کند که با توجه به اهمیت این موضوع و تأثیر آن بر مبارزه با مشکل اعتیاد، بررسی علمی و میدانی در مورد تجویز شربت به‌جای قرص صورت گیرد. این کمیته آماده همکاری در این زمینه است.

گردآوری شده از مجله اینترنتی رضیم

مرجان امینی