مازوت (Mazut) چیست ؟ چند نوع و چه مضراتی دارد ؟

مازوت چیست ؟

مازوت یا نفت کوره (Mazut) یک نوع هیدروکربن نفتی است که در حین پالایش نفت خام بعد از تولید نفتا، بنزین و نفت سفید به دست می‌آید. به دلیل رنگ سیاه آن، به نام نفت سیاه نیز شناخته می‌شود. این ماده یکی از ارزان‌ترین سوخت‌ها برای کوره‌ها، حمام‌ها، نانوایی‌ها و موتورهای دیزلی و برخی نیروگاه‌ها است.

در گذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در کشور شوروی سابق و کشورهای آسیای شرقی استفاده می‌شد؛ زیرا این کشورها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سوخت‌های دیگر را نداشتند. در کشورهای غربی، کوره‌هایی که از مازوت استفاده می‌کنند به نام کوره‌های ضایعات‌سوز نیز معروف هستند.

نفت کوره چیست ؟

دلیل استفاده از مازوت چیست ؟

مازوت عمدتاً در کشورهای روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکمنستان و ایران تولید می‌شود و برای گرم کردن بویلرها (دیگ بخار) جهت تولید بخار استفاده می‌شود، زیرا این سوخت «گرمای سوختن» بالایی دارد.

یکی از نکات مهم در ارزیابی این سوخت، مقدار گوگرد آن است که به منبع اصلی آن بستگی دارد. به طور معمول در حمل و نقل، مازوت را «نفت کثیف» می‌نامند و به دلیل ویسکوزیته بالا، نیاز به تجهیزات خاص برای پمپ کردن دارد.

اثرات ورود مازوت به محیط زیست چیست ؟

همان‌طور که گفته شد، مازوت در نیروگاه‌های حرارتی برای گرم کردن بویلرها استفاده می‌شود، اما ورود آن به محیط زیست می‌تواند آثار نامطلوبی داشته باشد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

نفت‌های کوره مثل مازوت شامل مواد شیمیایی مختلفی هستند که هر کدام ترکیبی متفاوت دارند. زمانی که این مواد به خاک یا آب می‌رسند، برخی از آنها تبخیر می‌شوند و برخی دیگر به دلیل نشتی مخازن به آب و خاک نفوذ می‌کنند.

مواد شیمیایی که تبخیر می‌شوند می‌توانند در اثر نور خورشید یا فعالیت‌های میکروبی به ترکیبات دیگری تبدیل شوند. این مواد شیمیایی در خاک و دیگر محیط‌ها می‌توانند تا بیش از ده سال باقی بمانند. بنزن، تولوئن و زایلین از جمله این ترکیبات سمی هستند.

عوارض مازوت چیست ؟

قرارگیری انسان در معرض فرآورده های نفتی

امروز ما به طرق مختلف در معرض فرآورده‌های نفتی مثل نفت کوره و مازوت هستیم. یکی از شایع‌ترین مواقع این است که برای گرم کردن خانه‌ها از نفت سفید استفاده شود که در گذشته رایج بوده است. همچنین، از نفت سفید و دیگر ترکیبات نفتی به عنوان حلال و پاک‌کننده نیز استفاده می‌شود.

بنابراین، اگر این مواد در خانه ذخیره شوند و تبخیر شوند، احتمال تماس آنها با پوست بالاست. همچنین، وجود نیروگاه‌های حرارتی نزدیک شهرها و استفاده از مازوت در آنها ممکن است موجب قرارگیری انسان در معرض ترکیبات سمی ناشی از سوختن ناقص این مواد شود.

اثرات استفاده از مازوت بر سلامتی

• 1.ترکیباتی موسوم به SOx :

هنگامی که سوخت‌های فسیلی مانند مازوت سوزانده می‌شوند، ترکیباتی به نام SOx (که بیشتر شامل SO2 است) منتشر می‌شود. این گاز سمی بوده و برای سلامتی مضر است. SO2 وزن بیشتری نسبت به هوا دارد و زمانی که غلظت آن در هوا به بیش از 500ppb برسد، بوی نامطبوعی ایجاد می‌کند.

“““html

داشت که در این سطح، کشنده خواهد بود.

این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، می‌تواند باعث درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و تنفسی شود. به طور کلی، غلظت معمول این گاز در جو کمتر از 10ppb است که در این مقدار، تأثیر منفی بر سلامتی ندارد.

• 2. تشکیل سولفات‌ها و نیترات‌ها :

اثر سوزاندن مازوت و دیگر سوخت‌های حاوی گوگرد، منجر به ایجاد سولفات‌ها و نیترات‌ها به شکل ذرات بسیار ریز در هوا می‌شود که این ذرات می‌توانند خطر آسم و حملات قلبی و تنفسی را افزایش دهند.

• تبدیل گوگرد به اسید

اثر سوم سوزاندن مازوت فراتر از منبع انتشار آن است و در این حالت، اکسیدهای گوگرد به دلیل واکنش‌هایی در جو و فاز محلول در آب، به اسید تبدیل می‌شوند. این ذرات اسیدی تحت شرایط جوی خاص به باران اسیدی، برف و مه تبدیل خواهند شد. زمانی که آلودگی هوا ناشی از فعالیت‌های انسانی نباشد، pH باران‌های اسیدی به حدود 5.5 می‌رسد، که این ویژگی اسیدی به دلیل وجود کربنیک اسید از واکنش بخار آب با دی‌اکسید کربن است.

باران‌های اسیدی اثرات مخرب دیگری نیز دارند که یکی از آن‌ها حل شدن فلزات سنگین در این باران‌هاست و خاک‌ها نیز دیگر نمی‌توانند ریشه درختان را نگه‌دارند. این موضوع باعث افزایش فرسایش خاک و از بین رفتن پوشش گیاهی می‌شود و احتمال بروز سیلاب را بالا می‌برد.

انواع مازوت یا نفت کوره ؟

انواع مازوت

مازوت ۱۸۰ و ۲۸۰ و ۳۸۰

نفت کوره یا مازوت یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل تصفیه نفت خام به‌دست می‌آید و به دلیل رنگ سیاهش به نام نفت سیاه نیز شناخته می‌شود. این ماده ارزان‌ترین سوخت برای کوره‌های حمام‌ها، تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزل و برخی نیروگاه‌هاست.

مازوت‌های ایران در گریدهای M۱۸۰ – M۲۸۰ – M ۳۸۰ تولید می‌شوند.

انواع نفت کوره

1. سبک: این نوع در کوره‌ها استفاده می‌شود. دارای گرانروی ۱۰۰F°در ۱۰۰ SEC و چگالی ۰.۹۲۵۰ در ۶۰F° و ارزش حرارتی BTU/LB ۱۹۰۰۰ است.
2. معمولی: این نوع در نیروگاه‌ها استفاده می‌شود. دارای گرانروی ۱۰۰F°در ۶۰۰ SEC و چگالی ۰.۹۵۰۰ در ۶۰F° و ارزش حرارتی BTU/LB ۱۸۵۰۰ است.
3. سنگین: این نوع در صنایع سنگین به کار می‌رود. دارای گرانروی ۱۰۰F°در ۲۰۰۰ SEC و چگالی ۰.۹۷۰۰ در ۶۰F° و ارزش حرارتی BTU/L ۸۰۰۰ است.

مازوت که به نام نفت کوره مشهور است در ۳ نوع مختلف در ایران تولید می‌شود:

اول، نفت کوره ۱۸۰ و ۲۳۰ که شامل برش‌های سنگین‌تر از نفت گاز است و ترکیبات آن عمدتاً هیدروکربن‌های سنگین باقی‌مانده از تقطیر نفت خام است که بسته به نیاز مصرف با استفاده از برش‌های سبک نفتی تنظیم گرانروی شده و به عنوان سوخت سنگین در دیزل‌های ثابت و متحرک و صنایعی که مشعل‌های طراحی‌شده برای سیستم احتراق آن‌ها قابلیت استفاده از این محصول را دارند، به کار می‌رود.

دوم، نفت کوره ۲۸۰ و ۳۸۰ که نتیجه باقی‌مانده برج‌های تقطیر است و با استفاده از برش‌های سبک‌تر تنظیم گرانروی شده و به عنوان سوخت در برخی صنایع عرضه می‌شود. این نوع با درصد ترکیبات خود، ارزش حرارتی مناسبی به سوخت می‌دهد. مقدار فلزات موجود در این نوع مازوت، برای سیستم‌های مصرف‌کننده مشکل ساز نیست، به همین دلیل در صنایع و نیروگاه‌هایی که در سیستم احتراق آن‌ها نفت کوره متوسط مصرف می‌شود، استفاده می‌شود.

سوم، نفت

“`

کوره سنگین، نوعی سوخت است که از باقی‌مانده نفت خام در برج‌های تقطیر به دست می‌آید. این سوخت معمولاً نیازی به ترکیب با سوخت‌های سبک ندارد و می‌توان آن را به طور مستقیم استفاده کرد. ویژگی‌های خوب این سوخت شامل درصد مناسب گوگرد و ارزش حرارتی بالا است. نفت کوره سنگین در صنایع و نیروگاه‌هایی کاربرد دارد که از سوخت‌های سنگین بهره‌برداری می‌کنند.